อรรถ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 5 / 119

…ยนั้น เป็นผู้บรรลุธรรม ประพฤติตีครองงามอริยะอยู่เป็นนิ่ง ย่อมมีเดช (ส่ายาร) คลายราชสีห์ ฯนั้น ม.ม. (อรรถ) มก. ๑๗/๒๙ 3.2 ภิญญูใช้ลอยเสนาะ ไพรสณฑ์ โคนไม้ ป่า เจ็ฒภูเขาที่นปปรารถนาแล้ว ดูลูกครรพลันดูช่างขัมะ…

ในพระไตรปิฎกได้กล่าวถึงการฝึกฝนและการศึกษาของอภิญญู ซึ่งต้องมีการควบคุมตนเองและใช้ความตั้งใจในการเรียนรู้เพื่อบรรลุธรรมตามที่มีการอธิบายไว้ โดยการเปรียบเทียบถึงม้าในการฝึกฝน ที่มีอาจารย์ช่วยในการอบรม

…ิธีไปเยื่อนไปในบ้าน เหมือนแสงจูไม่ยงดอก สี และกลิ่นให้ขอกช้า ถือเอาแต่รสด แล้ววันนี้ไป ฉะนั้น ข.ธ. (อรรถว) มค. ๑/๒ ๔.๒ พระปัญเจกพระพุทธเจ้า ชื่อว่า ไม่เลี้ยงผู้อื่นเพราะไม่เลี้ยงกิเลสมาสนั้น เที่ยวไปตามล…

ข้อความนี้พูดถึงการถูกต้องในหน้าที่ของภิกษุ โดยยกตัวอย่างจากคำสอนของพระพุทธเจ้าเกี่ยวกับการอยู่อย่างมีคุณธรรมและหนทางในการก้าวเข้าสู่สกุล. พระพุทธเจ้าได้สอนให้ภิกษุระลึกถึงการทำหน้าที่ของตน โดยไม่แสวง

…้ ฉันนั้น ฝนย่อมร่างเรือนทุ่มดีแล้วไม่ได้ ฉันใด รากย่อมเสียจิตแท้ที่บรมดีแล้วไม่ได้ ฉันนั้น. ข.ร. (อรรถ) มก. 40/3 2.9 ดูก่อนจิต แต่ก่อนท่านเคยแนะนำวา จงสำรวมระวังเมื่อเวลาเทียบไปบิณทบตาม ระหว่างตรอก อย่…

บทความนี้สำรวจความสำคัญของการรักษาจิตใจและการมีสติในชีวิตประจำวัน โดยอ้างอิงถึงแนวทางจากพระบาลี ที่เน้นการสำรวมระวังเมื่อแสวงหาบิณฑบาต และการไม่เกี่ยวข้องกับกามรมณ์ เพื่อให้จิตผ่องใส และการมีสติในทุกข

…่องปลิ้มได้ภูมิในความฝัน... ย่อมว่างเปล่า คำนั้นว่าขึ้นมาแล้ว ก็ไม่เห็นอะไร เป็นโมฆะแปลๆ. สัง.สภา. (อรรถ) มก. ๒๘/๒๕๕ 4.2 ผัดตามเป็นอารมณ์ว่างาม ไม่สำรวมอินทรีย์ทั้งหลาย ไม่รู้ประมาณในโสณะ เกียรติคร้าน มีค…

บทความนี้นำเสนอแนวคิดจากพระไตรปิฎกเกี่ยวกับโทษของการไม่สำรวมอินทรีย์ โดยเปรียบเทียบข้อคิดผ่านภาพพจน์ที่แสดงถึงความว่างเปล่าของการกระทำที่ไม่ใช่การสำรวม และความเสี่ยงเมื่อไม่มีการควบคุมสัมผัสกับสิ่งเร้

…ว ย่อมเป็นเหมือนกระจกอันเชิดไว้ในทางใหญ่ ๔ แรง ย่อมเบือนด้วยอุติฺเกิดแต่ลมเป็นต้น นั่นน่ะ. สง.สพท. (อรรถ) มก. ๒๕/๑๔๕ ๔.๗ แม่เนื้อยังลูกเล็ก... ย่อมเสวยทุกข์ในป่า เพราะตัดความสนิทสนมในลูกไม่ขาด ได้แก้ไม่ ล…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงการเปรียบเทียบธรรมในพระพุทธศาสนา โดยใช้รูปแบบของการเปรียบเทียบและอุปมานิยายในการอธิบายแต่ละประเด็น เช่น อุปมาเกี่ยวกับจิตใจที่ต้องถูกควบคุมและฝึกฝนเพื่อไม่ให้เกิดความทุกข์ และการ

