อรรถ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 4 / 251

…ตรปิฏก ๑. คนทำบาป ๑.๑ บุคคลผู่มีความละอาย กล้าเพียงดังกล่าว มีปกติำจัดคุณผู้อื่น มักเอาหน้า. ข.ธ. (อรรถ) มก. ๔๙/๗ ๑.๒ ผู้ใดผินหน้าหนีบงก็สามารถได้ แม้ภาษะนะสำริจ ผู้ผู้นี้พึงนำไปได้ หล่อนำทำช่วงชิง ก็จัก…

เนื้อหาเกี่ยวกับการทำบาปในพระไตรปิฏกชี้ให้เห็นถึงคุณลักษณะของบุคคลที่ทำบาป รวมถึงผลและการตระหนักถึงกรรมที่ตนทำ โดยการอุปมาด้วยธรรมชาติและความรู้ตามที่ระบุในพระไตรปิฏก บทสัมภาษณ์นี้ช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจ

…พียรนั้น ยังมีจิตวิททั้งหลายให้สงบระงับ เปรียบเหมือนฝนยัง ดี้ทีละลมพึ่งขึ้นแล้วใหสงบ ฉะนั้น. ข.อิท (อรรถ) มก. ๕๙/๕๕๕ ๒.๗ ธรรมในแผ่นดินแดนพระเจ้าจักรพรรดิย่อมไม่มีโจรผู้ร้าย ฉันใด ภิกษุวรารความเพียรไม่ควร…

บทนี้กล่าวถึงความสำคัญของความอดทนและความเพียรในชีวิตของพระภิกษุ โดยนำเสนอการรักษาจิตให้สงบและการหลีกเลี่ยงความชั่วร้ายเปรียบเทียบกับการเดินทางของพ่อค้าที่หลงทาง นอกจากนี้ยังกล่าวถึงการอบรมสติและสมาธิเ

…่นอยู่โดยม าก ย่อมและบุคคลผู้มีปัญญามาทราบไปเสีย คงฉลาดมีเท่าเร็วฉะนั้นตัวหาว่างามมีไป ฉะนั้น ฐ.ธ. (อรรถ) มก. ๔๐/๙๕ ๕. ความแก่ ความเจ็บ ความตาย ๕.๑ ผู้ยืนอยู่ยอดเขาลาลัน พึงเห็นประชาชนโดยรอบ ฉันใด ท่านผู…

เนื้อหาพูดถึงการรับรู้ถึงความจริงของชีวิต เช่น ความแก่ ความเจ็บ ความตาย ที่ทุกคนต้องประสบในชีวิต กล่าวถึงการเตือนสติผ่านตัวอย่างและคำสอนในพระไตรปิฎก โดยมีการเปรียบเทียบธรรมต่างๆ เช่น ดอกบัวและไม้เหล็ก

…งขารทั้งหลายเหล่านี้ย่อมแตกดับ ไป ฉันใด แม้นอิฉันส่งขาริก็แตกแล้ว แม่นอานาคตจักรแตก ฉันฉนั้น ข.จ. (อรรถ) มก. ๒๑/๕๕ ๓๗.๗ สังขารทั้งหลายมีไม่เป็นของใหม่อยู่เป็นนิตย์แต่เพียงอย่างเดียว ยงปรากฎไม่มีสาระหาสาร…

ชีวิตของสัตว์ทั้งหลายมีความชำรุดและไม่ยืนยง เปรียบเหมือนภาชนะที่แตก การเป็นอยู่ในโลกนี้จึงไม่ยั่งยืน ชีวิตมีวันหมดอายุไม่เกินร้อยปี ซึ่งมีความเปราะบางเหมือนกับสิ่งอื่นในธรรมชาติ เช่น ต้นไม้และแผ่นผ้า

…ละร่างของตน คือ สรีระของตน อันอั่วว่า เป็นของคร่ำคร่า เพราะกรรมเก่าหมดสิ้นไป คือ ไปตามกรรม. ข.เปต.(อรรถ) มก. ๕๙/๑๒๕ ๑๐.๑๕ ร่างกายไม่เป็นทรีรของบรรพชิต แต่งบรรพชิตร่างกายไว้เพื่ออนุเคราะห์พรหมจรรย์ เหมือน…

ในพระไตรปิฎกมีการใช้เปรียบเทียบเพื่ออธิบายความหมายของกรรมและจิตวิญญาณ เช่น การเปรียบเทียบการละร่างเหมือนคนถอดเสื้อ รวมถึงความสำคัญของสติที่ช่วยให้คนสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความมุ่งหมาย นอกจากนี้ยัง

