บุรุษ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 17 / 25

…่าศัพท์นั้นหรือ ป็นชื่อของสิ่งนั้นสิ่งนี้ หรือหมายความว่าอย่างนั้นอย่างนี้ เหมือน อย่างคำว่า ปุริโส บุรุษ (ปุร+อิส) ภิกขุ ภิกษุ (ภิกฺข+รู) เป็น อาทิ เรียกสัญญัติศัพท์ ๆ นี้ในภาษาไทยก็มีใช้เหมือนกัน เช่นคำว…

เอกสารนี้อธิบายถึงบาลีไวยากรณ์โดยเฉพาะนามและอัพยยศัพท์ ที่พบในภาษาไทย เทคนิคในการประกอบคำ และตัวอย่างเช่นคำว่า ดิน น้ำ ไฟ ลม ที่เป็นคำเดิม รวมถึงการใช้สัญญัติศัพท์ เช่น โรงเรียน และ ร้านค้า นามศัพท์แบ

…้รู้คุณ ลักษณะซึ่งเป็นภาวะของเขา ต่อมีคุณนามซึ่งแสดงลักษณะประกอบอยู่ ด้วยดังเช่นคำว่า ปญฺญวา ปุริโส บุรุษมีปัญญา ดังนี้ เราก็รู้ลึกซึ้งเข้าอีก ว่าผู้ชายที่ได้ออกชื่อนั้น เป็นคนมีปัญญา หาใช่คนโง่เขลาไม่ ในก…

เนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายบาลีไวยากรณ์ในส่วนของนามและคุณนาม โดยเน้นความสำคัญของการใช้คำที่แสดงลักษณะของนามเพื่อให้เข้าใจลักษณะและประเภทของสิ่งต่าง ๆ ได้ดีขึ้น เช่น การจำแนกคนตามลักษณะ และการใช้งานคำคุณ

…จนะอะไร และจะใช้อายตนิบาตไหนจะเหมาะกัน วิภัตติอาขยาย เมื่อลงที่ท้ายธาตุ เป็นเครื่องหมาย กาล บท วจนะ บุรุษ วาจก และปัจจัย ทั้งนี้ เพื่อส่องเนื้อความให้ชัดเจนขึ้นกว่าปกติ การันต์ คำนี้ได้แก่สระที่สุดอักษรหรื…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับกรรมวิธีการใช้บาลีไวยากรณ์ในนามและอัพยยศัพท์ โดยเฉพาะการใช้วิภัตตินามและวิภัตติอาขยายที่มีความหมายแตกต่างกัน การอธิบายลักษณะของการันต์ในภาษาบาลี รวมถึงการแบ่งประเภทการันต์ตามกา

ประโยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ - หน้าที่ 54 ตระกูลตระกูลหนึ่ง ส่วนคำว่า ปญฺจ ปุริสา บุรุษ ๕ คน ปญฺจ อิตฺถิโย หญิง ๕ คน ปญฺจ กุลาน ตระกูล ๕ ตระกูล ปญฺจสตา ภิกฺขุ ภิกษุ ๕๐๐ ปญฺจสตา อิตถิโย หญ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายบาลีไวยากรณ์ โดยเน้นที่การใช้สังขยานาม 5 ประเภท รวมทั้งการอธิบายแบบจำแนก เอกวจนะและพหุวจนะตามหลักการที่ท่านได้รับการสอนในบาลีไวยากรณ์ รวมถึงการจัดลิงค์และวจนะที่เหมาะสมตามต้นฉ

…ัพพนาม ๑. ๆ ปุริสสัพพนาม น่าจะทำความเข้าใจคำว่า ปุริส ซึ่งอยู่หน้าสัพพนามเสียก่อน ศัพท์นี้แปลกันว่า บุรุษ หรือผู้ชาย แต่ในบาลีไวยากรณ์ไม่ได้ หมายความว่า เป็นคำสำหรับใช้ผู้ชายอย่างเดียว แม้จะเป็น ผู้หญิงหรื…

บทที่อธิบายเกี่ยวกับการใช้งานของนามและสัพพนามในบาลีไวยากรณ์ โดยมีการเปรียบเทียบตัวอย่างที่แสดงความแตกต่างในการใช้คำซ้ำซากและการใช้สัพพนามเพื่อลดการซ้ำซาก ซึ่งถือเป็นวิธีการที่ถูกต้องตามภาษาที่นิยม โดย

