หน้าหนังสือทั้งหมด

นามรูปและสฬายตนะในพระพุทธศาสนา
213
นามรูปและสฬายตนะในพระพุทธศาสนา
… นามรูป คือ นามธรรม 5 อย่าง ได้แก่ เวทนา (ความเสวยอารมณ์) สัญญา (ความจำได้หมายรู้) เจตนา (ความจงใจ) ผัสสะ (ความกระทบ หรือสัมผัส) มนสิการ (ความกระทำไว้ในใจ) หรือนามขันธ์ 3 คือ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขั…
นามรูปในพระพุทธศาสนาแบ่งเป็นนามธรรม 5 อย่าง ได้แก่ เวทนา สัญญา เจตนา ผัสสะ และ มนสิการ มีการจำแนกเป็นนามขันธ์ 3 ส่วนรูปเรียกว่ามหาภูตรูป 4 ซึ่งได้แก่ ปฐวีธาตุ อาโปธาตุ เตโชธา…
การวิเคราะห์นามรูปและอายตนะในภพต่างๆ
253
การวิเคราะห์นามรูปและอายตนะในภพต่างๆ
…ัจจัยแห่งอายตนะ ๓ ในรูปภพ นามในอรูปภพ เป็นปัจจัยแห่งอายตนะ ๑ ในอรูปภพ อายตนะ ๖ ในกามภพเป็นปัจจัยแห่งผัสสะทั้ง 5 ในกามภพ อายตนะในรูปภพเป็นปัจจัยแห่งผัสสะ ๓ ในรูปภพอายตนะ ๑ ใน อรูปภพเป็นปัจจัยแห่งผัสสะ ๑ ในอ…
บทนี้พูดถึงการเป็นปัจจัยของนามรูปและอายตนะในภพต่างๆ โดยแสดงให้เห็นว่าในกามภพมีความสัมพันธ์กับเวทนาและตัณหาอย่างไร รวมถึงการกระทำที่อาจเกิดจากกามตัณหา การทำผิดศีลเพื่อให้บรรลุสิ่งที่ต้องการ จึงต้องพิจา
อวิชชาและปัจจัยแห่งการเกิดสังขาร
196
อวิชชาและปัจจัยแห่งการเกิดสังขาร
…อย่าง ในอรูปภาพ ๑ อายตนะในรูปภาพ เป็นปัจจัย แก่ ๓ ผลสละในอรูปภาพ ๑ อายตนะในรูปภาพ ย่อมเป็นปัจจัยแก่ ผัสสะในอรูปภาพ ผัสสะ ๓ ในอรูปภาพ ย่อมเป็นปัจจัยแก่เทวนา ๖ ในอรูปภาพ นั้น ๆ ผัสสะ ๓ ในอรูปภาพ ย่อมเป็นปัจจ…
เนื้อหานี้กล่าวถึงอวิชชาเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการเกิดสังขารในทั้งอรูปภาพและรูปภาพ โดยเชื่อมโยงระหว่างอวิชชาและอายตนะ รวมถึงผลกระทบที่ตามมาจากการมีอวิชชา ซึ่งมีผลต่อการเกิดตัณหาและอุปาทาน ชี้ให้เห็
อุเบกขาและพละ 5
176
อุเบกขาและพละ 5
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุเบกขินทรีย์อาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งอุเบกขาเวทนาเกิดขึ้น ภิกษุนั้นก็รู้สึกเฉยๆ ก็รู้ชัดว่าเรารู้สึกเฉยๆ ย่อมรู้ชัดว่าเ…
…ารอธิบายเกี่ยวกับอุเบกขาและพละ 5 ในการเสวยอารมณ์และความรู้สึกของสัตว์ทั้งหลาย โดยเน้นถึงความสำคัญของผัสสะที่มีบทบาทในการเกิดเวทนาในใจและการพัฒนาจิตใจจากอินทรีย์ของปุถุชนสู่พระอริยเจ้า ธรรมเหล่านี้มีอิทธิพล…
ปฏิจจสมุปบาท
207
ปฏิจจสมุปบาท