…่ขาดใว้เพื่อผ่อน บรรเทาความหิว และเหมือนคนเอาเครื่องประดับในจัดไว้เพื่อผ่อน มาสวมศีระคน. อัง.ทุ. (อรรถ) มก. ๓๓/๓๘ ๓.๓ ธรรมอันเรานแสดงแล้วโดยปรายอย่างนี้ ผู้ใดรู้ตามด้วยดี สำคัญด้วยดี ยินดีตามด้วยดี ซึ…

การฟังธรรมมีความสำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาจิตใจและการศึกษา การฟังคำสอนจากพระพุทธเจ้านำมาซึ่งปัญญาและความเข้าใจที่ลึกซึ้ง การได้ฟังธรรมช่วยให้บุคคลมีสติปัญญาและสามารถพัฒนาตนเองได้อย่างมีคุณภาพ การฟังคำสอ

…คือ ด้วย น้ำ คือ ขันธ์ และเมตตา ด้วยการว่าใจในใดโดยแบกคาย และด้วยการพิจารณา ฉันนั้นนั่นเทียว. ข.ฐ. (อรรถ) มก. ๕/๙๔ ๔.๓ บุคคลโกรธตอบบุคคลโกรธ จัดว่าเป็นคนเลวกว่าบุคคลผู้โกรธ เพราะความโกรธตอบ นั่น บุคคลผูโก…

เนื้อหานี้สำรวจความสำคัญของธรรมะในชีวิตประจำวัน โดยระบุว่าบุคคลที่มีจิตใจสงบและพิจารณาในธรรมจะสามารถบูชาความเป็นเลิศได้ แม้จะพบกับอุปสรรคต่างๆ เช่น ความโกรธ การดำเนินชีวิตอย่างมีเมตตา และการพัฒนาจิตใจ

…หมือนกัน คือ บริบูรณ์แล้วก็ช่วยให้คุณธรรมเริ่มตั้งแต่กวด ๑๐ จนกระทั่งองค์พระนิพานให้สมบูรณ์ ม.ม. (อรรถ) มก. ๑๗/๒๔๙ ๑.๗ ผู้ใดพึงเป็นผู้มิกิสเดสัจจะฝาดอันคายแล้ว ตั้งมั่นในศีลทั้งหลาย ประกอบด้วยทะมะและ…

บทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับคุณธรรมที่สำคัญในพระพุทธศาสนา ซึ่งได้แก่ ความมักน้อย ความสันโดษ ความขัดเกลากิเลส ความเป็นผู้ถึงง่าย และการปรารถนาความเพียร โดยมีการอ้างอิงถึงคำสอนต่างๆ ในพระไตรปิฎกที่เกี่ยวข้อ

…๒. การเล่าเรียนมีวัตถุประสงค์เพื่อออกไป ๓. การเล่าเรียนของพระอรหันต์เปรียบด้วยขุมคลัง. ที่สี (อรรถ) มก. ๑๑/๑๒ ๓.๒ ปรัชเข้เรียนมาไม่ดี ย่อมเป็นไปเพื่อสิ่งที่ใช่ประโยชน์ เพื่อทุกข์ตลอดกาลนาน เหมือ…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงอุปมาอุปไมยและการแสดงลักษณะของปัญญาในทางพระไตรภูมิ โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการเล่าเรียนและการมีปัญญา รวมถึงการเปรียบเทียบกับประสบการณ์ในชีวิต เช่น การเล่าเรียนที่ดีมีประโยชน์ตลอ

… table with a plate of food. 1. ปัญญา ๑๑ ปัญญาเป็นเสมือนรถลากที่ใส่เข้าในกับข้าวทุกชนิด. สัง. นิ. (อรรถ) มค. ๒๗/๒๑ 2. ปัญญามีลักษณะตัด อุปมาเหมือนคนเกี่ยวข้าวจับข้าวด้วยมือซ้าย ใช้เคียวตัดด้วยมือขวา. ม…

บทความนี้พูดถึงอุปมาอุปไมยที่เกี่ยวกับปัญญาในพระไตรปิฎก โดยเปรียบเทียบปัญญากับสิ่งต่างๆ เช่น รถลาก, คนเกี่ยวข้าว, และแสงประทีปที่ช่วยขจัดความมืด ภาพลักษณ์ต่างๆ นี้ช่วยให้เข้าใจลักษณะของปัญญามากขึ้น คว

