สังคหะ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 5 / 6

…ล่าว ไว้ ๕ อย่าง อธิบดีกล่าวไว้ ๔ อย่าง อาหารก็ อย่างนั้น (กล่าวไว้ ๔ อย่างเหมือนกัน) ฯ ในโพธิปักขิยสังคหะ พึงทราบสติปัฏฐาน ๔ คือ กายานุปัสสนา- สติปัฏฐาน ๑ เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน ๑ จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน ๑ …

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการศึกษาธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งได้กล่าวถึงองค์ฌาน ๕ อย่าง องค์มรรค ๕ อย่าง อินทรียธรรม ๑๖ ประการ และพลธรรม ๕ อย่าง รวมถึงรายละเอียดเกี่ยวกับสติปัฏฐาน ๔ ประการ อาหารทางธรรม ๔

…สัมมา- วายามะ ๑ วิรัติทั้งสาม ๑ สัมมาสติ ๑ สัมมา- สมาธิ ๑, โดยประเภทแห่งธรรมมี ๓๓ อย่าง ในโพธิปักขิยสังคหะนั้น มีการสงเคราะห์ (การประมวล) ๓ อย่าง ๆ ธรรม ๔ อย่าง คือ สัมมาสังกัปปะ ๑ ปัสสัทธิ ๑ ปีติ ๑ 0 อุเบก…

…ในอภิธรรม. ทั้งนี้ ยังมีการแบ่งประเภทของธรรมออกเป็น ๓๓ อย่าง และจัดกลุ่มธรรมตามการประมวลในโพธิปักขิยสังคหะ.

…มีสังกัปปะและปีติก็มี แม้ใน โลกิยจิตก็มีได้ ในเวลาวิสุทธิทั้ง ๖ เป็นไป ตามสมควรแก่การประกอบ ฯ ในสัพพสังคหะ พึงทราบขันธ์ ๕ คือ รูปขันธ์ ๑ เวทนาขันธ์ ๑ สัญญาขันธ์ ๑ สังขารขันธ์ ๑ วิญญาณขันธ์ ๑ ฯ อุปาทานขันธ์ …

บทความนี้นำเสนอความเข้าใจในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นไปที่ธรรม ๓๓ ในโลกุตตรจิต รวมถึงขันธ์ ๕ อุปาทานขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ และธาตุ ๑๘ ซึ่งสำคัญต่อการศึกษาและเข้าใจอริยสัจ ๔ในพุทธศ

…พาน ชื่อว่านิโรธ โลกุตตรมรรค ท่านเรียกว่ามรรค ฯ ธรรมที่สัมปยุตตด้วยมรรค ๆ และผล พ้นจากสัจจะ ๔ ฯ สัพพสังคหะ กล่าวไว้โดยประเภท ๕ อย่าง ฉะนี้แล ન ปริเฉทที่ ๒ ชื่อว่าสมุจจยสังคหวิภาค ในอภิธัมมัตถสังหะ จบด้วยประ…

เนื้อหานี้เสนอความเข้าใจเกี่ยวกับธรรม ๖๕ ที่สัมพันธ์กับเจตสิกและนิพพาน ในการศึกษาอุปาทานขันธ์ ๕ ร่วมกับการพิจารณาความสัมพันธ์ของทวารอารมณ์และธาตุที่มีอยู่ให้กว้างขวาง โดยชี้ให้เห็นถึงความแตกต่างระหว่า

…มวล) พวกบาปคืออกุศลไว้ ๕ อย่าง ด้วยประการอย่างนี้แล ฯ ก็บรรดาธรรม ๑๔ อย่าง มีโลภะเป็นต้น เหล่านี้ มีสังคหะ ๕ อย่างนี้ คือ โลภะและทิฏฐิสงเคราะห์ ลงใน ๕ ฐานและ ๘ ฐาน อวิชชาสงเคราะห์ลง ใน ๓ ฐาน, ปฏิฆะสงเคราะห์…

