สาระสำคัญพระธรรมเทศนา : หน้า 36/43

188 สาระสำคัญพระธรรมเทศนา เมื่อเรามาให้ทาน รักษาศีล เจริญภาวนา เป็นธรรมอย่างหนึ่งที่เกิดจากเหตุ คือ เป็นเหตุให้บริจาคทาน ความไม่โลภ ความไม่โกรธ เป็นเหตุให้รักษาศีล ความไม่หลง เป็นเหตุให้เจริญภาวนา ธรรมทั้งหลายปรากฏแก่พราหมณ์ผู้มีความเพียรเพ่งอยู่ พราหมณ์นั้นกำจัดมารและเสนาเสีย ได้ หมายถึง พราหมณ์นั้นเพ่งมาถูกส่วน ใจหยุดที่ศูนย์กลางดวงธรรมที่ทำให้เป็นกายมนุษย์ พอใจ เท่านั้น หยุด สูโรว โอภาสยมนฺตลิกฺขนฺติ ฯ ดุจดังดวงอาทิตย์อุทัยขึ้นกำจัดมืด ทำอากาศให้สว่างไสว หมายถึง ดวงเท่าดวงอาทิตย์ ติดอยู่ศูนย์กลางดวงธรรมที่ทำให้เป็นกายมนุษย์ จะมองอะไร เห็นตลอดหมด เมื่อธรรมปรากฏขึ้น ความสงสัยของพราหมณ์ก็สิ้นไป เพราะได้รู้ความสิ้นไปของปัจจัย อะไรคือปัจจัยที่สิ้นไป อวิชชา (ความไม่รู้จริง) เป็นปัจจัยให้เกิดสังขารต้องคอยตกแต่งกันอยู่ร่ำไป สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ เป็นปัจจัยให้เกิดวิญญาณ รู้ดีรู้ชั่วอยู่ร่ำไป เป็นปัจจัยให้เกิดนามรูป ต้องเกิดดับอยู่เป็นธรรมดา เป็นปัจจัยให้เกิดสฬายตนะ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เป็นปัจจัยให้เกิดผัสสะ กระทบทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา ชอบ ไม่ชอบ เฉยอยู่ เป็นปัจจัยให้เกิด ตัณหา เป็นปัจจัยให้เกิดอุปาทาน เป็นปัจจัยให้เกิดภพ มีกามภพ รูปภพ อรูปภพ เป็นปัจจัยให้เกิดชาติ ชาติ (กำเนิด) เป็นปัจจัยให้เกิดชรา มรณะ จึงมีโสกะ ปริเทวะทุกข์ โทมนัส อุปายาส เมื่อรู้จักความสิ้นไปของปัจจัยทั้งหลาย ความไม่รู้จริงคืออวิชชาดับไป ทุกๆอย่างก็ดับตามกัน เป็นลูกโซ่ไป (ปฏิจจสมุปบาท ๑๒) วิธูปย์ ติฏฐิติ มารเสน ฯ พราหมณ์นั้นก็กำจัดมาร และทั้งเสนาให้ได้แล้ว หยุดอยู่ได้ คือ “หยุดอยู่ได้ คือใจหยุดนั่นเอง ไม่ใช่อื่น พอหยุดถูกส่วนเข้าเท่านั้นเอง...ความ สว่างเกิดขึ้น ดุจดังดวงอาทิตย์อุทัยขึ้นกำจัดความมืด ทำอากาศให้สว่างดังนี้ เราก็ เห็นดวงดังนั้นที่ปรากฏดังนั้น เมื่อปรากฏขึ้นดังนั้นแล้ว พราหมณ์ก็รักษาดวงนั้น ไว้ไม่ให้หายไป ที่วัดปากน้ำเขาเป็นแล้ว ของลึกก็จริง แต่ว่าวัดปากน้ำ พบแล้ว แต่ว่าผู้พบก็ไม่รู้ว่าลึกซึ้งแค่ไหน ได้แต่ลึกซึ้งอย่างนี้จริงอย่างนั้น แล้วก็ไปทำ เหลวไหลเสีย ให้ดับเสียบ้าง ให้หายเสียบ้าง ไปกังวลอื่นเสีย ไม่กังวลของลึกซึ้ง อย่างนี้ นี่มีมากทีเดียว”