อกิเลส : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 4 / 14

…ม รอยเท้า ของคนเจ้าโมหะ เป็นรอยเลอะเลือน ( แต่ ) รอยเท้า เช่นนี้นี่เป็นรอยเท้าของท่านผู้มีหลังคา (คือกิเลส ) อันเปิดแล้ว ดังนี้ แม้การยืนแห่งคนราคจริต ก็มีอาการนุ่มนวลน่าเลื่อมใส แห่ง คนโทสจริต มีอาการกระด้…

ในเนื้อหานี้ได้เสนอการวิเคราะห์ลักษณะการเดิน นั่ง และนอน ของผู้คนตามประเภทต่างๆ ของจิตใจ โดยจัดกลุ่มออกเป็นสามประเภทคือ ราคจริต (คนมีราคะ), โทสจริต (คนมีโทสะ) และโมหจริต (คนมีโมหะ) โดยมีการชี้ให้เห็นว

…งติคนทุศีล ตรัส ว่า "เป็นคนมีสมาจารที่พึงระลึกถึงด้วยความ รังเกียจ ว่าเป็นคนรกเรื้อ (ด้วยหยากเยื่อคือกิเลส) ว่าเป็นคนเปียกชื้น (ด้วยน้ำคือกิเลส) ว่าเป็นคน ลามก และว่าเป็นคนเน่าใน" ดังนี้ น่าติชีวิตของ คนทุศ…

บทนี้พูดถึงความทุกข์ของคนที่ไม่มีศีลหรือทุศีล เมื่อประสบกับการบริโภคเหล็กร้อนในนรก แม้ว่าหมายถึงความสุขในการบริโภคในโลกนี้ แต่จริงๆแล้วกลายเป็นความทุกข์ที่ยิ่งกว่าในนรก และสะท้อนการขาดศีลในชีวิตของคนเ

…เหมือนข้าวกล้าที่มีรั้วล้อมไว้ดี ย่อมยืนอยู่ได้ ฉะนั้น อนึ่ง ภิกษุผู้ทำอินทรียสังวรให้พร้อมนี้ โจรคือกิเลสทั้งหลาย ย่อมทำร้ายไม่ได้ เหมือนบ้านที่ประตูปิดดีแล้ว พวกโจรทำลายไม่ได้ ฉะนั้น อีกประการหนึ่ง ราคะย่…

เทศนานี้สอนถึงความสำคัญของการป้องกันจิตจากราคะและกิเลส โดยเปรียบเทียบกับบ้านที่มีการปิดประตูหรือมุงดี หากเรารักษาอินทรียสังวรให้พร้อม มันจะช่วยให้จิตไม่ถูกทำร้ายจากกิเลสได้ คล้ายกับบ้านที่มีการป้องกัน

…ได้ ทำรั้วล้อม ก็ไม่ยืนอยู่ได้ ฉะนั้น อนึ่ง ภิกษุผู้ไม่ทำอินทรียสังวร ให้ ถึงพร้อมนี้ ย่อมจะถูกโจรคือกิเลสทั้งหลายทำร้ายเอาได้ ดุจบ้านที่เปิด ประตูไว้ ก็ถูกโจรทำลายเอาได้ฉะนั้น อีกประการหนึ่ง ราคะย่อมรั่ว เ…

เนื้อหาในวิสุทธิมรรคเสนอการรักษาอินทรียสังวรเพื่อควบคุมจิตใจจากกิเลส โดยชี้ให้เห็นว่าภิกษุควรมีสติในการรับรู้สิ่งต่าง ๆ ผ่านทางทวารทั้งห้าคือ รูป, เสียง, รส, กลิ่น, และผัสสะ เพื่อปกป้องจิตจากการถูกโจร

…ม้ สัตว์ร้ายอาจทำอันตรายได้ และอยู่โล่ง ๆ เช่นนั้นอาจมองเห็นรูปที่ไม่เป็นสัปปายะ เข้า อันตรายปกปิดคือกิเลสก็จะเกิดขึ้น ถ้าได้อยู่เสนาสนะเป็นที่คุ้มตัวแล้ว ก็บรรเทาอันตราย ทั้ง ๒ อย่างนั้นได้ ท่านจึงว่า "อัน…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงความสำคัญของการพิจารณาเสนาสนะเพื่อคุ้มครองภิกษุจากอันตราย ทั้งที่เป็นอันตรายเปิดเผยจากสัตว์ร้ายและอันตรายปกปิดจากกิเลส เช่น ราคะและโทสะ โดยเมื่อได้มีที่คุ้มตัว ก็จะช่วยบรรเทาความเสี่

