ธรร : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 28 / 775

…ชนเป็นมิตรเป็นเหตุแห่งวัฒนะ ดังเรื่องที่นำมา สาธกฉะนี้ ความเป็นผู้มีกัลยาณมิตร ย่อมถือเป็นสำคัญในพระธรรมวินัยนี้เหมือนกัน, ข้อนี้จึง สาธกด้วยเรื่องอันมาในสังยุตตนิกายมหาวารวรรค (๑) ครั้งหนึ่ง พระอานนท์ทร…

เนื้อหาเกี่ยวกับกัลยาณมิตรซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการบรรลุนิพพาน และบทบาทของกัลยาณมิตรในพระธรรมวินัย โดยยกตัวอย่างเรื่องราวของพระราชกุมารที่สามารถพ้นจากอำนาจของนางยักขินีได้ และอานนท์ผู้ที่รู้ถึ…

ธรรม สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๑๗๒ ส่วนในพระรัตนตรัย รัตนะ ๓ คือพระพุทธเจ้า พร…

บทความนี้กล่าวถึงธรรมในพระพุทธศาสนา โดยแบ่งเป็นสามประเภท ได้แก่ ปริยัติธรรม ปฏิบัติธรรม และปฏิเวธธรรม ซึ่งหมายถึงขั้นตอน…

…ริณายก ๑๗๓ พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถึงพระราชาจักรพรรดิไว้โดยความว่า พระราชา จักรพรรดิทรง ตั้งอยู่ในธรรม ทรงเป็นพระธรรมราชา ไม่ทรงยังจักรอันไม่มีพระราชาให้เป็นไปเมื่อพระองค์ตรัส อย่างนั้นแล้ว ภิกษุรูปหนึ…

พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถึงพระราชาจักรพรรดิที่ตั้งอยู่ในธรรม ทำให้พระราชาเป็นธรรมราชา ซึ่งมีความเคารพต่อธรรม มีธรรมเป็นธงและตราในการปกครอง พระองค์ทรงจัดการรักษ…

…ิชมีทางหาเลี้ยงชีวิตแล้ว ย่อมไม่ประพฤติ โจรกรรม พวกราชบุรุษได้รับอุปถัมภ์พอเพียงแล้ว ย่อมประพฤติเป็นธรรมในหน้าที่ ไม่เห็นแก่ ทรัพย์อันจะพึงได้โดยทางไม่ชอบธรรมรัฐชนบทก็สงบราบคาบปราศจากโจรผู้ร้าย คนท้งหลาย…

เนื้อหาเกี่ยวกับการที่พระเจ้าแผ่นดินทรงดูแลและส่งเสริมพวกพาณิชและชาวนา โดยมีเบี้ยเลี้ยงช่วยคนหาเลี้ยงชีพ ทำให้ประชาชนไม่ประพฤติผิดกฎหมาย รัฐมีสันติสุข นอกจากนี้ยังเน้นความสำคัญของการบำรุงความสามัคคีใน

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) พ. ศ. ๒๔๗๗ ๓๔๗ ในปีนี้ (พ.ศ. ๒๔๗๗) จะเลือกธรรมมารับพระราชทานถวายวิสัชนา ๓ ประการ คือ ธัมมกามตา ความเป็นผู้ใคร่ธรรม ๑ อัตถกามตา ความเป็นผู้ใคร่ประ…

ในปี พ.ศ. ๒๔๗๗ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ได้เลือกธรรมมารับพระราชทาน โดยมุ่งเน้นที่ความเป็นผู้ใคร่ธรรม และอัตถกามตา ซึ่งสะท้อนถึงความมุ่งมั่นในคุณธรรมและ…