…ภค บุคคลนั้นเขาเรียกว่า กินทั้งกินวง เหมือนลุงตุรุตรับผลมะเดื่อคัน ๆ ก็ฉันนั้นเหมือนกัน อัง.สัตตก. (อรรถ) มก. ๓๗/๕๒๖ ๕.2 หางแหลมของเมล็ดข้าวสาร หรือหางแหลมของเมล็ดข้าวเหนียวที่บุคคลตั้งไว้ไม่ตรงมือหรือเท…

ในเนื้อหาเล่าถึงอุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก ที่สอนให้เข้าใจถึงการใช้จ่ายในชีวิต โดยใช้ตัวอย่างต่าง ๆ เพื่อเปรียบเทียบ เช่น การกินผลมะเดื่อและการเสียสละในชีวิต โดยแสดงถึงผลกระทบของการกระทำที่ไม่รอบคอบ เช่

…นั้น ขุ.ช. (โฟธี) มก. ๓๓/๑๒๕ ๒.๔ หน้าของท่านผ่องใสดั่งทองคำในบากบ่า และดั่งดอกกรรณที่บานดี ขุ.ช. (อรรถ) มก. ๔๑/๕๕ ๒.๕ พระนางเจ้าทันนั้นมีดวงพระเนตรเรือง เรวะดวงตาแห่งลูกกุหลาบหนึ่งขวบเกิดดีแล้ว หรือดูปล…

เนื้อหาต่อเรื่องพระเจ้ามิลิทร์ที่ถามพระนาคเสนเกี่ยวกับพระพุทธเจ้าก่อนสวรรคต พร้อมทั้งลักษณะมารบุรษของพระองค์ซึ่งมีถึง 23 ประการ แตกต่างจากมาราดิบา การเปรียบเทียบความงามของพระนางเจ้ากับธรรมชาติและสิ่งแ

…้วยหยาดน้ำทีตกลงมาที่ละหยดได้ ฉันใด ชนผู้มีบุญสั่งสมบุญแผ่ละน้อยๆ ย่อมเติมด้วยบุญได้ ฉันนั้น. ช.ธ. (อรรถ) มก. ๔๘/๒๓๐ 1.3 ผู้มีบุญทำอคุลอราวะน้อยๆ ทุกๆ ๆ ขณะโดยลำดับ พึงกำจัดมณฑินของตนได้เหมือนช่างทองปิดเป…

เอกสารนี้สำรวจผลของบุญตามพระไตรปิฎก โดยอธิบายว่าผู้ที่มีบุญจะถูกต้อนรับจากญาติที่ได้จากไปและได้รู้จักกับบุญที่ได้สะสม โดยยกตัวอย่างการเปรียบเทียบระหว่างน้ำที่เติมเต็มทะเลหลวงกับการสั่งสมบุญที่แม้ดูเล็

… ประทับยืนไม่ประเด้อนด้วยของไม่สะอาดอย่างใดอย่าง หนึ่งอันมีอยู่ในพระครรภ์ของพระมารดาเสด็จออก ที.ม. (อรรถ) มก. ๑๓/๑๐๘ ๒. โคจรฝูงปูเตี๋ยวคู่เดียวสัมผัสพื้นแม่ลำดับเท้าที่เสมอกัน ฉันใด พระโคดมพระองค์ นั้นก็ย…

บทความนี้นำเสนออุปมาฯที่เกี่ยวข้องกับพระโพธิสัตว์ โดยเปรียบเทียบคุณสมบัติของพระองค์กับองค์ประกอบต่างๆ เหมือนเข้ามาจากธรรมาสน์และยังได้แสดงถึงการเสด็จของพระโคดมใน ๗ ย่างก้าว พร้อมกับการทรงเปล่งอาสจีวาจ

…จเรืองของอันอันอ้อมอยู่ในท่ามกลางจงบรมพลแดง เสมือนปราสาททองอัน ล้อมรอบไว้ด้วยเวทีแก้วประพาฬ ทีปา. (อรรถ) มก. ๑๒/๒๓๗ ๒.๓.๕ ท่านผู้เป็นพุทธะ ผู้พันสุดแวดล้อมแล้ว ประหนึ่งเกสรอันแวดล้อมไปด้วยกลีบ ประดุจธรณ…

บทความนี้กล่าวถึงพระผู้นิมพระภาคอันทรงพลังที่แวดล้อมด้วยบริวาร และเปรียบเทียบกับความยิ่งใหญ่ของพระเจ้าจักรพรรดิและทวยเทพ นอกจากนี้ยังมีการอธิบายเกี่ยวกับการปฏิบัติตนในพระสรีระของพระอาคตและความสำคัญของ