…ละพระโยคีก็ยังประโยคให้สำเร็จบรรลุธรรมวิเศษได้ เปรียบ เหมือน (ขอน) ไม้ที่เขาทอดไว้ที่พื้นดินราบแล้ว บุรุษพึงตัดมันด้วย เลื่อย บุรุษ (นั้น) ตั้งสติไว้ตรงที่ฟันเลื่อยกระทบไม้ หาใส่ใจฟัน เลื่อยที่มาหรือไปก็ตา…

ในบทนี้มีการอธิบายธรรม ๓ อย่างที่สำคัญต่อการสำเร็จในภาวนา โดยกล่าวถึงวิธีการที่ภิกษุตั้งสติในการนำธรรมเหล่านี้มาใช้ในการฝึกจิต โดยเปรียบว่าเหมือนการเลื่อยไม้ที่ต้องตั้งใจอยู่ที่จุดที่ฟันเลื่อยกระทบไม้

…าค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 160 ศัตรูย่อมไม่ยินดีด้วยความมีผิวพรรณ (งาม) แห่งผู้เป็นศัตรูกัน ภิกษุทั้งหลาย บุรุษบุคคลผู้มักโกรธนี้ ถูกความโกรธครอบงำแล้ว โกรธเต็มประดาแล้ว ถึงเขาจะเป็นผู้อาบน้ำแล้วอย่างดี ลูบไล้กา…

ในบทนี้กล่าวถึงความสำคัญของการควบคุมความโกรธ โดยอธิบายว่าบุคคลที่มักมีความโกรธจะถูกความโกรธครอบงำ และส่งผลให้เขาประพฤติชั่วด้วยกาย วาจา และใจ ศัตรูไม่ยินดีด้วยความมีสุคติของผู้เป็นศัตรู และมักปรารถนาใ

…ตฺตานํ ปริหรันตุ ขอสตรีทั้งหลายทั้งปวง จงเป็นผู้ไม่มีเวร ฯลฯ รักษาตนอยู่เถิด (๒) สพฺเพ ปุริสา---- ขอบุรุษทั้งหลายทั้งปวง---- (๓) สพฺเพ อริยา---- ขออริยชนทั้งหลายทั้งปวง (๔) สพฺเพ อนริยา---- ขออนริยชนทั้งหล…

…มีการอธิบายถึงเมตตาจิตและการรักษาตนให้เป็นผู้ไม่มีเวร โดยเสนอคำขอให้สัตว์ทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นสตรี บุรุษ อริยชน และอนริยชน รวมถึงเทพ และมนุษย์ให้รักษาตนเองและอยู่อย่างไม่มีเวรอีกทั้งแผ่เมตตาไปยังสัตว์ในทิ…

… หน้าที่ 190 บุคคลทั้งหลาย---- ผู้เนื่องอยู่ในอัตภาพทั้งหลายทั้งปวงในทิศตะวันออก ขอสตรีทั้งหลาย---- บุรุษทั้งหลาย- อริยชนทั้งหลาย---- อนริย ชนทั้งหลาย---- เทพทั้งหลาย---- มนุษย์ทั้งหลาย---- วินิปาติกะทั้งห…

…รัสถึงการรักษาตนให้อยู่ในสภาพที่ไม่มีเวร และความสุข โดยบรรยากาศที่หลากหลายของบุคคล ไม่ว่าจะเป็นสตรี บุรุษ หรือเทพ ซึ่งส่วนใหญ่ถูกขังอยู่ในความชอบธรรมต่าง ๆ และมีความยินดีในรูปทรงและความรู้สึกต่าง ๆ การเข้า…

…วนในโอธิโสผรณะเป็น ๒๘ เนื่องด้วยอัปปนา ๔ ๆ ในอาการ ๓ ก็แลในอาการ ๓ นั้น คำว่า อิตถิโย ปุริสา - สตรี บุรุษ ท่านกล่าวโดยเพศ คำว่า อริยา อนริยา - อริยชน อนริยชน กล่าว โดย (แยก) เป็นพระอริยะ และปุถุชน คำว่า เท…