บทความนี้นำเสนอการสงเคราะห์บาปในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยมีการแบ่งหมวดธรรม 14 อย่าง รวมถึงการอธิบายองค์ฌานและองค์มรรคอย่างละเอียด ข้าพเจ้าได้กล่าวถึงประเภทของบาป ตั้งแต่โลภะ อวิชชา และปฏิฆะ ซึ่งมีการจัด

ประโยค(ตอน) - ปฐมสมันปะสาทิกาเละ 2 - หน้า 61 แล้วก็เที่ยวไป เพราะเหตุนี้ พระธรรมสังคหะจะทั้งหลายจิงกล่าวว่า สนานจาริยา อานิจจุตตา [ดังตัวอย่างแสดงของลัษณภิรัษฎา อนันตุภิตา] หลายวกว่า เย…

…รเรียนรู้จากสิ่งรอบตัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการคุ้นเคยและประสบการณ์ร่วมกันที่สามารถเกิดขึ้นได้ พระธรรมสังคหะชี้ให้เห็นถึงธรรมชาติและภูมิปัญญาในจักรวาล เมื่อภิกษุได้สร้างความสัมพันธ์กับสัตว์ในสภาพแวดล้อมของตนเ…

(สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส) ๖๓ ปุตตสังคหะข้อ ๒ นั้น มีพรรณนาว่า บุตรนั้นในชั้นเดิม ได้แก่ผู้ที่สืบสายเป็นชั้น รองลงมาแต่ต้น แต่ในชั้นหลัง เป็…

บทนี้เกิดขึ้นจากการอธิบายความสำคัญของบุตรในการสืบสายวงศ์สกุล มีการจำแนกประเภทของบุตรตามลักษณะการเกิด ความรับผิดชอบของมารดาบิดาในการเลี้ยงดูบุตร รวมถึงหลักคำสอนในพุทธศาสนาที่แสดงให้เห็นถึงการใช้ชีวิตที

…ย ที่เป็นปัจจัย แก่สังขตธรรม ทั้งหลาย โดยอาการที่เป็นได้ ในปริเฉท ที่ 6 นี้ ตามสมควร ฯ พึงทราบปัจจัยสังคหะ (การสงเคราะห์ปัจจัย) ๒ อย่าง คือ ปฏิจจสมุปบาทนัย ๑ ปัฏฐานนัย ๑ ฯ บรรดานัยทั้ง ๒ นั้น นัยที่ท่าน กำห…

บทความนี้เสนอการวิเคราะห์เกี่ยวกับธรรมที่เป็นปัจจัยแก่สังขตธรรม โดยแบ่งออกเป็นปฏิจจสมุปบาทนัยและปัฏฐานนัย ทั้งสองนัยมีอิทธิพลต่อการเกิดขึ้นของสังขารและวิญญาณ ข้าพเจ้าได้อธิบายถึงมาตรฐานที่ใช้ในการกำหน

… กองทุกข์ทั้งสิ้นนี้ ย่อมเกิดขึ้นด้วยอาการอย่างนี้ ดังนี้ ชื่อว่าปฏิจจสมุปบาทนัย ในอธิการ แห่งปัจจัยสังคหะนี้ฯ ในปฏิจจสมุปบาทนัยนั้น บัณฑิตพึงทราบอัทธา ๓ องค์ ๑๒, อาการ ๒๐, สนธิ ๓, สังเขป ๔, วัฏฏะ ๓, และมูล…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงปฏิจจสมุปบาทนัยซึ่งอธิบายการเกิดขึ้นของทุกข์ โดยเริ่มต้นจากสฬายตนะซึ่งเป็นปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดผัสสะและเวทนาจนถึงชาติและมรณะ ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นตามลำดับของปัจจัยที่เครือข่ายและเกี

…ยุตตปัจจัย อัตถิปัจจัย นัตถิปัจจัย วิคตปัจจัย อวิคตปัจจัย ดังนี้ ชื่อว่าปัฏฐานนัย ในอธิการแห่งปัจจัยสังคหะนี้ ฯ ในปัฏฐานนัยนั้น ฯ คืออย่างนี้ [สังคหถาถา] ปัจจัยทั้งหลาย มี 5 อย่าง คือ ส่วนนาม เป็นปัจจัยแก่น…