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 11 สมบัติจึงบรรลุปฏิสัมภิทา ๔ ได้ หาใช่ด้วยเหตุอย่างอื่นไม่ อนึ่ง การเว้นที่สุดโต่งคือกามสุขัลลิกานุโยค ก็เป็น ปืนอันทรง ประกาศด้วยศีล การเว้นที่สุดโต่งค

…่งถูกประกาศด้วยศีลและสมาธิ ซึ่งมีความสำคัญในการละกิเลสด้วยอำนาจต่าง ๆ การประกาศธรรมที่เป็นปฏิปักษ์ต่อกิเลสนั้นถือเป็นหัวใจของการปฏิบัติ รวมถึงความสำคัญของการชำระสังกิเลสและเหตุแห่งการบรรลุธรรมในลำดับต่าง ๆ …

ประโยค๘ - วิสุทธิมคฺคสฺส นาม ปกรณวิเสสสุล (ปฐโม ภาโค) - หน้าที่ 90 วิสุทธิมคเค วทนฺติ ฯ อปริกฺขิตฺเต คาเม ย สพฺพปจฺจนฺติมสฺส ฆรสฺส ทวาเร ฐิโต มาตุคาโม ภาชเนน อุทก ฉฑเทติ ตสฺส ปตนฏฺฐานํ ฆรูปจาโร ฯ ตโต

…สุทธิมคฺคในการปฏิบัติธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องคามและอรัญญ์ การใช้ชีวิตและการเข้าถึงธรรมอยู่เหนือกิเลส และการปฏิบัติธรรมที่ประณีตซึ่งนำไปสู่การบรรลุธรรม การชี้ให้เห็นถึงสิ่งที่ควรต้องระวังเมื่ออยู่ในสถา…

…หล่านี้เป็นเหมือนไฟที่ลุกขึ้นเผาใจอยู่ เมื่อถูกน้ำคือเมตตาพรมลงไปแล้วก็จะทำให้ ไฟคือ กิเลส อารมณ์ คือกิเลสนี้ดับลงไป หรือว่าลดความร้อนลงไป ลดกำลังลงไป ทำให้ขันติสามารถ อดทนได้ดียิ่งขึ้น และเมื่อมีเมตตาเต็มท…

เนื้อหาเกี่ยวกับการใช้เมตตาในการดับกิเลสที่ส่งผลต่ออารมณ์ของใจ ขันติเป็นธรรมข้อที่สี่ที่ช่วยให้สามารถอดทนได้ดี ยกตัวอย่างการประพฤติของพระมหากษัตริยาธิราชเจ้าที่ทรงรักษาความยุติธรรม ไม่ประพฤติผิดจากธรร

…ี่แช่มชื่นด้วยธรรมะ คือ เมตตาเข้ามาช่วยด้วยแล้วก็ยากที่จะ ปฏิบัติขันตินั้นได้นานได้สำเร็จดังเช่นเมื่อกิเลสกองโลภก็ดี กองโกรธก็ดีกองหลงก็ดี เกิดขึ้น หรือ เมื่อพบกับอารมณ์อันเป็นที่ตั้งของกิเลสเหล่านี้ ตั้งใจ…

…เพื่อประชาชน และอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างขันติและเมตตาในการดำรงชีวิต โดยระบุถึงความสำคัญของการอดทนต่อกิเลสเพื่อการอบรมเมตตา ซึ่งเป็นนัยสำคัญในการปกครองและการดำเนินชีวิตอย่างมีคุณธรรม โดยเสนอมุมมองในการพัฒนา…

…ุฯของตน เพราะว่างจากกิเลสมีราคะ เป็นต้น, เพราะเว้นจากอารมณ์มีรูปนิมิตเป็นต้น และเพราะเว้นจาก ปณิธิคือกิเลส ฯ บทว่า สพฺพตฺถาปิ คือ ในวิถีแห่งมรรคและในวิถี แห่งผลสมาบัติ ฯ บทว่า สพฺเพสมฺปิ คือ ทั้งแก่มรรคทั้ง…

