หน้าหนังสือทั้งหมด

นามรูปและสฬายตนะในพระพุทธศาสนา
213
นามรูปและสฬายตนะในพระพุทธศาสนา
… นามรูป คือ นามธรรม 5 อย่าง ได้แก่ เวทนา (ความเสวยอารมณ์) สัญญา (ความจำได้หมายรู้) เจตนา (ความจงใจ) ผัสสะ (ความกระทบ หรือสัมผัส) มนสิการ (ความกระทำไว้ในใจ) หรือนามขันธ์ 3 คือ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขั…
นามรูปในพระพุทธศาสนาแบ่งเป็นนามธรรม 5 อย่าง ได้แก่ เวทนา สัญญา เจตนา ผัสสะ และ มนสิการ มีการจำแนกเป็นนามขันธ์ 3 ส่วนรูปเรียกว่ามหาภูตรูป 4 ซึ่งได้แก่ ปฐวีธาตุ อาโปธาตุ เตโชธา…
การวิเคราะห์นามรูปและอายตนะในภพต่างๆ
253
การวิเคราะห์นามรูปและอายตนะในภพต่างๆ
…ัจจัยแห่งอายตนะ ๓ ในรูปภพ นามในอรูปภพ เป็นปัจจัยแห่งอายตนะ ๑ ในอรูปภพ อายตนะ ๖ ในกามภพเป็นปัจจัยแห่งผัสสะทั้ง 5 ในกามภพ อายตนะในรูปภพเป็นปัจจัยแห่งผัสสะ ๓ ในรูปภพอายตนะ ๑ ใน อรูปภพเป็นปัจจัยแห่งผัสสะ ๑ ในอ…
บทนี้พูดถึงการเป็นปัจจัยของนามรูปและอายตนะในภพต่างๆ โดยแสดงให้เห็นว่าในกามภพมีความสัมพันธ์กับเวทนาและตัณหาอย่างไร รวมถึงการกระทำที่อาจเกิดจากกามตัณหา การทำผิดศีลเพื่อให้บรรลุสิ่งที่ต้องการ จึงต้องพิจา
อวิชชาและปัจจัยแห่งการเกิดสังขาร
196
อวิชชาและปัจจัยแห่งการเกิดสังขาร
…อย่าง ในอรูปภาพ ๑ อายตนะในรูปภาพ เป็นปัจจัย แก่ ๓ ผลสละในอรูปภาพ ๑ อายตนะในรูปภาพ ย่อมเป็นปัจจัยแก่ ผัสสะในอรูปภาพ ผัสสะ ๓ ในอรูปภาพ ย่อมเป็นปัจจัยแก่เทวนา ๖ ในอรูปภาพ นั้น ๆ ผัสสะ ๓ ในอรูปภาพ ย่อมเป็นปัจจ…
เนื้อหานี้กล่าวถึงอวิชชาเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการเกิดสังขารในทั้งอรูปภาพและรูปภาพ โดยเชื่อมโยงระหว่างอวิชชาและอายตนะ รวมถึงผลกระทบที่ตามมาจากการมีอวิชชา ซึ่งมีผลต่อการเกิดตัณหาและอุปาทาน ชี้ให้เห็
อุเบกขาและพละ 5
176
อุเบกขาและพละ 5
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุเบกขินทรีย์อาศัยผัสสะอันเป็นที่ตั้งแห่งอุเบกขาเวทนาเกิดขึ้น ภิกษุนั้นก็รู้สึกเฉยๆ ก็รู้ชัดว่าเรารู้สึกเฉยๆ ย่อมรู้ชัดว่าเ…
…ารอธิบายเกี่ยวกับอุเบกขาและพละ 5 ในการเสวยอารมณ์และความรู้สึกของสัตว์ทั้งหลาย โดยเน้นถึงความสำคัญของผัสสะที่มีบทบาทในการเกิดเวทนาในใจและการพัฒนาจิตใจจากอินทรีย์ของปุถุชนสู่พระอริยเจ้า ธรรมเหล่านี้มีอิทธิพล…
ปฏิจจสมุปบาท
207
ปฏิจจสมุปบาท
…คิด 1. ปฏิจจสมุปบาท คือ การเกิดขึ้นร่วมกันของธรรม 12 ประการ คือ อวิชชา สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ ชาติ ชรามรณะ 2. ความสัมพันธ์ของปฏิจจสมุปบาท มีทั้งสายเกิด และสายดับ โดยสายเก…
ปฏิจจสมุปบาทคือการเกิดขึ้นร่วมกันของธรรม 12 ประการที่เกี่ยวข้องกับวงจรของสังสารวัฏ โดยมีความสัมพันธ์ทั้งสายเกิดและสายดับ。ที่มาของความสัมพันธ์นี้คือ อวิชชา ทำให้เกิดสังขาร และดำเนินต่อไปจนถึงชรามรณะ。กา
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - เจตสิกสังคหวิภาค
70
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - เจตสิกสังคหวิภาค
