อาหารแห่งปีติสัมโพชฌงค์ในวิสุทธิมรรค : หน้า 113/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที 111 [อาหารแห่งปีติสัมโพชฌงค์] นัยเดียวกัน ตรัสว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย มีอยู่ ธรรม ทั้งหลายอันเป็นที่ตั้งแห่งปีติสัมโพชฌงค์ การทำโยนิโสมนสิการให้ มากในธรรมเหล่านั้น นี้เป็นอาหารเพื่อความเกิดขึ้นแห่งปีติสัมโพช ฌงค์ที่ยังไม่เกิดบ้าง เพื่อภัยโยภาพไพบูลย์เจริญเต็มที่แห่งปีติสัม โพชฌงค์ที่เกิดแล้วบ้าง ดังนี้ [แก้อรรถปาฐะบางบท] มนสิการอันเป็นไปโดยแทงตลอดซึ่งสภาวลักษณะและสามัญ- ลักษณะ ชื่อว่าโยนิโสนมนสิการในธรรมทั้งหลายมีธรรมเป็นกุศลเป็น ต้น ในพระบาลีนั้น มนสิการอันเป็นไปโดยยังธาตุทั้งหลาย มี อารัมภธาตุ เป็นอาทิให้เกิดขึ้น ชื่อว่า โยนิโสมนสิการในอารัมภธาตุ เป็นต้น ในธาตุทั้ง ๓ นั้น ความเพียรเริ่มแรกเรียกว่า อารัมภธาตุ ความเพียรอันมีกำลังยิ่งกว่านั้น (ขึ้นไป) เพราะออกจากโกสัชชะได้ เรียกว่า นิกกมธาตุ ความเพียรมีกำลังยิ่งกว่านิกกมธาตุนั้น (ขึ้นไป) อีก เพราะก้าวย่างสู่ฐานะยิ่งๆ ต่อไป เรียกว่า ปรักกมธาตุ ก็ คำว่า " ธรรมทั้งหลายอันเป็นที่ตั้งแห่งปีติสัมโพชฌงค์ " นั้น เป็น ชื่อแห่งปีตินั่นเอง มนสิการที่ยังปีติแม้นั้นให้เกิดขึ้นนั่นแล ชื่อว่า โยนิโสมนสิการ [ทางเกิดแห่งธัมมวิจยะ วิริยะ ปีติ อักนัยหนึ่ง อีกอย่างหนึ่ง ธรรม ๓ ประการเป็นทางเกิดขึ้นแห่งธัมมวิจย สัมโพชฌงค์ คือ