…คิด 1. ปฏิจจสมุปบาท คือ การเกิดขึ้นร่วมกันของธรรม 12 ประการ คือ อวิชชา สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ ชาติ ชรามรณะ 2. ความสัมพันธ์ของปฏิจจสมุปบาท มีทั้งสายเกิด และสายดับ โดยสายเก…
ปฏิจจสมุปบาทคือการเกิดขึ้นร่วมกันของธรรม 12 ประการที่เกี่ยวข้องกับวงจรของสังสารวัฏ โดยมีความสัมพันธ์ทั้งสายเกิดและสายดับ。ที่มาของความสัมพันธ์นี้คือ อวิชชา ทำให้เกิดสังขาร และดำเนินต่อไปจนถึงชรามรณะ。กา
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - เจตสิกสังคหวิภาค
70
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - เจตสิกสังคหวิภาค
…ีอารมณ์และวัตถุ อย่างเดียวกัน บัณฑิตลงมติว่าเจตสิก ฯ คืออย่างไร ? คืออย่างนี้ เจตสิก ๓ เหล่านี้ คือ ผัสสะ ๑ เวทนา ๑ สัญญา ๑ เจตนา ๑ เอกัคคตา ๑ ชีวิตนทรีย์ ๑ มนสิการ ๑ ชื่อว่าสัพพจิตตสาธารณะ (มีทั่วไปแก่จิต…
…รรม ๕๒ ประการที่ประกอบกับจิตและการเกิดดับในที่เดียวกัน โดยการจำแนกความหมายของเจตสิกประเภทต่างๆ เช่น ผัสสะ, เวทนา, และเจตนา รวมถึงการชนิดต่างๆ ของเจตสิกที่มีผลต่อการทำงานของจิต ปัจจุบันบทนี้ถูกแปลโดยพระอริย…
ศึกษาเจตสิกธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
82
ศึกษาเจตสิกธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…อจะกล่าว สรุป (ธรรม ๕๒) และอาการคือสัมประโยค (ที่ท่านกล่าวไว้ในคำว่า ประกอบกับจิต) ฯ ธรรมที่ชื่อว่า ผัสสะ ด้วยอรรถว่าถูกต้อง ๆ ผัสสะ นี้นั้น มีการถูกต้องเป็นลักษณะ ฯ แท้จริง ผัสสะนี้แม้เป็นอรูปธรรม ก็เป็นไ…
…วกัน รวมถึงหลักการทางภูมิศาสตร์ของธรรมที่มีลักษณะเฉพาะ คำว่า เอกนิโรธ และ เอกวัตถุ รวมไปถึงเสน่ห์ของผัสสะในอารมณ์และอาการที่เป็นไปได้ โดยยกตัวอย่างในการรับรู้ของมนุษย์
การอธิบายผัสสะในสภาวธรรม
72
การอธิบายผัสสะในสภาวธรรม
ประโยค - วิภัชธรรมะแปล ภาค ๑ ตอน ๑ หน้า ที่ 71 สภาวธรรมนี้จึงชื่อว่า ผัสสะ (ผู้ถูกต้อง) ผัสสะนี้นั้น มีการถูกต้อง เอาเป็นลักษณะ มีการทำให้กระทบเป็นรส มีความร่วมกันเข้า (แห่งจ…
บทความนี้สำรวจคำว่า 'ผัสสะ' ในสภาวธรรม โดยระบุแนวคิดเกี่ยวกับการสัมผัสและความสัมพันธ์ระหว่างจิตใจและอารมณ์ ในการทำให้เกิดความร…
วิทยุธรรมวาระแปล ภาค ๓ ตอน ๒
267
วิทยุธรรมวาระแปล ภาค ๓ ตอน ๒