ในงานนี้จะนำเสนอประเด็นเกี่ยวกับปัจจัยต่าง ๆ รวมถึงพิจารณามิติของปัจจัยที่ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตและการศึกษาในปรัชญาพุทธศาสนา พร้อมเชื่อมโยงแนวคิดกับหลักฐานทางอักษรศาสตร์ หากต้องการศึกษาหรือแลกเปลี่ยนค

…หมาย ความตามข้อสังเกตของชาวโลก ฉะนี้แล ฯ ปริเฉทที่ ๘ ชื่อปัจจัยสังคหวิภาค ៨ ในปกรณ์ชื่อว่าอภิธัมมัตถสังคหะ จบด้วยประการฉะนี้ ฯ ๆ

…ที่เกิดจาก ปัจจัยเหล่านั้น ๑ ของปัจจัยเหล่านั้น ๑ ของปัจจยาการนั้น ๑ ในที่นี้ คือ ในลำดับแห่งสมุจจัยสังคหะนี้ ตามสมควร คือตามที่เหมาะสมแก่อาการ คือภาวะแห่งปัจจัยนั้น ๆ อาศัยธรรมซึ่งเกิดจากปัจจัยนั้น ๆ แล้วเ…

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์ปัจจัยแห่งธรรมที่มีผลกระทบต่อการเกิดขึ้นของนามธรรมและรูปธรรม โดยการอธิบายถึงปัจจัยหลายอย่างที่เป็นอุปการะต่อความเกิดและการตั้งอยู่ของธรรม รวมถึงการอธิบายถึงความเชื่อมโยงขอ

…ความสุขและความ สวยงามเป็นต้นฯ (นัยอย่างนี้ชื่อว่าปฏิจจสมุปบาทนัย) ในอธิการนี้ คือ ในอธิการแห่งปัจจัยสังคหะนี้ ฯ [อธิบายอัทธาเป็นต้น] กาลที่ชื่อว่าอัทธา เพราะอรรถว่า ไปอยู่เสมอ คือดำเนินไป ได้แก่เป็นไปอยู่เน…

บทความนี้วิเคราะห์แนวคิดที่สำคัญในอภิธัมมัตถสังคหบาลีเกี่ยวกับปัจจัยและเวลาในธรรม โดยชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตในแง่มุมต่างๆ จากอวิชชาและสังขารถึงการเกิดผลในชีวิต ฯลฯ นำเส

…ิสิ้นเชิง” ฉะนี้แล ถามว่า ถ้าอย่างนั้น ความที่อสุภฌานทั้งหลายเป็น อัปปมาณา รมณ์ ที่กล่าวไว้ ( ในธัมมสังคหะ ) มิผิดไปหรือ ? ตอบว่า ความที่ ๑. แว่น คือแผ่นโลหะขัดให้เป็นเงาใช้ส่องหน้า ในสมัยที่ยังไม่มีกระจกเง…

ในบทนี้พระเถระโสปากะได้กล่าวถึงความชัดเจนของรูปสัญญาและอัฏฐิกสัญญา โดยนำเสนอความเข้าใจเกี่ยวกับนิมิตที่ปรากฏสำหรับผู้ที่เชี่ยวชาญ ในการใช้คำอุปมาเปรียบเทียบกับนกการะเวกที่เห็นเงาของตนเองในแว่น รวมถึงค

ประโยค๘ - วิสุทธิมคฺคสฺส นาม ปกรณ์วิเสสสุล (ปฐโม ภาโค) - หน้าที่ 195 ปฐวีกสิณนิทเทโส โหติ ฯ ตาม ปน นิมิตฺเต ปตฺตปฐมชฌาเนน อาทิกมุมิเกน สมาปชุชนพหุเลน ภวิตพฺพ์ น ปจจเวกขณพหุเลน ฯ ปัจจเวกขณพหุลสฺส หิ ฌา

ในเนื้อหานี้พูดถึงวิสุทธิมคฺคสฺสและการวิเคราะห์อำนาจของฌาน โดยมีตัวอย่างจากอภิธัมมัตถสังคหะที่พรรณนาเกี่ยวกับประสบการณ์ของผู้มีสมาธิ และการดำรงอยู่ของเขาท่ามกลางความผิดพลาดและความสำเร็จในการป…

…ตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 406 อิติ อนุรุทธาจริเยน รจิต อภิธมฺมตฺถสังคห์ นาม ปกรณ์ ปกรณ์ชื่ออภิธัมมัตถสังคหะที่ท่านพระอนุรุทธาจารย์รจนาไว้ คนฺถโต ปญฺญาสาธิากานิ อฏฺฐสตานิ สมตตานิ โดยข้อความที่เรียบเรียงเป็นข้…

อภิธัมมัตถสังคหะ เป็นผลงานที่พระอนุรุทธาจารย์ได้รจนาไว้เพื่อเป็นแหล่งอ้างอิงในด้านอภิธัมมบท โดยเนื้อหามีการจัดเรียงใ…

…็นต้นดวงใดดวงหนึ่ง ซึ่งเป็นไปในอดีต ๗ วัน และในอนาคต ๓ วัน เป็นอารมณ์ ฯ แต่พระอาจารย์ผู้รจนาอรรถ กถาสังคหะกล่าวว่า ขันธ์ ๕ เป็นอารมณ์ของปรจิตตวิชชา ดังนี้บ้าง ฯ ถามว่า ก็ความที่ปรจิตตวิชชานั้น มีจิตปัจจุบัน…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและอารมณ์ในอภิธัมมาฯ โดยเฉพาะในเรื่องของปรจิตตวิชชาที่ประกอบด้วยจิตในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต การวิเคราะห์และการตีความจากพระอาจารย์หลายท่านเกี่ยวกับความหมายของจ

…รมชื่อนี้ เรากระทำให้แจ้งแล้วโดยเป็นอารมณ์ ฯ ในลำดับ ๑. ส. มหาวาร. ๑๕/๕๔๗ ๒. โดยอนุโลมปาฐะอภิธัมมัตถสังคหะฉบับพม่าและสีหล จึงแปลอีกนัยหนึ่งว่า "เพราะผลจิต ๒ หรือ ๓ ดวงเป็นไป... โดยเป็นธรรมชาต..." ให้สมกับคำ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาปัจจเวกขณญาณซึ่งเป็นองค์ความรู้ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยพูดถึงความสำคัญของมรรคและผลที่นำไปสู่การหลุดพ้น รวมถึงการวิเคราะห์ว่าผลจิตมีการเกิดขึ้นตามสภาวะธรรมชาติ พร้อมทั้งให้คว

…ามสุขมีความสุขประกอบด้วยฌานและความสุข ประกอบด้วยผลเป็นต้น ฯ พรรณนาความปริเฉทที่ ๕ แห่งฎีกาอภิธัมมัตถสังคหะ ชื่ออภิธัมมัตถวิภาวินี จบด้วยประการฉะนี้ ฯ

…ฌานและผลลัพธ์ที่ได้จากการปฏิบัติ และบทนี้จบลงด้วยการพรรณนาเกี่ยวกับความปริเฉทที่ 5 ของฎีกาอภิธัมมัตถสังคหะ ซึ่งเป็นการสรุปการศึกษาที่สำคัญในทางพระพุทธศาสนา เพื่อให้ผู้ศึกษาสามารถเข้าใจหลักธรรมต่าง ๆ ได้ชัดเ…

…ห่งบุญสมบัติ ฯ อธิบายว่า พวกภิกษุผู้อยู่ ในมูลโสมวิหารนั้น จงเป็นผู้เช่นนี้เถิด ฯ ฎีกาแห่งอภิธัมมัตถสังคหะ ชื่อว่าอภิธัมมัตถวิภาวินี นี้ จบแล้ว ฯ ๆ

บทความนี้พูดถึงผู้ที่มีชื่อว่านัมพะในพระอภิธัมมัตถสังคหะ โดยเน้นความสำคัญของศีลและคุณธรรมในการดำเนินชีวิต รวมถึงการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แก่ผู้อื่น ผ่านการศึกษา…