การเจริญอุปสมานุสติในวิสุทธิมรรค : หน้า 146/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 146 [อุปสมานุสติ] ส่วนว่าโยคาจรภิกษุผู้ใคร่จะเจริญอุปสมานุสติ ซึ่งท่านยกขึ้น แสดงไว้ในลำดับแห่งอานาปานสติ ก็พึ่งไปในที่ลับคน เร้นอยู่แล้ว ระลึกถึงคุณทั้งหลายแห่งพระนิพพาน ที่นับว่าเป็นที่ระงับแห่งทุกข์ ทั้งมวล โดยนัยพระบาลีอย่างนี้ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธรรมทั้งหลาย เป็นสังขตะก็ดี อสังขตะก็ดี มีประมาณเพียงใด วิราคธรรม เรากล่าว ว่าเป็นเลิศแห่งธรรมเหล่านั้น วิราคธรรมนี้คืออะไร ? วิราคธรรมนี้ คือ ธรรมเป็นที่สร่างเมา เป็นที่กำจัดความกระหาย เป็นที่ถอนอาลัย เป็นที่ตัดวัฏฏะ เป็นที่สิ้นตัณหา เป็นที่สำรอก (ตัณหา) เป็นที่ดับ (ตัณหา) คือนิพพาน (แดนออกไปแห่งเครื่องร้อยรัด คือตัณหา)" ดังนี้ [แก้อรรถบาลี] ในปาฐะเหล่านั้น คำว่า "มีประมาณเพียงใด" คือ มีประมาณ เท่าใด คำว่า 'ธรรมทั้งหลาย" หมายเอาสภาวธรรม คำว่า 'เป็น สังขตะก็ดี อสังขตะก็ดี” นั้น คือ อันปัจจัยทั้งหลายประชุมทำขึ้นก็ดี อันปัจจัยทั้งหลายมิได้ประชุมทำขึ้นก็ดี คำว่า "วิราคธรรม เรากล่าว ว่าเป็นเลิศแห่งธรรมเหล่านั้น" คือว่า วิราคธรรม เรากล่าวว่าเลิศ คือ ประเสริฐสูงสุด แห่งสังขตธรรม และอสังขตธรรมทั้งหลายเหล่านั้น * อง, จตุกฺก. ๒๑/๔๔. คำแปลบาลีนี้ แปลตายนัยวิสุทธิมรรค ที่ท่านแก้วไว้ต่อไปนี้