…ได้ปฐมาน เราเป็นผู้เชี่ยวชาญในปฐมาน ปฐมานนั้นเราทำให้แจ้งแล้ว" เป็นต้น ชื่อว่า โลกียสัจธิฤยก คำว่า "ผัสสะ- ได้สัมผัส" คือบรรลุแล้ว ได้ถูกต้องโดยญาณ- ผัสสะ (คือรู้) อย่างประจักษ์ว่า "สิ่งนี้เราได้บรรลุแล้ว"…
บทความนี้เสนอการวิเคราะห์และตีความเกี่ยวกับสัจธิฤยกทั้งสองประเภท คือ โลกียสัจธิฤยกและโลกุตรสัจธิฤยก ซึ่งมีความแตกต่างกันและเชื่อมโยงกับคำสอนเกี่ยวกับการสัมผัสและปัญญาในการเข้าใจธรรม. โดยเนื้อหายังบอกว
การศึกษาอวิชชาในพุทธศาสนา
68
การศึกษาอวิชชาในพุทธศาสนา
…อานามรูป นามรูป เป็นปัจจัยให้เกิดสฬายตนะ มีนามรูปแล้วก็มี อายตนะเข้าประกอบ สฬายตนะ เป็นปัจจัยให้เกิดผัสสะ เมื่อมีอายตนะเข้าแล้ว ก็รับผัสสะ ผัสสะ เป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา เวทนา เป็นปัจจัยให้เกิดตัณหา ความอยาก…
อวิชชาเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดสังขาร ซึ่งนำไปสู่การเกิดวิญญาณและนามรูปต่อไป การทำความเข้าใจอวิชชานั้นช่วยให้เรารู้จักกับกระบวนการและปัจจัยที่ทำให้เกิดความทุกข์ได้ ซึ่งส่งผลต่อการพัฒนาจิตใจและการเข้
ปฏิจจสมุปปาทปาฐะ
139
ปฏิจจสมุปปาทปาฐะ
…ังขาระปัจจะยา วิญญาณัง วิญญาณะปัจจะยา นามะรูปัง นามะรูปะปัจจะยา สะฬายะตะนัง สะฬายะตะนะปัจจะยา ผัสโส ผัสสะปัจจะยา เวทะนา เวทะนาปัจจะยา ตัณหา ตัณหาปัจจะยา อุปาทานัง อุปาทานะปัจจะยา ภะโว ภะวะปัจจะยา ชาติ ชาติ…
…พื่อหลุดพ้นจากวัฏสงสาร โดยกล่าวถึงกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับอวิชชาและสังขารที่ส่งผลต่อวิญญาณ นามะรูป ผัสสะ เวทะนา ตัณหา อุปาทาน จนถึงการเกิดและการตาย พร้อมทั้งแนวทางในการทำให้เกิดนิโรธซึ่งเป็นการสิ้นสุดของท…
สาระสำคัญพระธรรมเทศนา: เหตุและผลของธรรมนิยม
10
สาระสำคัญพระธรรมเทศนา: เหตุและผลของธรรมนิยม
…ดสังขาร เป็นปัจจัยให้เกิดวิญญาณ (ความรู้) วิญญาณ เป็นปัจจัยให้เกิดนามรูป (ยึดติดรูป) นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ เป็นปัจจัยให้เกิดสฬายตนะ (นามรูป รวมกับอายตนะเข้าประกอบ) เป็นปัจจัยให้เกิดผั…
เนื้อหานี้สรุปถึงหลักการของพระพุทธศาสนาที่ว่าธรรมทั้งหลายเกิดจากเหตุ โดยยกตัวอย่าง 'เบญจขันธ์' และ 'อวิชชา' เป็นปัจจัยสำคัญ เนื้อหาอธิบายถึงการเกิดและการดับของธรรม โดยเริ่มจากอวิชชาที่ทำให้มีการเกิดแล
สาระสำคัญพระธรรมเทศนา
36
สาระสำคัญพระธรรมเทศนา