…ีอารมณ์และวัตถุ อย่างเดียวกัน บัณฑิตลงมติว่าเจตสิก ฯ คืออย่างไร ? คืออย่างนี้ เจตสิก ๓ เหล่านี้ คือ ผัสสะ ๑ เวทนา ๑ สัญญา ๑ เจตนา ๑ เอกัคคตา ๑ ชีวิตนทรีย์ ๑ มนสิการ ๑ ชื่อว่าสัพพจิตตสาธารณะ (มีทั่วไปแก่จิต…
…รรม ๕๒ ประการที่ประกอบกับจิตและการเกิดดับในที่เดียวกัน โดยการจำแนกความหมายของเจตสิกประเภทต่างๆ เช่น ผัสสะ, เวทนา, และเจตนา รวมถึงการชนิดต่างๆ ของเจตสิกที่มีผลต่อการทำงานของจิต ปัจจุบันบทนี้ถูกแปลโดยพระอริย…
ศึกษาเจตสิกธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
82
ศึกษาเจตสิกธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…อจะกล่าว สรุป (ธรรม ๕๒) และอาการคือสัมประโยค (ที่ท่านกล่าวไว้ในคำว่า ประกอบกับจิต) ฯ ธรรมที่ชื่อว่า ผัสสะ ด้วยอรรถว่าถูกต้อง ๆ ผัสสะ นี้นั้น มีการถูกต้องเป็นลักษณะ ฯ แท้จริง ผัสสะนี้แม้เป็นอรูปธรรม ก็เป็นไ…
…วกัน รวมถึงหลักการทางภูมิศาสตร์ของธรรมที่มีลักษณะเฉพาะ คำว่า เอกนิโรธ และ เอกวัตถุ รวมไปถึงเสน่ห์ของผัสสะในอารมณ์และอาการที่เป็นไปได้ โดยยกตัวอย่างในการรับรู้ของมนุษย์
การอธิบายผัสสะในสภาวธรรม
72
การอธิบายผัสสะในสภาวธรรม
ประโยค - วิภัชธรรมะแปล ภาค ๑ ตอน ๑ หน้า ที่ 71 สภาวธรรมนี้จึงชื่อว่า ผัสสะ (ผู้ถูกต้อง) ผัสสะนี้นั้น มีการถูกต้อง เอาเป็นลักษณะ มีการทำให้กระทบเป็นรส มีความร่วมกันเข้า (แห่งจ…
บทความนี้สำรวจคำว่า 'ผัสสะ' ในสภาวธรรม โดยระบุแนวคิดเกี่ยวกับการสัมผัสและความสัมพันธ์ระหว่างจิตใจและอารมณ์ ในการทำให้เกิดความร…
วิทยุธรรมวาระแปล ภาค ๓ ตอน ๒
267
วิทยุธรรมวาระแปล ภาค ๓ ตอน ๒
…ได้ปฐมาน เราเป็นผู้เชี่ยวชาญในปฐมาน ปฐมานนั้นเราทำให้แจ้งแล้ว" เป็นต้น ชื่อว่า โลกียสัจธิฤยก คำว่า "ผัสสะ- ได้สัมผัส" คือบรรลุแล้ว ได้ถูกต้องโดยญาณ- ผัสสะ (คือรู้) อย่างประจักษ์ว่า "สิ่งนี้เราได้บรรลุแล้ว"…
บทความนี้เสนอการวิเคราะห์และตีความเกี่ยวกับสัจธิฤยกทั้งสองประเภท คือ โลกียสัจธิฤยกและโลกุตรสัจธิฤยก ซึ่งมีความแตกต่างกันและเชื่อมโยงกับคำสอนเกี่ยวกับการสัมผัสและปัญญาในการเข้าใจธรรม. โดยเนื้อหายังบอกว
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 253
255
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 253
…ง (กล่าว) ให้พิสดาร โดยนัยนี้เทอญ ในธรรมเหล่านั้น อวิชชากับสังขารเป็นสังเขป ๑ วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา เป็นสังเขป ๑ ตัณหา อุปาทาน ภพ เป็นสังเขป ๑ ชาติชรามรณะ เป็นสังเขป ๑ อนึ่ง ใน 4 สังเขป นั้น สั…
ในเนื้อหานี้อภิปรายถึงกรรมภพและขันธ์ทั้งหลายที่เกิดจากอวิชชาและสังขาร โดยชี้ให้เห็นว่าแต่ละครั้งของความเป็นอย่างนี้มีปัจจัยเรื่องอวิชชาที่เป็นสาเหตุสำคัญ สรุปว่าการกำหนดรู้ในเรื่องนี้เรียกว่า ธรรมฐิติ
ปฐมสัมปทานตำแหน่งแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 196
201
ปฐมสัมปทานตำแหน่งแปล ภาค ๑ - หน้าที่ 196