…ครงทิศให้สว่างไสวมีประมาณเท่าใด โลกตั้งพื้นก็ เท่านั้น อำนาจของพระองค์ย่อมเป็นไปในทันโลกนั้น ที.ม. (อรรถ) มค. ๑๔/๓๓ ๒.๓.๒ นับตั้งแต่พระสมณโคดมบัณฑิตขึ้นมา พวกเรานับชะแลย กลายสภาพเป็นเหมือน ฟูงที่ห้อยในงาม…

ในบทสนทนาระหว่างพระเจ้ามิลินทร์และพระนาคเสน แสดงให้เห็นถึงความ เข้าใจในธรรมเกี่ยวกับพระพุทธเจ้าและการปริพพาน ซึ่งหมายถึงการหลุดพ้นจากโลกและกิเลส พูดถึงภิกษุสงฆ์ในปัจจุบันที่ยังเป็นผู้ใหม่ และความยิ่งใ

…มาเหมือนต้นไม้ใหญ่มิได้ผลเนื่องนัยนี้ อนุฝนภเข้าไปบังด้วยประสงค์จะจิตกินผลที่มีรสอร่อย ฉะนั้น ม.ม. (อรรถ) มก. ๑๗/๒๕ ๒.๒.๕ นากะป่าเล็กแล้ว พืชอภัยป่าใหญ่มีผลไม้ ฉันใด ชาวองค์ก็พันนั้น ละแล้วซึ่งพวกพรานนนี้…

อุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎกแสดงถึงประโยชน์ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่มีต่อโลกและมนุษย์ เช่น การเปรียบเทียบกับพระอาทิตย์และพระจันทร์ที่ให้แสงสว่าง, พระองค์เป็นที่พักอาศัยสำหรับสัตว์น้อยในสังสารวัฏและถูกเปรีย

…ะมหาบุรุษทรงบำเพ็ญจากเครื่องผงผิวตั้งบ่วง มีพระสนฺดานเบิยบน จุดดอกบัว ต้องแสงอาทิตย์ ฉะนั้น. ที่ม. (อรรถ) มก. 13/140 2.1.2 ใครๆ ไม่อาจทำความมัวหมองให้เกิดขึ้นแก่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า เช่นเดียวกับไม่อาจทำควา…

…ธองค์ ในพระไตรปิฎก กล่าวถึงคุณสมบัติที่แสดงถึงพระมหาปรีชาลักษณะและการบำบัดโรคของพระองค์ สืบเนื่องจากอรรถต่าง ๆ เช่น การมีกายที่งดงามและอ่อนโยนเหมือนดั่งเพชรซึ่งไม่สามารถมัวหมองหรือเศร้าหมองได้ นี่เป็นการแ…

…ในที่ใกล้เหมือนเขาหิมพานต์ ส่วนสตุบรบูรณ์ไม่ปรากฏในที่นี้ เหมือนลูกครันเขาที่ไปบริเวณ จนั่น. ชู.ร. (อรรถ) มก. ๓๓/๑๔๔ 2.3 ทางที่ขาดติตไปเหมือนทางที่มุ่งไปสมดังคำตั้งค้องทั้งสิ ค และตกลงมาเต็มหลุม และบ่อ นำ…

เนื้อหาเกี่ยวกับอานิสงส์ของการเป็นบัณฑิต และการเข้าสู่วงการของพระอริยะ และความสำคัญของการมีสหายดีในการทำความเพียร ผลของความตั้งใจที่เข้มแข็งเชื่อมโยงกับการเป็นบัณฑิตและการค้นพบอริยมรรค 8 โดยการมีอาจาร

…กาล - หน้าที่ 36 บัดนี้ ควรทราบถึงภาพทัศ 4 ประการ ในปฏิทัศนี้ แต่ละ ปฏิทัศ เพราะเหตุที่ธรรมชาตหรืออรรถาธิบายใด ๆ ก็ดี อรรถที่พระผู้ พระภาคเจ้าพึงให้ทราบ ย่อมเป็นอรรถมิิหน้าเฉพาะต่อกษัตริย์ของนัก ศึกษาทั…

ในบทความนี้จะมีการศึกษาเกี่ยวกับภาพทัศน์ 4 ประการในปฏิทัศน์ โดยเน้นการเข้าใจถึงความแตกต่างในธรรมและอรรถาธิบายที่พระผู้ถึงทรงสอนให้แก่กษัตริย์และนักศึกษา ศึกษาเรื่องการเทศนาและความหมายทางปัญญา ที่สะท้อนคว…