พระอรรถกถาจารย์ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 4 / 6

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 108 * ไตรลักษณ์ได้ ) แต่แม้เพราะสมาธิและปัญญาทั้ง ๒ เสมอกัน อัปปนาก็คงมีได้ [สติเป็นสพฺพตฺถิกา] ส่วนสติ มีกำลังในที่ทั้งปวงย่อมควร เพราะสติรักษาจิตไว้แต่

…ัยที่ควรยกโดยคำนึงถึงความฉลาดในการเจริญที่ได้ประสบความสำเร็จแล้ว นอกจากนี้ยังมีการอ้างอิงถึงคำสอนของพระอรรถกถาจารย์ที่ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการมีสติในการประพฤติปฏิบัติ.

…ุรูปแก่วันนั้น ประมาณ ๕๐๐ ปีทิพย์ เป็นประมาณอายุ (ของ เหล่าเทวดาชั้นจาตุมมหาราชิกา) ฯ สมจริงดังคำที่พระอรรถกถาจารย์ ทั้งหลายกล่าวไว้ว่า "๕๐ ปี ของพวกมนุษย์ เป็นวันหนึ่งใน ชั้นจาตุมมหาราชิกานั้น ๓๐ คืนและวัน เป็น ๑ เ…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงการกำหนดอายุของมนุษย์และเทวดา ความยาวของการดำรงอยู่ในภุมมเทวดา บางชนิดมีอายุได้แค่ 9 วันในขณะที่บางชนิดอาจอยู่ได้จนถึงชั่วกัลป์ ทว่ามนุษย์ถือว่ามีอายุเฉลี่ยไม่เกิน 200 ปี พระพุทธเจ

…สดงเกี่ยวกับบาปกรรม 14 ประการ ที่ทุกๆ คนจะต้อง ละเว้นให้ได้ มีฉะนั้นก็ไม่ชื่อว่าเป็นคนดีสัมมาทิฏฐิ พระอรรถกถาจารย์ได้กล่าวว่า สิงคาลกสูตรนี้ชื่อว่า “กรรม ได้ที่คฤหัสถ์ควรทำอย่างใดอย่างหนึ่ ง กรรมนันอัปพระผู้มีพระ ภ…

เนื้อหานี้พูดถึงการสร้างสัมมาทิฏฐิ ภายใต้แนวคิดทิฏฐิ 6 ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสไว้ในสิงคาลกสูตรว่ามีหน้าที่และความรับผิดชอบต่อผู้อื่น นอกจากนี้ยังเน้นเรื่องการหลีกเลี่ยงบาปกรรม 14 ประการ เพื่อเป็

…ั้งยังเป็น สิ่งที่เมื่อให้แล้วมีแต่ประโยชน์เกิดขึ้นเพียงฝ่ายเดียว และที่สำคัญยังมี อานิสงส์มาก ดังมีพระอรรถกถาจารย์เปรียบเทียบไว้ว่า การได้ถวายจีวร แด่พระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า และพระขีณาสพ ที่นั่งติด ๆ กันใน จั…

การให้ธรรมทานถือเป็นการให้ที่มีคุณค่ามากที่สุด เพราะจำเป็นต้องมีการฟังหรืออ่านธรรมะเพื่อพัฒนาความดีในตัวบุคคล การถวายธรรมทานจึงนำมาซึ่งอานิสงส์อย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นการทำบุญใหญ่ หรือการบรรลุนิพพาน ล้วน

…์ในอดีต วัฏฏทุกข์ในอนาคต (อดีตตอบปุตตวัฏฏทุกข์) และทุกข์ในการแสวงหาอาหาร (อาหารวัฏทุกข์) โดยทั่วไป พระอรรถกถาจารย์ทั้งหลายจะกล่าวเพียง คำ วลี หรือข้อความ มาทำการอธิบายความหมายเท่านั้น การยกเอาคาถาทั้งหมด 32 คาถา ขอ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสำคัญของธรรมาภาวนา โดยอธิบายถึง 8 ประการที่นำไปสู่ความสงเคราะห์ในพระพุทธศาสนา เช่น การเกิด การแก่ การเจ็บ การตาย และความทุกข์ต่างๆ นอกจากนี้ยังมีการนำเสนอการตีความคาถาเพื่อการเรี