…าย และมะ ก็มิย่นเช่นนี้ บันทิตพึงประกอบอายตนะ 6 มีรูปร่างเป็นดั่ง วิญญาณกาย 6 มีอัญญวิญญาณเป็นดั่ง ผัสสะ 6 มีอัญญสัมผัสเป็นดั่ง เวทนา 6 มีอัญญสัมผัสเป็นดั่ง สัญญา 6 มีอัญญสัญญาเป็นดั่ง เจตนา 6 มี
ในหน้าที่ 196 ของปฐมสัมปทาน ตำแหน่งแปลนี้นำเสนอเกี่ยวกับธรรมที่ควรรู้ซึ่งพระผู้มีพระภาคได้คลายข้อสงสัยเกี่ยวกับธรรมทั้งปวง และความรู้ที่ควรจะได้รับ ผู้เขียนอธิบายถึงคุณสมบัติของจักษะและสาเหตุแห่งการเก
กระบวนการรับรู้และวิญญาณ
131
กระบวนการรับรู้และวิญญาณ
…รับรู้จะเกิดขึ้น ต่อเมื่อมีองค์ประกอบเกิดขึ้นครบทั้ง 3 อย่าง ได้แก่ อายตนะ อารมณ์ และวิญญาณ เรียกว่าผัสสะ หรือสัมผัส แปลว่า การกระทบ หรือหมายความว่า การบรรจบพร้อมกันแห่งอายตนะ อารมณ์ และวิญญาณ เมื่อผัสสะเก…
…ู้ ซึ่งสามารถแยกออกเป็นระดับต่างๆ ซึ่งรวมถึงสุข ทุกข์ และอุเบกขา การรับรู้และกระบวนการต่างๆ โดยเฉพาะผัสสะมีความสำคัญในการประสบการณ์ของชีวิต ทั้งนี้ยังสำรวจถึงความไม่เกิดขึ้นของการรับรู้ในบางสภาวะเช่น การหล…
สังขารขันธ์ และ วิญญาณขันธ์ ในพระพุทธศาสนา
104
สังขารขันธ์ และ วิญญาณขันธ์ ในพระพุทธศาสนา
…พปรุงแต่งให้คนเป็นไปได้ต่างๆ จิตของคนจะดีจะชั่วก็เพราะสังขารเป็นตัวปรุงแต่ง สังขารขันธ์มีดังนี้ คือ ผัสสะ เจตนา วิตก วิจาร ปีติ ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา ชีวิตินทรีย์ การละนิวรณ์ อโลภะ อโทสะ หิริ โอตตั…
สังขารขันธ์หมายถึงความคิดปรุงแต่ง โดยแบ่งออกเป็น 3 ประเภทคือ กุศลสังขาร (ความคิดดี), อกุศลสังขาร (ความคิดชั่ว), และอัพยากตสังขาร (เป็นกลาง) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการสร้างความรู้สึกนึกคิดของมนุษย์ ในขณะที่
วิถีมีกรรมเปล่า: คาถา ๑
240
วิถีมีกรรมเปล่า: คาถา ๑
…นต้นเหตุ มีต้นหาเป็นสมุทัย มีต้นหาเป็นกำเนิด มีต้นหา เป็นแดนเกิด ต้นหามีอะไรเป็นต้นเหตุ... เวทนา... ผัสสะ... . ม. ม. ๑๒/๕๘๐
เนื้อหานี้กล่าวถึงความสำคัญของธรรมะที่มีปัจจัยคือชาติ พระผู้มีพระภาคเจ้าแสดงถึงการสะสมและการเข้าใจถึงปัจจัยที่เกี่ยวข้องในชีวิต การดำรงอยู่ของธรรมมะมีความสอดคล้องกับปัจจัยต่าง ๆ เช่น ชาติ และวิศษฏา เร
ปฏิจจสมุปบาทและการพิจารณาอริยสัจ
258
ปฏิจจสมุปบาทและการพิจารณาอริยสัจ
…กิดสฬายตนะ สฬายตนะ มีลักษณะสัณฐานกลม สีขาวใสสะอาดบริสุทธิ์ ซ้อนอยู่ในชั้นของนามรูป เป็นปัจจัยให้เกิดผัสสะ ผัสสะ มีลักษณะสัณฐานกลม สีขาวใสสะอาดบริสุทธิ์ ซ้อนอยู่ในชั้นของสฬายตนะ เป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา พระเด…
…ับที่ไม่มีที่สิ้นสุด ในขณะเดียวกันยังได้กล่าวถึงลักษณะของอวิชชา, สังขาร, วิญญาณ, นามรูป, สฬายตนะ และผัสสะ ซึ่งเป็นปัจจัยที่เกี่ยวข้องกันอย่างลึกซึ้งในกระบวนการเกิดขึ้นของทุกข์และการดับทุกข์ การพิจารณาด้วยญ…
ปฏิจจสมุปบาทแบบข้ามภพข้ามชาติ
262
ปฏิจจสมุปบาทแบบข้ามภพข้ามชาติ