บทนี้กล่าวถึงการเจริญเมตตาของพระโยคาวจร ตามอัปปนาในบทต่าง ๆ โดยอธิบายเกี่ยวกับจำนวนอัปปนาในแต่ละประเภทอาการ พร้อมเหตุผลในการแบ่งประเภททั้งหญิงและชาย รวมถึงอานิสงส์ ๑๑ ประการที่เกิดจากการเจริญเมตตา โดย

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 232 ก็ดี บุรุษคล้ายศัตรูก็ดี ในที่ ๆ (วิ่ง) หนีไปก็ดี ในหมู่บ้านอื่นก็ดี แล้วหวาดกลัว และไม่อยากมองฉะนั้น อนึ่ง แม…

ในเนื้อหานี้ได้กล่าวถึงการพิจารณาเกี่ยวกับความกลัวและการหลีกหนีในบริบทของฌาน โดยพระโยคาวจรได้เห็นโทษในรูปาวจรจตุตถฌานว่าเป็นอารมณ์ที่มีลักษณะหยาบและมีการประมวลด้วยอุปมาของสุนัขที่ถูกสุกรขวิดและคนที่กล

…นั้น เหมือนกัน อันอารูปสมาบัติเหล่านั้น ประณีตและประณีตไปโดยลำดับ ด้วยประการฉะนี้ [อารูป ๔ อุปมาด้วยบุรุษ ๔ คน] บุรุษผู้หนึ่งเกาะอยู่ที่มณฑป (อันตั้งอยู่) ในที่ · ปละ (อ่านปะละ) เป็นชื่อมาตราน้ำหนัก ว่าประ…

เนื้อหาที่เสนอถึงความแตกต่างระหว่างสมาบัติอารูป ๔ โดยใช้การเปรียบเทียบกับผ้าชนิดต่างๆ ซึ่งมีความประณีตที่แตกต่างกันตามชนิดเนื้อผ้าและน้ำหนักของผ้า ข้อความนี้สื่อถึงความสำคัญของการเข้าใจในระดับความประณ

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 263 ไม่สะอาด คนหนึ่ง (มา) อาศัย (เกาะ) บุรุษ ผู้นั้น คนหนึ่ง (มา) ไม่อาศัย (เกาะ) ผู้นั้น (ยืนอยู่) ข้างนอก และอีกคนหนึ่ง (มา) อาศัย (อิง) คนที่…

ในบทนี้กล่าวถึงอุปมาเกี่ยวกับการเกาะอิงในที่ไม่สะอาด โดยมีบุรุษสองคนที่เกาะมณฑปและคนที่ยืนอยู่ข้างนอกซึ่งไม่อาศัยในความไม่สะอาด เมื่อมีความรู้สึกว่าการเกาะอิงนั้นอ…

ตนะ ณ ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 264 บุรุษที่เกาะมณฑป (โหนอยู่) เพราะเกลียดที่ไม่สะอาด วิญญา ณัญจายตนะอันปรารภอากาสานัญจายตนะที่มีอากาศเป็นอาร…

…ญายตนะและเนวสัญญานาสัญญายตนะ โดยเน้นว่าสิ่งเหล่านี้มีความสำคัญในกระบวนการคิดและการดำรงอยู่ ลักษณะของบุรุษที่เกาะมณฑปถูกใช้เป็นอุทาหรณ์เพื่ออธิบายความไม่ปลอดภัยทางจิตใจ สร้างความเข้าใจเกี่ยวกับการอิงอาศัยใน…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 127 ครั้งนั้น บุรุษผู้นั้นไป (ถึง) เห็นสวน (มะม่วงของหมอชีวก) รุ่งเรืองเป็นอันเดียวด้วยผ้ากาสาวะทั้งหลาย จึง(กลับ) มากร…

ในบทนี้กล่าวถึงบุรุษที่ไปพบสวนมะม่วงของหมอชีวก อธิบายถึงการนำภิกษุไปกราบถวายพระพุทธเจ้า และการนิรมิตของภิกษุที่สามารถปรา…

… และ ออกจากฌานนั้นแล้วก็พึงอาวัชนาการถึงฐานะนั้น (ไป) เถิด ด้วยว่า เมื่อทำไปอย่างนั้น ก็เปรียบเหมือนบุรุษมีกำลัง เมื่อตัดต้นไม้ใหญ่เพื่อ ประโยชน์ (จะทำ) เป็นช่อฟ้าของเรือนยอด แม้เมื่อคมขวานบิ่น เสียด้วยเพี…