…เป็นแต่ชั้นเดียว พหุพพิหิบางอย่าง มี สมาสอื่นเป็นท้อง อุ. อย่างนี้ " ธมฺโม เอว จกฺก ธมฺมจกุก จักรคือธรรม กัม, อว. ปวร์ ธมฺม จาก= ปวรธมฺมจกฺก ธรรมจักรบวร กัม, วิ. ปวตฺตติ ปวรธมมจักก ด ๒ เยน โส ปวตฺตตปปวรธ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการศึกษาบาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาส และตัทธิต โดยกล่าวถึงการวิเคราะห์และแยกอนุบทของสมาสให้ชัดเจนขึ้น เช่น การอธิบายสมาสต่าง ๆ ที่มีความหมายเหมือนกันและการตีความต่าง ๆ ที่เกิดจากสมาส รวมถ

…นความผ่องแผ้วแห่งสมาธินั้น " นี้ท่านกล่าวไว้แล้วในวิภังค์ จริงอยู่ ในวิภังค์นั้นกล่าวไว้ว่า หานภาคิยธรรม (ธรรมอันเป็นไป ทางฝ่ายเสื่อม) ชื่อว่า ความเศร้าหมอง วิเสสภาคิยธรรม (ธรรมอันเป็นไป ทางฝ่ายวิเศษขึ้น…

…งความเศร้าหมองและความผ่องแผ้วแห่งสมาธิ รวมทั้งแหล่งข้อมูลที่เกี่ยวข้องในวิภังค์เพื่อให้ผู้สนใจเข้าใจธรรมต่างๆ ได้ดีขึ้น

…ปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที 111 [อาหารแห่งปีติสัมโพชฌงค์] นัยเดียวกัน ตรัสว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย มีอยู่ ธรรม ทั้งหลายอันเป็นที่ตั้งแห่งปีติสัมโพชฌงค์ การทำโยนิโสมนสิการให้ มากในธรรมเหล่านั้น นี้เป็นอาหารเพื่…

ในบทนี้พูดถึงการทำโยนิโสมนสิการซึ่งเป็นพื้นฐานในการเกิดปีติสัมโพชฌงค์ โดยเน้นความสำคัญของธรรมเป็นที่ตั้งของปีติและการบำเพ็ญบุญในทางกรรมฐานเพื่อเสริมสร้างปีติสัมโพชฌงค์. การแก้อรรถปาฐะบทร่วมถึง…

…เป็นทางก้าวล่วงกามธาตุ และเพราะเป็นปฏิปักษ์ ต่อกามราคะ ดังพระสารีบุตรกล่าวไว้ (ในปฏิสัมภิทา ) ว่า " ธรรม ชาตินั่นเป็นนิสสรณะแห่งกามทั้งหลาย ธรรมชาตินี้คืออะไร ? ธรรม ชาตินี้คือเนกขัมมะ " " ดังนี้ แต่ทว่า…

บทนี้พูดถึงการที่ฌานเป็นเหตุให้หลุดพ้นจากกามทั้งหลาย โดยอธิบายถึงธรรมชาติของเนกขัมมะ ซึ่งเป็นปฏิปักษ์ต่อกามราคะ ตามคำสอนของพระสารีบุตร นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงวิเวกที่…

…นมีอุปาทาน ที่เหลือเป็นมูล ก็ดุจนัยนี้ (ต่อไปนี้ ท่านชักเอาบาลีในปฏิสัมภิทามรรคมากล่าวย้ำความเรื่อง ธรรมเหล่านี้เป็นปัจจัยเนื่องกันไป โดยเรียกความกำหนดรู้ในเรื่องนี้ว่า ธรรมฐิติญาณ แล้วสรุปเป็นสังเขปเป็น…

…รั้งของความเป็นอย่างนี้มีปัจจัยเรื่องอวิชชาที่เป็นสาเหตุสำคัญ สรุปว่าการกำหนดรู้ในเรื่องนี้เรียกว่า ธรรมฐิติญาณ โดยแบ่งออกเป็นอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ทั้งนี้ยังมีการแสดงให้เห็นถึงการประกอบกันของอวิชชาและส…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 295 เหตุนั้นจึงชื่อว่า สันทิฏฐะ เพราะว่าโลกุตตรธรรม เมื่อบุคคลเห็นอยู่ ด้วยอำนาจภาวนาภิสมัย (รู้โดยทำให้มีขึ้น ) และด้วยอำนาจสัจฉิ กิริยาภิสมัย (รู้โด…