…อีก เลส กรรม ข้ามภพข้ามชาติอดีตมาสู่ปัจจุบัน อวิชชา คือ กิเลส สังขาร คือ กรรม วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา คือ วิบาก วิบาก 252 DOU สมาธิ 8 วิ ปั ส ส น า กัมมัฏฐาน
บทความนี้นำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับปฏิจจสมุปบาทในมุมมองข้ามภพข้ามชาติ โดยเริ่มจากการวิเคราะห์การเกิดปฏิสนธิวิญญาณในครรภ์มารดา การแยกสฬายตนะ และการเกิดเวทนา ที่ส่งผลต่อการสร้างกรรมในปัจจุบันและอนาคต ซึ่งทำใ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
365
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…นัยที่ กล่าวแล้ว ฯ ก็ท่านอาจารย์ทำในใจว่า เฉพาะความเกิด ความแก่ และความดับแห่งวิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ และเวทนา พระ ผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ความเกิด ความแก่ และความตาย ดังนี้ จึงกล่าวคำเป็นต้นว่า ชาติชรา…
บทความนี้เป็นการวิเคราะห์หลักธรรมเกี่ยวกับอวิชชา ตัณหา และอุปาทานในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเน้นถึงการเกิด ความแก่ และความดับของวิญญาณ รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตตามอำนาจของเหตุทั้งส
วิถีธรรมรวมแปลก ตอน ๑ - ปฏิสมุทธรรม
223
วิถีธรรมรวมแปลก ตอน ๑ - ปฏิสมุทธรรม
…ปเป็นธรรมดา มีความดับ ไปเป็นธรรมดา ดูกรภิกษุทั้งหลาย ชาติ-----พฺ--อุปาทาน-----ดินหา----- เวทนา-----ผัสสะ-----สหายตน-----นามรูป-----วิญญาณ-----สังขาร-----อวิชชา เป็นธรรมไม่เที่ยง เป็นธรรมที่บังจิจปรุงแต่ง…
บทความนี้กล่าวถึงแนวคิดเกี่ยวกับปฏิสมุทธรรม โดยเน้นว่าธรรมะมีลักษณะไม่เที่ยงและเกิดจากปัจจัยต่างๆ ที่ทำให้เกิดความทุกข์และความเสื่อม ดุจเดียวกับวัฏจักรการเกิดและดับ พร้อมด้วยการอธิบายถึงกระบวนการเกิดข
ปฏิจจสมุปปาทปาฐะ
139
ปฏิจจสมุปปาทปาฐะ
…ังขาระปัจจะยา วิญญาณัง วิญญาณะปัจจะยา นามะรูปัง นามะรูปะปัจจะยา สะฬายะตะนัง สะฬายะตะนะปัจจะยา ผัสโส ผัสสะปัจจะยา เวทะนา เวทะนาปัจจะยา ตัณหา ตัณหาปัจจะยา อุปาทานัง อุปาทานะปัจจะยา ภะโว ภะวะปัจจะยา ชาติ ชาติ…
…พื่อหลุดพ้นจากวัฏสงสาร โดยกล่าวถึงกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับอวิชชาและสังขารที่ส่งผลต่อวิญญาณ นามะรูป ผัสสะ เวทะนา ตัณหา อุปาทาน จนถึงการเกิดและการตาย พร้อมทั้งแนวทางในการทำให้เกิดนิโรธซึ่งเป็นการสิ้นสุดของท…
การศึกษาอวิชชาในพุทธศาสนา
68
การศึกษาอวิชชาในพุทธศาสนา
…อานามรูป นามรูป เป็นปัจจัยให้เกิดสฬายตนะ มีนามรูปแล้วก็มี อายตนะเข้าประกอบ สฬายตนะ เป็นปัจจัยให้เกิดผัสสะ เมื่อมีอายตนะเข้าแล้ว ก็รับผัสสะ ผัสสะ เป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา เวทนา เป็นปัจจัยให้เกิดตัณหา ความอยาก…
อวิชชาเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดสังขาร ซึ่งนำไปสู่การเกิดวิญญาณและนามรูปต่อไป การทำความเข้าใจอวิชชานั้นช่วยให้เรารู้จักกับกระบวนการและปัจจัยที่ทำให้เกิดความทุกข์ได้ ซึ่งส่งผลต่อการพัฒนาจิตใจและการเข้