… และวิธี จึงกล่าวอีกว่า "มงคลหล่านหลาย มีกรไม่เสพคนพาลเป็นต้น มีประกุฎงามกล่าวว่าไว้แล้ว." แท้จริง พระอรรถกถาจารย์ก็กล่าวความแห่ง อีสท์ ศัพธ์ ด้วยคำนี้ว่า ฑุตุปฺปกรณ์. กล่าววิสัยแห่ง เอต ศัพท์ ด้วยคำนี้ว่า อสวนทีน.…

บทความนี้สำรวจเกี่ยวกับมงคลหล่านซึ่งมีชื่อว่า เอตทิลานี ตามที่ปรากฏในอรรถกถา โดยมีการอธิบายถึงความหมายและความสัมพันธ์ของคำศัพท์ที่เกี่ยวข้อง เช่น ฑุตุปฺปกรณ์ อสวนทีน และเอต ศัพท์ ในการอ่านเสริมสร้างคว

…ล้ว ความเคารพย่อมเป็นอันเข้าใจได้โดยง่าย เหตุนี้ บ้านเจ้าจะประมวลถ้าแสดงความไม่เคารพมาไว้ก่อน คำนี้ พระอรรถกถาจารย์กล่าวไว้ในอรรถกถาจักกนิกาส ในบททุกบทวิ่งค์ และในอรรถกถาจักกนิกาส ในสังดิฐุตรว่า " กิณฺฑิ ใด เมื่อพระ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการเคารพในพระรัตนตรัย, การไม่เคารพพระศาสดา รวมถึงการปฏิบัติตนที่ไม่เหมาะสมในพระพุทธศาสนา. กล่าวถึงเหตุการณ์และนิทัศน์ที่แสดงถึงการไม่เคารพในสอนของพระพุทธเจ้าที่มีผลต่อการปฏิบัติธรรม. ก

…บาทครั้งเดือนั้น วรวะแห่ง ชนะอันเป็นไปในอั้งตันก็ วรวะแห่งชนะอันเป็นไปในท่ามกลาง ในภายหลังก็มีอยู่, พระอรรถกถาจารย์กล่าวว่าหมายเอาชนะทั้ง ๒ นั่น ว่า ปุพพุปุจฉา๑ ดังนี้." [๒๙] เพราะฉะนั้น เจตนาแม้นทั้ง ๓ พึงทำให้บริบ…

เนื้อหาเกี่ยวกับอรรถกถาโกณฑ์ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการถวายมินฑบาทและผลของการทำทานในพระพุทธศาสนา โดยยกตัวอย่างพระผู้มีพระภาคที่ตรัสถึงการถวายมินฑบาทและความสำเร็จที่เกิดจากการทำทานให้ครบถ้วน โดยเน้นให

…ะรู้สึกไม่พอใจ ก็จำต้องถวายลาภสักการะให้ เพราะไม่อยาก ถูกนินทาหรือเพราะรำคาญก็เป็นได้ นิปเปลิกตานี้ พระอรรถกถาจารย์อธิบายว่า หมายถึง การด่าด้วยวัตถุสำหรับด่า 10 อย่าง คือ พูดข่ม พูดใส่ร้าย พูดขับเขา พูดไล่เขา พูดหยั…

บทความนี้สำรวจพฤติกรรมสัมพันธภาพของพระภิกษุที่ใช้วิธีการพูดเพื่อโน้มน้าวใจทายกให้ถวายทาน รวมถึงการพูดเอาอกเอาใจ พูดประชาสัมพันธ์ชื่อเสียงถึงการถวายทาน และแบ่งปันกลยุทธ์การพูดที่จะนำไปสู่การได้รับลาภสั

…คืบ เมื่อกลั่นเป็นดวงบารมี แล้วจะเหลือขนาด 1 นิ้ว” (2) ความหมายของบาป คำว่าบาปมาจากภาษาบาลีว่า “ปา” พระอรรถกถาจารย์กล่าวไว้ว่า ชื่อว่าเป็นบาป เพราะ เป็นของลามก บาปนั้นชื่อว่าเป็นความเศร้าหมอง เพราะทำจิตที่เคยประภัสส…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการฝึกสมาธิและความสำคัญของบุญที่เกิดขึ้นเมื่อทำความดี เช่น การให้ทานและรักษาศีล บุญเป็นพลังงานบริสุทธิ์ในใจที่ช่วยชำระล้างกิเลส ให้เกิดสุขและความสำเร็จ เราจะเห็นว่าบาปคือการกระทำที่ท

