อรรถ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 1 / 251

…้าเปรียบเหมือนนายเรือที่ดี พระธรรมเปรียบเหมือนเรือ สงฆ์เปรียบเหมือนผู้อพยพเรือเดินทางถึงฝั่ง ข.ขฺ. (อรรถ) มค. ๑๙/๒๐ ๑.๑๔ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเปรียบเหมือนผู้ชุมทรัพย์ พระธรรมเปรียบเหมือนชุมทรัพย์ พระสงฆ์เป…

บทความนี้นำเสนอการเปรียบเปรยพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์ ด้วยอุปมาที่หลากหลาย เช่น นายเรือ, ผู้ชุมทรัพย์, มิตรดี และดอกบัวบาน เพื่ออธิบายความสัมพันธ์อันสำคัญของทั้งสามในพระพุทธศาสนา และช่วยเ

…รมเปรียบเหมือนกลุ่มรัศมีของพระจันทร์ พระสงฆ์เปรียบเหมือนโลกที่อับอับด้วยรัศมีของพระจันทร์เพ็ญ ช.ข. (อรรถ) มก. ๑๙/๑๙ ๑.๖ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเปรียบเหมือนดวงอาทิตย์อ่อน ๆ พระธรรมเปรียบเหมือนรัศมีของดวงอาทิต…

ในพระไตรปิฎกมีอุปมาอุปไมยที่เปรียบเทียบถึงคุณค่าของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ส่งผลต่อโลก เช่น พระองค์เปรียบเหมือนพระจันทร์ที่ให้แสงสว่าง, เหมือนดวงอาทิตย์ที่ให้ชีวิต, และเหมือนอาจารย์ที่ชี้แนะผู้ทรงศึกษา

….๗ พระมหาบุรุษมีพระคูณะ (องค์ชาติ) ซ่อนอยู่ในฝัก จุดฝักบัวทอง จุดคอยะแห่งโค และช้าง เป็นต้น. ทิม. (อรรถ) มผ. ๑๓/๑๙ ๒.๖.๘ พระมหาบุรุษมีพระวรยุทรตรงเหมือนภายในพรหม ทรงดำเนินพระวรยุทรเดียว มีประมาณเท่าส่วน…

เนื้อหานี้กล่าวถึงลักษณะของพระมหาบุรุษที่ปรากฏในหลายด้าน เช่น ความสมดุลของร่างกายที่เปรียบเทียบกับราชสีห์ การมีพระวรยุทรที่สอดคล้องกับการเปรียบเทียบทางศิลปะ และลักษณะของพระคอที่สร้างเสียงก้อง กระตุ้นใ

…พื่อปกปิดความทีตนเป็นผู้อภิศิล เหมือนการปกปิดด้วยวัตถุตามมีหุ้ม และไปไม่เพื่อปกปิดดู ฉะนั้น. ชู.ส. (อรรถ) มก. ๑๖/๓๕ ๔.๔ บุคคลผู้อื่นส่วนว่า เสื้อมแล้วจากโคะแห่งคูหลัส ย่อมจดผลแห่งความเป็นสมณะให้กระจายไป เ…

เนื้อหาส่วนนี้ได้ประกอบด้วยอุปมาอุปไมยที่มาจากพระไตรปิฎกแต่ละบทที่เกี่ยวข้องกับศิลธรรมหรือด้านจิตใจของผู้ที่ประพฤติพรหมจรรย์ เช่น ความสำคัญของการประพฤติปฏิบัติอย่างเป็นธรรมและความสัมพันธ์ระหว่างการคิด

…บยืนเฉพาะอยู่ฝั่งขวา- เหมือนบุรุษผู้กำลังฟังเหยียดแขนที่ไร้ออกไป หรือคู่แขนที่เหยียบได้ใช่าม.ที.ม. (อรรถ) มก. ๑๓/๒๕๙ ๒.๔.๖ พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จเข้าสู่นคร คือ ปริณิพพาน เสด็จเข้าสมาบัติทั้งหมดนี้ได้ ยิส…

บทความนี้กล่าวถึงอุปมาที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงสอนเพื่อเข้าใจในธรรมะและการปฏิบัติซึ่งสามารถนำไปสู่การดับกิเลสและสุขในชีวิต โดยเปรียบเทียบการดำเนินทางเข้าสู่ปริณิพพานและการมีเดชนำไปสู่วิถีสว่างในทุกสิ่ง