เนื้อหาเกี่ยวกับการทำฌานสำหรับภิกษุในพุทธศาสนา เพื่อให้เข้าถึงปฏิสนธิ การเปรียบเทียบด้วยการตัดต้นไม้เกี่ยวกับการเพียรในการทำสมาธิ ซึ่งจะนำไปสู่การตัดขาดจากนามรูปที่เกิดขึ้นในขณะจุติ ทั้งนี้ การฝึกฝนที

…ยินดีโดยธรรมสม่ำเสมอกัน ก็ตำแหน่งใด นับเป็นตำแหน่งอัจฉริยะในโลก พระโพธิสัตว์เจ้านั่นเอง ทรงเป็นอาทิ บุรุษ (คนแรก) ในตำแหน่งนั้นแล ครั้นวงกษัตริย์ยกพระโพธิสัตว์ เป็นต้นเดิมก่อตั้งขึ้นอย่างนั้นแล แม้วรรณะทั้…

ในยุคสมัยที่การลักทรัพย์และการพูดเท็จเกิดขึ้น สัตว์ทั้งหลายจึงได้รวมตัวกันเพื่อเลือกผู้ที่ควรได้รับการตำหนิ และเป็นผู้นำ ซึ่งพระโพธิสัตว์ในกัปนี้ได้ถูกเลือกให้รับตำแหน่งเป็นพระราชาผู้มีเกียรติ ด้วยควา

…ะโยคาวจรดูรูปอยู่ วาระแห่งบริกรรมล่วง ไปเสีย ก็ไม่เห็นรูปทั้งหลาย เปรียบดังเมื่อคบเพลิงมอดเสียแล้ว (บุรุษ นั้น) ก็ไม่เห็นที่เรียบที่ไม่เรียบฉะนั้น การเข้า (ปาทุกฌาน) บ่อย ๆ เปรียบดังเขี่ยคบเพลิง (ร่ำไป) กา…

ในบทนี้ได้เสนอข้อเปรียบระหว่างแสงสว่างของคบเพลิงกับแสงสว่างในการบริกรรมโดยพระโยคาวจร ซึ่งได้อธิบายถึงการเข้าภาวนาและการเกิดขึ้นของทิพยจักษุในการเห็นรูปต่างๆ ที่เกินกว่าบริการของตาเนื้อ ภิกษุจะสามารถมอ

…ื่นมาก่อน แล้วมาสั่งเป็นสมาคมที่หลัง เช่น อ. ปริสิสต์ จ อดิสิสิสสุ จ=ปริสิสิกลิสสุ (สมาหะ) ร้อยแห่ง บุรุษด้วย พันแร่งตรีซึ่ง ชือร้อยแห่งบุรุษและพันแห่งตรี มีสมากชนิตหนึ่ง แ플อยู่กับทวนทวา อสมาหระนี้ เวลเข้า…

บทความนี้อธิบายหลักการและเค้าโครงการใช้บาลีและไวราณี รวมทั้งการสร้างสมาคมในการพูด ซึ่งเป็นการปรับใช้เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ชัดเจนและเหมาะสม และการใช้เอกเสสสมาสในการสื่อสาร เช่น ตัวอย่างการพูดถึงอุบาสกและ

ประโยค - อธิบายาลัยไวรกรณ์ สมและตัชดิ - หน้าที่ 46 ตัวอย่างวิเคราะห์ สห ภริยะ โอว รัตตติ (ปฏิโล) บุรุษใด ย่อม เป็นไปกับด้วยภริยา เหตุนันั้น บุรุษนัน ชื่อว่าเป็นไปกับด้วยภริยา (คือมีภริยา). สห สามเกิน ย…

บทความนี้เสนอการวิเคราะห์การใช้สมาสในภาษาไทย โดยยกตัวอย่างการสัมพันธ์ระหว่างบุรุษและภริยา รวมถึงหญิงและสามี ผ่านทางการใช้คำศัพท์ที่ถูกต้อง เนื้อหายังพูดถึงการแปลความหมายของสมาสตามโค…