การวิเคราะห์ปัจจัยและการใช้พยัญชนะในภาษาศาสตร์ : หน้า 170/197

ประโยค - ประมวลปัญหาและถาษาไม้เวทยาศาสตร์ (สำหรับเปรียญธรรม) - หน้า 168 ค. กวี ตุติตู คู่ ปัจจัย, เมื่อเวลาที่ชาดแล้ว นิยมให้ลบ พยัญชนะที่สุภาพ, กวี ปัจจัย เช่น สูงโบ เป็นต้น, คู ปัจจัย เช่น กกดา เป็นต้น, ตี ปัจจัย เช่น มติเป็นต้น, คู ปัจจัย เช่น กกดดา เป็นต้น, คู่ ปัจจัย เช่น กกดดา เป็นต้น, ส่วนรู้ ปัจจัย ลบที่สุภาพ ก็ได้ เช่น ปราดู เป็นต้น, ไม่บที่สุภาพก็ได้ แต่ต้อง รัดสะ อ เป็น อ เช่น ภูกญ เป็นต้น. [อ. น.] ค. กิติปัจจัย เมื่อประกอบกับธาตุสำเร็จเป็นสาระแล้ว จะ สังเกตรู้ได้อย่างไร ว่าพิพัฒน์ของจ้อยอะไร ? ค. สังเกตรู้ได้ดังนี้ :- กวี ปัจจัย เมื่อ ลงที่ชาด ซึ่งมี พยัญชนะ เป็น ที่สุด เช่น คม เมื่อ ลงแล้ว ต้อง ลง พยัญชนะ ที่ สุภาพ คงไว้แต่ พยัญชนะดังตัวเดียว เช่น อรุ โก เป็นต้น, ถ้าสิ่งที่ คิด พยัญชนะ ตัวเดียว ไม่ต้อง ลบ คงไว้ตามเดิม เช่น ภู ถาด, สำเร็จเป็น สยุมล เป็นต้น, กวี ปัจจัย เมื่อ ลงแล้ว ต้อง ลบ และ ธาตุ ที่ ลง กิจ ปัจจัย นี้ ต้อง มี อื่น นำ หน้า เสมอ แต่ไม่ ยอมลงในอรรถ แห่ง ศิลป์. ค. ปัจจัย เมื่อลงแล้ว ต้อง ลบ ณ เสีย แต่อย่าไว้แต่สระ ที่ ณ อา ค่ย ถ้าต้น ธาตุ เป็น รสะ ไม่มี พยัญชนะ สังโยคอ ยิ่ง หลัง ต้อง พฤกษ์ เหมือน ใน ตักริต คือ ที มะ อเป็น อา, วิการ อ เป็น เอ, อุ เป็น โอ, นิยม ลง ใน อรรถ แห่ง ศิลป์ ซึ่ง แปลว่า ปกติ และ นิยม การ มี อื่น นำ หน้า เสมอ แต่ไม่ ยอม ลง ใน อรรถ แห่ง ศิลป์. ค. ปัจจัย เมื่อ ลง แล้ว ต้อง ลบ ณ เสีย แต่อย่าไว้แต่สระ ที่ ณ อา ค่ย ถ้าต้น ธาตุ เป็น รสะ ไม่มี พยัญชนะ สังโยคอ ยิ่ง หลัง ต้อง พฤกษ์ เหมือน ใน ตักริต คือ ที มะ อเป็น อา, วิการ อ เป็น เอ, อุ เป็น โอ, นิยม ลง ใน อรรถ แห่ง ศิลป์ ซึ่ง แปลว่า ปกติ และ นิยม การ มี อื่น นำ หน้า เสมอ แต่ไม่ ยอม ลง ใน อรรถ แห่ง ศิลป์.