…งยกพระบาทขึ้นจากพื้นโดยท่านองเดียวกัน เพราะฉะนั้น พระกุฎารนี้จึงเป็นผู้มีพระบาทเรียบเสมอกัน. ทีม. (อรรถ) มก. 13/126 ๒.๒ ลักษณะพระบาทของพระมหาบรุษไม่เหมือนปลายเท้าของคนอื่น อันลำอังตั้งอยู่สิ้นเท่าเป็นเห…

บทความนี้นำเสนอรายละเอียดเกี่ยวกับลักษณะของพระบาทของพระมหาบรุษตามพระไตรปิฎก โดยเน้นความแตกต่างระหว่างพระบาทของพระมหาบรุษกับพระบาทของคนทั่วไป รวมถึงลักษณะเฉพาะที่มีในพระบาทของพระโพธิสัตว์ เช่น ส่วนที่ย

…บูรณ์ แตะพระมหาราชบริบูรณ์แม้ทั้งสอง ดูจางบ่งบ่องของราชสีห์ เป็นเช่นกับพระฉัตรในวันขึ้น ๒ คำ. ทีม. (อรรถ) มก. ๑๓/๑๒๒ ๒.๖.๑๖ คนเหล่าอื่น แม้มฟืนครบบริบูรณ์ก็มี คี แต่พระกุมารนี้มี ๘๐ องค์ องค์หนึ่งพันของคน…

เนื้อหาในพระไตรปิฎกที่เกี่ยวข้องกับอุปมาอุปมัยของพระกุมารซึ่งมีลักษณะเด่นต่างๆ เช่น พระคาง, ฟัน, และพระเนตร ที่มีความงดงามและมีความหมายลึกซึ้ง นำเสนอให้เห็นคุณธรรมและความบริสุทธิ์ของการแสดงออกในบุคลิก

…ปิฎก ๒.๒.๒๗ บำเพาะพระเนตรงองข้างของพระพุทธองค์สีแดงดี น่าดู น่าชม เหมือนสีปิกแมงทับทิมทอง ขุ.จู. (อรรถ) มก. ๒๗/๗๘ ๒.๒.๒๘ พระพุทธรัศมีมีวรรณะ ๖ ซึ่งแผ่ฉวัดเฉวียนไป จึงดงามอย่างเหลือ เหมือนต้นปาริฉัตร ดอ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการเปรียบเทียบลักษณะความงามของพระพุทธองค์และพระโพธิสัตว์ในพระไตรปิฎก โดยยกตัวอย่างถึงรัศมีและความสง่างามที่เหมือนกับธรรมชาติและวัตถุที่งดงามต่างๆ เช่น ดอกบัว ต้นปาริฉัตร และดวงจันทร์ ซ

…มือนลำต้นที่ใหญ่ทั้งสอง ประมาณห้าสิบโยชน์ที่แผ่ทั้งเบื้องขวา และเบื้องซ้ายแห่งต้นไม้ดังกล่าว สงม. (อรรถ) มก. ๓๐/๔๕๕ ๔.๒ สารีบุตรเปรียบเหมือนมารดาผู้ให้เกิด โกศลานะเปรียบเหมือนนามบ่มผู้เลี้ยงทารกซึ่งเกิดแ…

เนื้อหานี้พูดถึงคุณของพระสงฆ์ที่มีบทบาทสำคัญในพระไตรปิฎก เช่น การเปรียบเทียบพระภิกษุและพระอัครสาวก รวมถึงการบรรยายคุณงามความดีต่าง ๆ ที่พระสงฆ์มีต่อศาสนาและผู้ปฏิบัติธรรม เช่น การอบรมตามหลักธรรมที่พระ

…เหนื่อยเข้านา ย่อมไม่เป็นสมะ ไม่เป็นธิดาของพระศาคยบุตร เพราะเหตุนี้จึงจัดว่าเป็นปาราชิก วิ.ภิคุณฺฺ (อรรถ) มก. ๕/๙ ๔.๑๔ ไปไม่เหลือทองหลุดจากขั้วแล้วไม่ควรเพื่อจะเป็นของเขียวสดขึ้นได้ แม้นฉันใด ภิคุณนี้ฉัน…

บทความนี้สำรวจอุบายและแนวคิดจากพระไตรปิฎกที่ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการปฏิบัติตามธรรมและผลกระทบจากการไม่ปฏิบัติ เช่น การเปรียบเทียบกับต้นไม้ที่ไม่ถึงความบริบูรณ์ หรือบุรุษที่ถูกตัดศีรษะซึ่งไม่มีการป้