เนื้อหานี้กล่าวถึงวิปัสสนาที่เป็นวุฏฐานคามินี ซึ่งเป็นเครื่องมือในการเข้าถึงมรรคและผล โดยมีการอธิบายถึงอำนาจธรรมที่เกี่ยวข้อง รวมถึงความหมายของมรรคที่ไม่ประกอบด้วยความเป็นทวาร และความสัมพันธ์ระหว่างวิ

…ต้น ฯ มรรคชื่อว่า ญาณทัสสนวิสุทธิ, เพราะรู้ เพราะกระทำการพิจารณาสัจจะ ๔ และ เพราะบริสุทธิ์จากมลทินคือกิเลส ฯ บทว่า เอตฺถ คือ ในวิปัสสนา กรรมฐาน ฯ จบนิเทศวิสุทธิ ๗ ฯ ๑. ฉบับพม่าและสีหล เป็นกามจาโร ฯ

การพิจารณานิพพานนั้นต้องพิจารณากิเลสที่ละได้แล้วและที่ยังเหลือ พระเสขะบางท่านพิจารณา แต่พระอรหันต์ไม่มีการพิจารณากิเลสที่ยังเหลือ โดยปัจจเวกขณญาณมี ๑๕ สำหรับพระเสขะและ ๔ สำหรับพระอรหันต์ กล่าวถึงความบ

ન્ ය ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 334 ย่อมตื่นจากความหลับคือกิเลส หรือย่อมเบิกบานด้วยได้บรรลุมรรคผล เพราะไม่มีกิเลสกำเริบ ด้วยธรรมสามัคคี มีสติเป็นต้นอันใด ธรรม สามั…

ในหน้าที่ 334 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงการตื่นจากกิเลส และการได้รับผลจากการมีธรรมสามัคคี โดยอาจารย์ได้อธิบายถึงโพชฌงค์ที่มีความสำคัญ โดยเฉพาะสติสัมโพชฌงค์ สภาพที่เรียกว่า ธรรมวิจัน หมายถึง การไต

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 310 อนุสัย (กิเลสที่นอนเนื่องอยู่) ๓ คือ กามราคานุสัย อนุสัย คือกามราคะ ๑ ภวราคานุสัย อนุสัยคือภวราคะ ๑ ปฏิฆานุสัย อนุสัยคือปฏิฆะ ๑ มาน

ในบทนี้ได้กล่าวถึงอนุสัยซึ่งประกอบด้วยกามราคานุสัย, ภวราคานุสัย, ปฏิฆานุสัย และอื่นๆ ที่มีผลต่อกิเลสในจิตใจ นอกจากนี้ยังพูดถึงสัญโญชน์ซึ่งประกอบด้วยกามราคสัญโญชน์, ปฏิฆสัญโญชน์ และอวิชชาสัญโญชน์ที่มีอ…

…ว่าอนิมิตตะ เพราะเว้นจากนิมิตมีราคะเป็นต้น โดยอาการอย่างนั้น ชื่อว่าอัปปณิหิตะ เพราะเว้นจากที่ตั้งคือกิเลสมี ราคะเป็นต้น โดยอาการอย่างนั้น ๆ อีกอย่างหนึ่ง พระนิพพานชื่อว่าสุญญตะ เพราะเป็นธรรมชาต สูญจากสังขา…

เนื้อหาเกี่ยวกับการตีความหมายของอุปาทิในอภิธัมมัตถสังคหบาลี อุปาทิเป็นสิ่งที่ถูกยึดไว้มั่น และเป็นชื่อของเบญจขันธ์ ที่มีความเกี่ยวข้องกับกิเลสและนิพพาน การศึกษารายละเอียดต่าง ๆ เช่น อุปาทิเสส และสอุปา

…พิเศษ เพราะเป็น พระทักขิไณยบุคคลผู้เลิศ ฯ อีกอย่างหนึ่ง ชื่อว่าพระอรหันต์ เพราะอรรถว่า กำจัดข้าศึกคือกิเลส หรือทำลายกำแห่งสังสารจักร คือกิเลส ฯ อีกอย่างหนึ่ง ชื่อว่าพระอรหันต์ เพราะไม่มีความลับใน การทำบาป ไ…

