โพชฌงค์และองค์มรรคในอภิธัมมัตถ : หน้า 314/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 314 โพชฌงค์ ๗ คือ สติสัมโพชฌงค์ ๑ ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ ๑ วิริยสัมโพชฌงค์ ๑ ปีติสัมโพชฌงค์ ๑ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ ๑ สมาธิสัมโพชฌงค์ ๑ อุเปกขาสัมโพชฌงค์ ๑ ฯ 0 องค์มรรค ๘ คือ สัมมาทิฏฐิ ๑ สัมมาสังกัปปะ ๑ สัมมา 0 วาจา ๑ สัมมากัมมันตะ ๑ สัมมาอาชีวะ ๑ สัมมาวายามะ ๑ สัมมา สติ ๑ สัมมาสมาธิ ๑ ฯ ก็บรรดาธรรมเหล่านี้ สัมมาสติอย่างเดียว เท่านั้น ท่านเรียกว่า สติปัฏฐาน ๔ ฯ และสัมมาวายามะ (อย่างเดียว เท่านั้น) ท่านเรียกว่า สัมมัปปธาน ๔ เหมือนกัน ฯ [สังคหคาถา] ธรรมเหล่านี้มี ๑๔ อย่างโดยสภาพ คือ ฉัททะ ๑ จิตตะ ๑ อุเบกขา ๑ ศรัทธา ๑ ปัสสัทธิ ๑ ปีติ ๑ สัมมาทิฏฐิ ๑ สัมมาสังกัปปะ ๑ สัมมา- วายามะ ๑ วิรัติทั้งสาม ๑ สัมมาสติ ๑ สัมมา- สมาธิ ๑, โดยประเภทแห่งธรรมมี ๓๓ อย่าง ในโพธิปักขิยสังคหะนั้น มีการสงเคราะห์ (การประมวล) ๓ อย่าง ๆ ธรรม ๔ อย่าง คือ สัมมาสังกัปปะ ๑ ปัสสัทธิ ๑ ปีติ ๑ 0 อุเบกขา ๑ ฉันทะ ๑ จิตตะ ๑ วิรัติทั้งสาม ๑ มีฐานเดียวกัน วิริยะมี 8 ฐาน สติมี ๙ ฐาน สมาธิมี ๔ ฐาน ปัญญามี ๕ ฐาน ศรัทธามี ๒ ฐาน นี้เป็นวิภาคอันประเสริฐแห่งธรรมสูงสุด