…ิชชา (ความไม่รู้จริง) เป็นปัจจัยให้เกิดสังขารต้องคอยตกแต่งกันอยู่ร่ำไป สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ เป็นปัจจัยให้เกิดวิญญาณ รู้ดีรู้ชั่วอยู่ร่ำไป เป็นปัจจัยให้เกิดนามรูป ต้องเก…
เมื่อเรามาให้ทาน รักษาศีล และเจริญภาวนา จะเกิดผลดีต่อจิตใจ ความไม่โลภ ความไม่โกรธ และความไม่หลงเป็นเหตุผลในการสร้างธรรมะที่เข้าถึงการรู้ความจริงเกี่ยวกับชีวิต ทุกอย่างเกิดขึ้นและดับไปตามการไม่รู้จริงอ
องค์ 5 และการบรรลุฌานในพระพุทธศาสนา
121
องค์ 5 และการบรรลุฌานในพระพุทธศาสนา
…บของฌานต่างๆ แต่มิได้หมายความว่าในฌานต่างๆ จะมีเฉพาะ อารมณ์เหล่านี้เท่านั้น เพราะในฌานทุกระดับยังมี ผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา วิญญาณ อธิโมกข์ วิริยะ สติ อุเบกขา มนสิการ ด้วย (ม. อุ. 14/155-158/116-119) สำหรั…
บทความนี้ครอบคลุมการศึกษาองค์ 5 ในการปฏิบัติฌาน ซึ่งประกอบด้วยวิตก, วิจาร, ปีติ, สุข และเอกัคคตา. องค์เหล่านี้ช่วยสร้างสมาธิและความตั้งมั่นในการปฏิบัติจนสามารถบรรลุถึงทุติยฌาน, ตติยฌาน และจตุตถฌาน. ทั
บทสวดพระอภิธรรมพร้อมคำแปล
84
บทสวดพระอภิธรรมพร้อมคำแปล
…ะเป็นรูปารมณ์ก็ดี สัททารมณ์ก็ดี คันธารมณ์ก็ดี รสารมณ์ก็ดี โผฏฐัพพารมณ์ก็ดี ธรรมารมณ์ก็ดี ในสมัยนั้น ผัสสะ ความฟุ้งซ่านย่อมมี อีกอย่างหนึ่งในสมัยนั้น ธรรมเหล่าใดแม้อื่น มีอยู่ เป็นธรรมที่ไม่มีรูป อาศัย กันแ…
บทสวดพระอภิธรรมนี้กล่าวถึงธรรมทั้งหลายที่เป็นกุศลและอกุศล รวมถึงการเกิดขึ้นของสภาวะจิตในรูปแบบต่างๆ โดยสนับสนุนให้เข้าใจในอารมณ์และธรรมที่เกี่ยวข้อง รวมถึงการส่งผลในชีวิตประจำวัน หนุนเสริมการปฏิบัติที
อารมณ์ในฌานระดับต่างๆ
220
อารมณ์ในฌานระดับต่างๆ
…องฌานต่าง ๆ แต่มิได้หมายความว่าในฌาน ต่าง ๆ จะมีเฉพาะอารมณ์เหล่านี้เท่านั้น เพราะในฌานทุกระดับยังมี ผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา วิญญาณ ฉันทะ อธิโมกข์ วิริยะ สติ อุเบกขา มนสิการ ด้วย (ม. อุ. ๑๔/๑๕๕-๑๕๘/ ๑๑๖-๑๑๙…
บทเรียนนี้อธิบายอารมณ์ที่เกิดขึ้นในฌานระดับต่าง ๆ รวมทั้งผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา วิญญาณ และอื่น ๆ โดยเฉพาะอุเบกขาที่เด่นชัดในจตุตถฌาน โดยไม่มีข้อจำกัดที่อารมณ์เหล…
ความสำคัญของพระอภิธรรมปิฎกในพระพุทธศาสนา
13
ความสำคัญของพระอภิธรรมปิฎกในพระพุทธศาสนา