ในส่วนนี้เสนอความเข้าใจเกี่ยวกับพระสกทาคามี ผู้ซึ่งกลับมาในมนุษย์โลกเพียงครั้งเดียว และรายละเอียดเกี่ยวกับมรรคจิตที่พระสกทาคามีและพระอนาคามีมีส่วนร่วม การแยกแยะมรรคของพระอริยบุคคลทั้งสาม ได้แก่ สกทาคา

…ี่จะตกไป ในอบายภูมิมันง่ายนิดเดียว แต่ถ้ารู้จักอดทนข่มใจได้ ยกใจของ เราให้สูงขึ้นเรื่อยๆ ไม่ยอมสยบต่อกิเลส เราจะเป็นผู้ชนะ ละโลกแล้วก็ได้ทิพยสมบัติเป็นเครื่องตอบแทน ฝ่ายพระมหาโมคคัลลานเถระก็เที่ยวตรวจดูวิมา…

…ที่ดีไม่เพียงแต่ช่วยสร้างครอบครัวที่มีความสุข แต่ยังมีอานิสงส์ใหญ่จากการรักษาศีลและทำบุญ คนที่อดทนต่อกิเลสและทำดีจะได้รับผลตอบแทนที่ประเสริฐ การทำบุญและรักษาคุณธรรมเมื่อตอนเป็นมนุษย์จะส่งผลให้เราได้ดีในภพหน…

…อความมืด เสาะแสวงหาแสงสว่างคือญาณ เพื่อให้รอดพ้นจากความมืด จึง ได้พบพระศากยมุนีผู้ทรงกําจัดความมืดคือกิเลสออกไปได้ พระองค์ได้ทรงก่าจัดความมืดในใจให้ข้าพระองค์ ข้าแต่พระมุนี ข้าพระองค์หมายใจไว้แสนกัปเพื่อขอ …

ในเนื้อหานี้ได้กล่าวถึงอานิสงส์จากการถวายอารามสงฆ์ โดยการถือว่าภิกษุสงฆ์มีชีวิตผูกพันกับวัดที่ตนสร้าง เมื่อสิ้นอายุขัยจึงได้เห็นผลบุญที่เกิดจากการทำกิจกรรมนี้ ซึ่งตรงตามพุทธพยากรณ์ และอาจนำไปสู่การบรร

…ญมา พระพุทธองค์ตรัสว่า “ดูก่อน พราหมณ์ ธรรมดาบัณฑิตทั้งหลายทำกุศลคราวละน้อยๆ ย่อม สามารถขจัดมลทิน คือกิเลสของตนได้โดยลำดับ เหมือน ช่างทองปัดเป่ามลทินทองให้หมดไปฉะนั้น” เมื่อตรัสพระธรรม เทศนาจบลง พราหมณ์ก็ได…

ในเนื้อหานี้มีการกล่าวถึงการทำความดีและการสร้างบุญจากการปฏิบัติตนตามคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยมีตัวอย่างของพราหมณ์ผู้มีปัญญาที่สร้างบุญจากการทำความดีในเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ และสามารถบรรลุเป็นพระโสด

…มฺมาโร รชตสุเสว นิทฺธเม มลมตฺตโน ผู้มีปัญญา ทำกุศลอยู่คราวละน้อยๆ ทุกๆ ขณะโดย ลำดับ พึงกำจัดมลทิน คือกิเลสของตนได้ เหมือนช่างทอง ขจัดมลทินของทองให้หมดไปได้ฉะนั้น" บุคคลที่ได้ชื่อว่า เมธาวี เพราะประกอบด้วยปั…

ในบทนี้ กล่าวถึงการทำกุศลในแต่ละขณะตามที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า ผู้มีปัญญาควรทำความดีและขจัดมลทินในจิตใจเหมือนช่างทองที่ขจัดมลทินจากทอง เพื่อให้สามารถทำความดีได้อย่างเต็มที่ ผู้ที่ทำกุศลมีประสิทธิ

…้ รั ก ใ น ก า ร ทำ ค ว า ม ดี ผู้มีปัญญา ทำกุศลอยู่คราวละน้อย ๆ ทุก ๆ ขณะโดยลำดับ พึงก๋าจัดมลทิน คือกิเลสของตนได้ เหมือนช่างทองขจัดมลทินของทองให้หมดไปได้ฉะนั้น