…ามจอีกเพราะสื้อนอุย บุคคลนี้อุมาเสมอกับปลาดิดเบ็ด อุมาเหมือน นุกถูกคำยามผดึกไว้ที่อาน ฉะนั้น ม.ม. (อรรถ) มก. ๑๗/๑๓๙ ๒.๒ เนื้อหรือสุกรที่ถูกคล้องบ่วงไว้ไม่รูู้ายจะแก้วง ดัณไปๆ มาๆ กระดูกบ่วงนั้น ย่อม ทำต…

เนื้อหานี้ได้กล่าวถึงอุปมาอุปปลายจากพระไตรปิฎก โดยใช้เหมือนเปรียบในการอธิบายธรรมชาติต่าง ๆ ที่สามารถเห็นได้ในชีวิตประจำวัน อาทิ การเปรียบเทียบการติดบ่วงด้วยกิเลสที่อยู่ในจิตใจ การเข้าถึงทุกข์ และการรั

…เดชแล้ว เมื่อหลงรูป เป็นต้น ไปไม่ได้ เหมือนแมลงวัน หัวเขียวล่วงเลยน้ำอ้อยไม่ไปได้ ฉะนั้น สัง.สถา. (อรรถ) มก. ๒๗/๕๖ ๕.๑๕ เวลาที่ซิม่าระไว้ได้ด้วยอุปกิ้มมุฏฐานแล้ว เริ่มทำพิศสนาอีก เปรียบเหมือนการ วางเดี่…

เนื้อหาเกี่ยวกับการใช้สำนวนอุปมาในพระไตรปิฎก เพื่อเปรียบเทียบการหลุดพ้นจากกามและการเข้าใจธรรม โดยเฉพาะการเพ่งพินิจและความเพียรในทางธรรม เพื่อการตรัสรู้ที่ถูกต้อง มีการเปรียบเทียบที่สื่อถึงความสำคัญของ

…แน่ๆทุกอย่าง ชื่อว่าลงเฉล่า เพราะไม่เป็นแก่นสาร ชื่อว่ามีรสร้อย น้อย เหมือนหยดน้ำที่คมมิด ขุ.เถรา (อรรถ) มก. ๕๔/๕๐ ๒.๘๑ หัวฝีหลังของไม่สะอาด คือ กีเลออมาบ บามขึ้น แก่เจ๋ด และแตกออกเพราะฉะนั้น กามคุณเหล่…

บทความนี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับอารมณ์และความรู้สึกของมนุษย์ โดยการเปรียบเทียบกับธรรมชาติและสถานการณ์ต่าง ๆ อันเกี่ยวข้องกับการมีชีวิต ทั้งนี้ยังกล่าวถึงอารมณ์ที่เกิดขึ้นในชีวิตและวิธีที่จะช่วยให้เข้าใจต

…ี้ยังมีกำลังบำให้ดีอยู่ ฉันใด เบญญาคุณทั้งหลาย หรือว่าของดูกและกสิลสาคาม พังนั่นเหมือนกัน ข.ช.า (อรรถ) มค. 94/72 2.10 บุคคลยังมีกสิลาสาม ยังไม่อาจวัดกิจกาม เหมือนไม้มีเดือดสดม้ายเปียยชุ่มด้วยกสิลาสา…

เนื้อหานี้เกี่ยวข้องกับการใช้ภาษาอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎกเพื่ออธิบายความคิดต่างๆ เกี่ยวกับกามราคะและความยากลำบากในการจัดการกับกามคุณทั้งห้า โดยการเปรียบเทียบกับสิ่งต่างๆ ที่สามารถเข้าใจได้ง่าย เช่น ไม้

… ไป ฉันใด พุทธรรม (ธรรมที่ทำเป็นประจำ) นั้นก็ฉันนั้นเหมือนกัน จะทํามกรรมที่มีกำลังน้อยไป อัง ติก. (อรรถ) มก. ๓๙/๑๒๔ ๘๘ กรรมใดสามารถเมื่อจะให้สิกขาถึงในเวลาใกล้ตายจะให้ผลเช่นเหมือนเมื่อเปิดปรตูออกที่มีฝุ…

เนื้อหาที่สื่อถึงแนวคิดเกี่ยวกับกรรมและผลของกรรมในพระไตรปิฎก โดยใช้การเปรียบเทียบหรืออุปมาธรรม เช่น การเปรียบเทียบกรรมกับนักมวยปล้ำ กรรมชนิดต่างๆ และการถ่ายทอดแนวคิดผ่านคำถามระหว่างพระเจ้ามิลินทร์กับพ