…รมนี้ ชื่อสติปัฏฐาน อริยมรรคมีองค์ ๘ ขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ ธาตุ ๑๘ อินทรีย์ ๒๒ อริยสัจ ๔ เหตุ ๙ อาหาร ๔ ผัสสะ ๗ เวทนา ๗ สัญญา ๗ เจตนา ๗ จิต ๗ ธรรมทั้งหมดเหล่านี้ แบ่งเป็นกา มาวจรธรรม รูปาวจรปรียาปันนธรรม อรูปา…
เนื้อหาเกี่ยวกับการศึกษาพระอภิธรรมปิฎกที่มีความสำคัญในพระพุทธศาสนา โดยกล่าวถึงการตรัสรู้ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในช่วงแรก การพิจารณาอภิธรรมที่ทอดเวลาเป็นสัปดาห์ และการสอนให้แก่พระสาวกเพื่อให้เข้าใจในธรร
สังขารขันธ์ และ วิญญาณขันธ์ ในพระพุทธศาสนา
104
สังขารขันธ์ และ วิญญาณขันธ์ ในพระพุทธศาสนา
…พปรุงแต่งให้คนเป็นไปได้ต่างๆ จิตของคนจะดีจะชั่วก็เพราะสังขารเป็นตัวปรุงแต่ง สังขารขันธ์มีดังนี้ คือ ผัสสะ เจตนา วิตก วิจาร ปีติ ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา ชีวิตินทรีย์ การละนิวรณ์ อโลภะ อโทสะ หิริ โอตตั…
สังขารขันธ์หมายถึงความคิดปรุงแต่ง โดยแบ่งออกเป็น 3 ประเภทคือ กุศลสังขาร (ความคิดดี), อกุศลสังขาร (ความคิดชั่ว), และอัพยากตสังขาร (เป็นกลาง) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการสร้างความรู้สึกนึกคิดของมนุษย์ ในขณะที่
กระบวนการรับรู้และวิญญาณ
131
กระบวนการรับรู้และวิญญาณ
…รับรู้จะเกิดขึ้น ต่อเมื่อมีองค์ประกอบเกิดขึ้นครบทั้ง 3 อย่าง ได้แก่ อายตนะ อารมณ์ และวิญญาณ เรียกว่าผัสสะ หรือสัมผัส แปลว่า การกระทบ หรือหมายความว่า การบรรจบพร้อมกันแห่งอายตนะ อารมณ์ และวิญญาณ เมื่อผัสสะเก…
…ู้ ซึ่งสามารถแยกออกเป็นระดับต่างๆ ซึ่งรวมถึงสุข ทุกข์ และอุเบกขา การรับรู้และกระบวนการต่างๆ โดยเฉพาะผัสสะมีความสำคัญในการประสบการณ์ของชีวิต ทั้งนี้ยังสำรวจถึงความไม่เกิดขึ้นของการรับรู้ในบางสภาวะเช่น การหล…
ปฏิจจสมุปบาทในพระพุทธศาสนา
208
ปฏิจจสมุปบาทในพระพุทธศาสนา
…กิดขึ้นร่วมกันโดยอาศัยกันนี้คือ การเกิดขึ้นร่วมกันโดยอาศัยกันของอวิชชา สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ ชาติ ชรามรณะ ธรรม 12 ประการนี้ต่างเกิดขึ้นร่วมกันโดยอาศัยกันเกิดขึ้น ไม่ใช่ต…
บทที่ 10 นี้สำรวจหลักธรรมปฏิจจสมุปบาท ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของวิปัสสนาภูมิ โดยอธิบายเกี่ยวกับการเกิดขึ้นร่วมกันของธรรมชาติทั้ง 12 ประการที่สัมพันธ์กัน โดยเน้นถึงการที่อวิชชาเป็นปัจจัยเริ่มต้นของกระบวนการด