การอธิบายสันโดษในพระพุทธศาสนา : หน้า 56/239

ประโยคสิง - มังคลตกที่นี้นิเล่นว่า "อนักภิกษุผู้มบริจา 8 ห้อมีค่อยและเข็มไวในผ้ากรองน้ำ เก็บไว้ในมาตรแล้วกล่องมาตรบน จะงอเข่า นุ่งห่มไตรจีวร คาดประแจอวมแล้ว ย่อมหลีกไปสบาย ตามประสงค์. เธอไม่ต้องกังลับมาเอาอะไรว. ก็ฉนันเทถนาในสมณฺญ- ผลสูตรเป็นดัสน มาแล้วด้วยอำนาจภิกษุผู้มบริจา 8 เท่านั้น หามา แล้วด้วยอำนาจแห่งภิญญาภูมิ 8 เป็นต้นไม่." [๓๐๔] สันโดษมึงถึง ๑๒ อย่างกรีม ถึงอย่างนั้น ขนเข้าก็เป็น ๑ ด้วยอำนาจสันโดษตามได้ สันโดษตามคำลำ และสันโดษตามสมควร. ภิกษุสันโดษอยู่ด้วยสันโดษ 3 อย่างเหล่านั้น ชื่อว่า ผู้สันโดษด้วยปิ่นจะสมควร คือ สันโดษด้วยจิวารวมสมควร คือบรรจิวรตาม ที่ได้แล้วมันดัน คต่อิรชนิดใดชนิดหนึ่ง" ดังนี้ หมายถึงสันโดษ 3 เหล่านี้." ภูมิอิริยวังสัตุกคา ในสังเกียรติสูตร และอิริยวังสุดนั้นว่า " คำว่า อิมา ติโย สนฺโตส นี้ พระอรรถกถาจารย์ กล่าวด้วย สามารถสันโดษโดย 3 เป็นที่รวมแห่งสันโดษทั้งผม. ก็พระอรรถกถาจารย์ ยืนคลานปัจจัยข้างหน้าขึ้นในนิสนุตบต แล้วกล่าวสันโดษไว้ 5. ตัน คือ สันโดษในจิต 20 สันโดษในจิตพาด 25 สันโดษในสนานะ 45 สันโดษนั้นแม้ทั้งหมด ย่อมถึงการสงเคราะห์ คือรวมลงในสันโดษโดย 3 เหล่านี้เอง ตามสมควร."