…นตรของพระมหาโพธิ์โลสมใส่ด้วยความอ่อนน้อมดี ตาละเอียดดูแม้ว่ากลมกลมที่เขา ล้างแล้วขัดตั้งไว้ ที่ม. (อรรถ) มก. ๑๓/๑๒๕ ๒.๒๑ พื้นพระมังสะของพระมหาอุบาสchtigenขึ้นตั้งแต่หมวกพระกรรณ (ห) เบ้าขวาปาพล ฉลา (หน้า…

เนื้อหานี้นำเสนอถึงลักษณะและความงามของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตามที่ปรากฏในพระไตรปิฎก มีการอธิบายถึงพระเนตรที่บริสุทธิ์ ความงามของพระวรกายและพระสรีระ รวมถึงเปรียบเทียบกับดอกบัวและท้องฟ้าที่ระบระยิบด้วยดาว

…อนที่ 158 แท้ไม่เป็นเท็จไม่เป็นอื่น ซึ่งพระโมคคัลลานะผู้ตรัสรู้สงบม ทุกข์เป็นต้นพึงรู้ได้ ดังกล่าว "อรรถแห่งทุกข์คือความบีบคั้น (1) --- ความเป็นสงฆ์ (1) ---ความร้อน (1) --- ความเปรอะปรน (1) อรรถ 4 ประการน…

บทความนี้นำเสนอการตีความอรรถแห่งทุกข์ สมุทัย นิรโทษ และมรรคตามแนวทางของพระโมคคัลลานะ ซึ่งกล่าวถึงลักษณะของความทุกข์ ความสงบ ความ…

…ัจจัย เมื่อ ลงแล้ว ต้อง ลบ และ ธาตุ ที่ ลง กิจ ปัจจัย นี้ ต้อง มี อื่น นำ หน้า เสมอ แต่ไม่ ยอมลงในอรรถ แห่ง ศิลป์. ค. ปัจจัย เมื่อลงแล้ว ต้อง ลบ ณ เสีย แต่อย่าไว้แต่สระ ที่ ณ อา ค่ย ถ้าต้น ธาตุ เป็น…

เนื้อหาเกี่ยวกับการใช้ปัจจัยและการวิเคราะห์พยัญชนะในภาษาศาสตร์ มีรายละเอียดเกี่ยวกับกฎการลบและการใช้พยัญชนะในตำแหน่งต่างๆ โดยพิจารณาข้อกำหนดและแนวทางที่เหมาะสมในการใช้ปัจจัยในการประยุกต์ใช้ในรูปแบบต่า

…ำลังของทวย เหมือนพระยะครูอยู่ท่ามกลางฝูงวิน เหมือนราชสีห์ผู้ยิ่งอยู่ท่ามกลางฝูงมด จ นั้น. ข. พุทธ. (อรรถ) มค. ๓๒๗/๓๒๓ ๒.๓.๑๖ พระอาทิตย์ย้อมส่องแสงในเวลากลางวัน พระจันทร์อ้อมรุ่งเรืองในเวลากลางคืน กษัตริย…

บทความนี้สรุปถึงพระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้เลิศเหนือทุกสิ่ง โดยเทียบกับอำนาจและความงดงามของธรรมชาติ เช่น พระอาทิตย์และพระจันทร์ รวมถึงการมีอยู่อันยิ่งใหญ่ของพระองค์ เปรียบเทียบกับสิ่งอื่นในจักรวาลซึ่งแสดงถ

…มดโลกาธุก็ไหวด้วยอนุภาพพระสัพ พัญญูญาณ นั้น พึงทราบเหมือนการกำจัดธุลีในตัวของราชสีห์. อัง.อจฺจก. (อรรถ) มก. ๓๔/๒๕ ๒.๕.๕ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงทำลายกิเลสที่เกิดแต่เดิม เหมือนนักรบผู้ยิ่งใหญ่ในสงคราม ทำล…

เนื้อหานี้เสนอการวิเคราะห์คุณสมบัติและความเป็นเลิศของพระพุทธเจ้า เช่น การทำลายกิเลส ความไม่โกรธ และพุทธลักษณะที่แสดงถึงความบริสุทธิ์และความรักในธรรมชาติ การบรรลุพระสัพพัญญูญาณของพระองค์ทำให้เกิดการเปล