…ากแล้ว จึงได้กล่าวสรรเสริญการแสดง ธรรมของพระพุทธองค์ และประกาศตนเป็นอุบาสก มีพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่ง พระอรรถกถาจารย์ได้กล่าวถึงความสำคัญของพระสูตรนี้ไว้ว่า “เป็นพระสูตรที่กล่าว ถึงอริยวินัย ของคฤหัสถ์ที่สมบูรณ์ที่สุด…

สิงคาลกสูตรเป็นพระสูตรที่สอนหลักการอริยวินัยสำหรับคฤหัสถ์ในการเป็นคนดี โดยมีการไหว้ทิศ 6 และสำนึกรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่นอย่างเคร่งครัด ทั้งยังรวมถึงการหลีกเลี่ยงอบายมุขและทำตามหลักการอันเหมาะสม นอ

นิยาม หมายถึง ความแน่นอน” หรือหากใช้ในภาษาร่วมสมัยที่เข้าใจได้ง่ายๆ นิยามก็ อาจแปลว่า “กฎ” พระอรรถกถาจารย์ได้จำแนกนิยามไว้ 5 ประการคือ พืชนิยาม อุตุนิยาม จิตตนิยาม กรรมนิยาม และ ธรรมนิยาม กฎทั้ง 5 ประการนี้…

บทความนี้อธิบายถึงการจำแนกนิยาม 5 ประการในพุทธศาสนา ซึ่งได้แก่ พืชนิยาม, อุตุนิยาม, กรรมนิยาม, จิตตนิยาม, และ ธรรมนิยาม กฎต่างๆนี้เป็นหลักการสำคัญที่ควบคุมสิ่งต่างๆ ทั้งในโลกและอนันตจักรวาล โดยแต่ละกฎ

…ุนี้ บันติรติพึงเห็นเนื้อความ ในคำนี้อย่างนี้ว่า "จนกระทั่งอายุปีตามนะ คือ คู่แห่งปีตามนะ ที่ ๓" แต่พระอรรถกถาจารย์ไม่ถือเอาดัง จึงกล่าวไว้ในอรรถถกว่า 'ยุคติ อยูปุปามาณู จุตติ' ท่านแสดงความที่ยุคศพท์ เป็น สัพพอันหาป…

เนื้อหานี้เกี่ยวข้องกับการตีความเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงในยุคต่างๆ โดยเฉพาะปีตามหยุซึ่งถูกเน้นถึงความสำคัญของการแสดงออกทางปรัชญาและศาสนาในสังคม นักปรัชญาและนักกฎหมายมีอิทธพลต่อการเข้าใจในยุคนี้ การปรับ

…่า "อันตนให้บูรณ์" ดังนี้ การถอดอธิบายบุคคลด้วยตนและกิจิส ชื่อว่า สมาทนในบทว่า สมาทิเน็น นี้ คือนั้นพระอรรถกถาจารย์ จึงกล่าวว่า "อันตนถือเอาแล้ว คืออุปลำแล้ว." ที่ชื่อว่า ปฏิปทา

บทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับมังคลัตติและการอธิบายความเป็นมนุษย์ ซึ่งระบุว่าชีวิตมนุษย์เกิดขึ้นจากกรรมและการแสดงออกของคุณธรรม การมีศักดิ์สูงนั้นเกี่ยวข้องกับการเคารพครูและบทบาทที่บุคคลมีในสังคม โดยอ้างอิงจ

…ิญญาณ" ดังนี้ บทว่า "วิญญาเณน" ในคำนั้น บัณฑิตพึงทราบว่า เป็นตติยาวิภัติในอรรถแห่งทุติยาวิภัติ เพราะพระอรรถกถาจารย์ทั้งหลาย พรรณนาความแห่งบทนั้นไปนัยนั้น (ซึ่ง) มีอรรถาธิบาย (ให้แปล วิญญาเณน ว่า ซึ่งวิญญาณ) ว่า พระโ…

ในบทนี้พูดถึงการวิเคราะห์ความหมายของวิญญาณที่เชื่อมกับอากาศ โดยใช้หลักของมนสิการที่กล่าวถึงลักษณะของวิญญาณว่าเป็นอนันตะ ซึ่งไม่สามารถนับจำนวนได้และวิเคราะห์เพิ่มเติมเกี่ยวกับวิญญาณในทางพระพุทธศาสนา บท