เนื้อหาเกี่ยวกับสันทิฏฐะในโลกุตตรธรรม อธิบายถึงการเห็นที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติภาวนา และแนวคิดของอกาลิโกที่หมายถึงการให้ผลที่ไม่ขึ้นอยู่ก…

…ลายแห่งพระนิพพาน ที่นับว่าเป็นที่ระงับแห่งทุกข์ ทั้งมวล โดยนัยพระบาลีอย่างนี้ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธรรมทั้งหลาย เป็นสังขตะก็ดี อสังขตะก็ดี มีประมาณเพียงใด วิราคธรรม เรากล่าว ว่าเป็นเลิศแห่งธรรมเหล่านั้น…

…และระลึกถึงคุณสมบัติต่างๆ ของพระนิพพาน ที่เป็นการระงับทุกข์ โดยอ้างอิงถึงคำสอนทางพระบาลี เรื่องวิราคธรรม เป็นธรรมที่สำคัญที่สุด ซึ่งหมายถึงการพ้นจากตัณหา และการสิ้นอาลัยที่ส่งผลให้ต้องเวียนว่ายตายเกิดในว…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - - หน้าที่ 148 ทั้งหลาย เราจักแสดงอสังขตธรรม (ธรรมอันปัจจัยมิได้ประชุมทำขึ้น) แก่ท่านทั้งหลายด้วย เราจักแสดงสัจธรรม (ธรรมอันจริงแท้) ด้วย... ปา…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงการแสดงอสังขตธรรมและสัจธรรมที่เกิดจากปัจจัยรวมทั้งอานิสงส์ของการอุปสมานุสติซึ่งช่วยให้จิตไม่ถูกครอบงำด้วยราคะ โทสะ ห…

…ไม่ละเอียดดังเนวสัญญานาสัญญายตนะ หรือ (เห็นโทษ) ว่าสัญญาเป็นดุจโรค สัญญาเป็นดุจผี สัญญาเป็นดุจลูกศร ธรรมชาต นั่นละเอียด ธรรมชาตินั่นประณีต ธรรมชาตินั่นคืออะไร ธรรมชาต นั่นก็คือเนวสัญญานาสัญญายตนะ" และ (เ…

…ตนะ โดยเฉพาะการทำให้ชำนาญในอากิญจัญญายตนสมาบัติ และเห็นโทษของสัญญาต่าง ๆ ทั้งหลาย และเห็นอานิสงส์ของธรรมชาติที่ละเอียดและประณีต ในกระบวนการทำเช่นนี้จะทำให้จิตเกิดความหน่วงและมีสมาธิที่มั่นคง จนในที่สุดจิ…

…อมปลวกหารู้ไม่ว่าหญ้ากุณฐะทั้งหลายเกิดที่เรา หญ้า กุณฐะเล่าก็หารู้ไม่ว่า เราเกิดที่ยอดจอมปลวกฉะนั้น ธรรม (คือ สิ่ง) ทั้งหลายนั่น ปราศจากความคิดคำนึงในร่างกายนี้ ไม่มีความคิด เป็นอัพยากฤต ว่างเปล่า (จากอั…

เนื้อหาในบทนี้เน้นถึงความว่างเปล่าของธรรมและอัตตา โดยใช้การเปรียบเทียบกับสิ่งที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ เช่น หญ้า กุญฐะ และเล็บ ซึ่งล้วนแต่ไม่มีต…

…๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 34 เรา เสาทั้งหลายเล่าก็หารู้ไม่ว่าเราตั้งอยู่ในหลุมฉะนั้น ธรรม (คือ สิ่ง) ทั้งหลายนั้น ปราศจากความคิดคำนึงและไตร่ตรองถึงกันปละกัน อันฟันทั้งหลายเป็นโกฏฐาสแผนกหนึ…

…องร่างกายว่าได้รับการหุ้มจากหนังและเนื้อเป็นอย่างไร โดยการเปรียบเทียบกับพิณและหนังโคสด ซึ่งบ่งบอกถึงธรรมชาติที่ปราศจากความคิดและอัตตา ร่างกายถูกหุ้มไว้อย่างไร ไม่ต่างจากพิณที่ถูกหุ้มไว้ด้วยหนัง มีการใช้ค…

… ๆ ฝาหารู้ไม่ว่า เรา ถูกดินเหนียวก้อนใหญ่พอก ดินเหนียวก้อนใหญ่เล่าก็หารู้ไม่ว่า ฝา ถูกเราพอก ฉะนั้น ธรรม (คือสิ่ง) ทั้งหลายนั่น ปราศจากความคิด คำนึงและไตร่ตรองถึงกันและกัน อันเนื้อ (นั้น) เป็นโกฏฐาสแผนก …

…างกระดูกกับเอ็นในร่างกาย โดยเปรียบเทียบกับวัสดุต่าง ๆ เช่น ดินเหนียวและเถาวัลย์ ในการนำเสนอแนวคิดทางธรรมว่า ทั้งหมดนี้ไม่มีความคิดหรือการไตร่ตรองเกี่ยวกับกันและกัน อันเป็นการแสดงให้เห็นว่าเรานั้นว่างเปล่…

…ิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 37 ตั้งอยู่ อันบน ๆ เล่า ก็หารู้ไม่ว่า เราตั้งอยู่บนอันล่าง ๆ ฉะนั้น ธรรม (คือสิ่ง) ทั้งหลายนั่น ปราศจากความคิดคำนึงและไตร่ตรองถึง กันและกัน อันกระดูกเป็นโกฏฐาสแผนกหนึ่งในร…

เนื้อหาในภาค ๒ ตอน ๒ ของวิสุทธิมรรค สอนให้เราเข้าใจถึงความเชื่อมโยงระหว่างธรรมและโครงสร้างร่างกาย การไม่คิดคำนึงถึงซึ่งกันและกันในรูปแบบของกระดูกและเยื่อในกระดูกนั้น ทำให้เห็นถึ…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 39 คานหามเก่า” ฉะนั้น ธรรม (คือสิ่ง) ทั้งหลายนั่น ปราศจากความคิด คำนึงและไตร่ตรองถึงกันและกัน อันหัวใจเป็นโกฏฐาสแผนกหนึ่ง ในร…

ในหน้าที่ 39 ของวิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ กล่าวถึงธรรมชาติของร่างกายที่ปราศจากความคิดและการตั้งอยู่ของตับในระบบสรีระ โดยเปรียบเทียบถึงการไม่มีอัตตา และคว…

…้อหารู้ไม่ว่า เ ถูกห่อไว้ด้วยผ้าขี้ริ้ว ผ้าขี้ริ้วเล่าก็หารู้ไม่ว่า เนื้อน่ะเขาห่อไว้ด้วยเรา ฉะนั้น ธรรม (คือสิ่ง) ทั้งหลายนั่น ปราศจากความคิดคำนึงและไตร่ ตรองถึงกันและกัน อันพังผืดเป็นโกฏฐาสแผนกหนึ่งในร…

…ารเปรียบเทียบนี้เน้นถึงความว่างเปล่าของการดำรงอยู่ที่ไม่มีความคิดและอัตตา จากการสำรวจข้างในเกี่ยวกับธรรมชาติของสิ่งต่างๆ ที่ไม่สามารถมองเห็นหรือรับรู้ได้ในร่างกายนี้.