…ป็นไป) ในภิกษุนี้เป็นอธิษธรรม ให้เป็นไปในอุบายโดยแท้ ก็ในข้อนี้ มันนามภาพเป็นอุกฤษณ์. อีกอย่างหนึ่ง พระอรรถกถาจารย์ไม่ได้กล่าวความที่ภิญญุสกุณตรม คือว่าความที่ภิญญุเป็นผู้อธิษธรรม เป็นอธัมรรมทำอันตรายต่อสวรรค์ ก็ด้ว…

บทความนี้กล่าวถึงแนวคิดเกี่ยวกับอันตรายและธรรมที่ถูกอธิบายโดยพระอรรถกถาจารย์ โดยมีการอภิปรายถึงสภาพของอันตรายที่มีอยู่ในสันดานของสัตว์ พร้อมทั้งการไม่ทำอันตรายต่อสวรรค์และพระนิ…

…พัวพัน เสียงไม่ขาด และไม่แตก บ้างก็เปรียบว่าพระสุรเสียงของพระพุทธองค์ไพเราะดุจเสียงร้องของ นกการเวก พระอรรถกถาจารย์บันทึกไว้ว่า เมื่อนกการเวกกระพือปีกร้อง บรรดาสัตว์ 4 เท้า แม้กำลังหาอาหารก็ทิ้งหญ้าที่เข้าไปในปากเพื…

เนื้อหาพูดถึงคุณสมบัติของพระสุรเสียงของพระผู้มีพระภาคเจ้า ที่แสดงออกถึงความไพเราะและลึกซึ้ง ซึ่งได้รับการเปรียบเทียบกับเสียงของมหาพรหมและนกการเวก โดยเสียงเหล่านี้สร้างความฟังที่ตราตรึงใจให้กับสิ่งมีชี

…กคนสามารถพิสูจน์ได้ตามหลักการที่มีอยู่ ในพระพุทธศาสนา 11.3.2 โรคชนิดต่าง ๆ ในพระไตรปิฎก คำว่า “โรค” พระอรรถกถาจารย์ให้ความหมายไว้ว่า เสียดแทง หรือ เบียดเบียน กล่าว คือ เสียดแทงเบียดเบียนร่างกายและจิตใจให้ลำบาก พระสั…

เนื้อหานี้พูดถึงกรรมชั่วที่ส่งผลให้เกิดความเจ็บป่วย โดยแบ่งสาเหตุแห่งการอาพาธออกเป็น 2 ประการ คือ สาเหตุทางกายและสาเหตุทางใจ สาเหตุทางใจเกิดจากบาปที่เก็บไว้ในใจ ซึ่งก่อให้เกิดการอาพาธอันเป็นผลของวิบาก

…รมนิยาม ดังที่กล่าวมาแล้ว เรื่องธรรมนิยามนี้พระองค์ตรัสไว้เพียงบางส่วนไม่ได้ลงรายละเอียด ซึ่งภายหลังพระอรรถกถาจารย์ ผู้มีความรู้แตกฉานในธรรมะได้ขยายความเพิ่มเติม ให้ละเอียดยิ่งขึ้น ในอรรถกถาแห่งทีฆนิกาย อรรถกถาจารย์…

บทความนี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับจักรวาลวิทยาที่พระพุทธเจ้าทรงค้นพบ ซึ่งรวมถึงการเข้าใจธรรมชาติและกฎธรรมชาติที่อยู่นอกเหนือจากการสอนของพระองค์ มีกฎธรรมชาติแบ่งเป็น 5 ประการ คือ อุตุนิยาม พีชนิยาม จิตนิยาม

…งที่พระพุทธองค์ตรัสไว้ในพระสูตร แล้วนำมาเรียบเรียงประกอบเป็นเนื้อหา ร่วมกับ เนื้อหาบางส่วนจากตำราที่พระอรรถกถาจารย์บันทึกไว้ เพื่อให้เนื้อหาวิชาจักรวาลวิทยาครบถ้วน สมบูรณ์มากขึ้น พระสูตรที่ใช้ประกอบเนื้อหาวิชาจักรวา…

บทความนี้เสนอความคิดเกี่ยวกับปรัชญาธรรมชาติของนักปริวรรต เช่น อริสโตเติล และเดมอคริส ที่ยังไม่ใช่วิทยาศาสตร์ในยุคปัจจุบัน รวมถึงการนำเสนอพระสูตรที่สำคัญในจักรวาลวิทยาซึ่งมีความสัมพันธ์กับหลักการทางวิท