…- กามทั้งหลายเปรียบด้วยกองไฟ เพราะอธรว่า เป็นดังไฟกองใหญ่ให้ร้อนอ่อน เว้นจากถามโดยการขมไว้. ขุ.ม. (อรรถ) มก. ๒๕/๘๘ ๒.๓ กามทั้งหลายเหมือนคนเพลิงที่ลูกไฟ ย่อมไหม้คนถือถือไม่ยอมปล่อย เพราะกามทั้งหลายเปรียบ…

บทอุปมาในพระไตรปิฎกแสดงถึงโทษและอันตรายของกาม โดยเปรียบเทียบกามกับสิ่งต่างๆ เช่น โครงกระดูก ชิ้นเนื้อ เพลงหย่า และของร้อน เพื่อเตือนใจให้ระมัดระวังในการเสพกาม และให้เห็นถึงความทุกข์ที่มาจากการติดอยู่ใ

…วดำ ทามกลางมหาชนเดียว เพราะถึงความพินาศแห่งคุณความดี เริ่มต้นแต่เวลาที่ถูกครัน คือ กามรมณ์. ข.ซา. (อรรถ) มก. ๕๙/๕๙ 2.16 ช้างจงอย่ำท่ามกลางหล่มแล้ว ย่อมไม่อาจถอนตัวไปสู่ที่ตนได้ด้วยตนเอง ฉันใด ข้าพเจ้าจง…

บทความนี้สำรวจอุปมาอุปไมยในพระไตรปิฎก ซึ่งชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของความเพียรและจิตใจในเรื่องการหลุดพ้นจากกามและความทุกข์ อุปมาถึงร่างกายและจิตใจที่ปรากฏความงามแต่แฝงไว้ด้วยความหรืออารมณ์ที่มืดมน เช่นเ

… และปสุสัตว์ ผู้มีใจของในอารมณ์ต่างๆ ไป เหมือนห้วงน้ำใหญ่พัดเอาชาวบ้านผู้กลับไป ฉะนั้น. อัง.จตุก. (อรรถ) มก. ๓๕/๕๒ ๓.๙ มราวาสเป็นที่คับแคบ เพราะไม่มีโอากาสจะทำกุศลความดีได้ตามสบาย ชื่อว่า เป็นทางมาแห่งอส…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงอุปมาอุปไมยที่ทรงคุณค่า มาจากพระไตรปิฎก ซึ่งอธิบายถึงความสำคัญของราคะในจิตใจของมนุษย์ และการอธิบายเปรียบเทียบการมีความหวังและการทำดีให้บริสุทธิ์ โดยอ้างถึงคำสอนจากพระพุทธเจ้าเกี่

…. ส่งิน.(พุทธ) มก. ๒/๕๓๗ ๒.๑๔ หมู่สัตว์ช่วยอนุสนุนเวียนไปในสาระเหมือนปลาที่ติดอยู่ในใช้. ขุ.เทร.(อรรถ) มก. ๒/๕๔ ๒.๑๕ เหยื่อทั้งหลายโฉนลง ชื่นเนื้อหลุดจากปากของเหยื่อด้วยตัวหนึ่ง ตกลงพื้นดิน และเหยื่อย…

เนื้อหาแสดงถึงการเวียนว่ายตายเกิดของสัตว์ในสงสาร โดยเริ่มต้นจากการเปรียบเทียบกับการไหลของโลหิตในมหาสมุทร และการเกิดในฐานะโค แกะ เนื้อ ฯลฯ เป็นการแสดงให้เห็นถึงความทุกข์ที่สัตว์ทั้งหลายต้องเผชิญ สัตว์ใ

…ทุกอย่างใหญ่หลวง อุปมาเหมือนตกลงไปในหนองสิ่งตัวร้อยคน หรือเหมือน ช้างที่เขาดอออกจากช่องลูกดอก ม.ค. (อรรถ) มก. ๒๓/๕๔ ๓.๓ ภายในโทษไม่สิ้นสุด เปรียบเสมอด้วยต้นไม่มีพิษ เป็นที่อยู่ของโรค ทุกอย่างล้วนเป็นที่ ป…

เนื้อหานี้มีการอธิบายความทุกข์ของสัตว์และคนผ่านคำเปรียบเทียบในพระไตรปิฎก เช่น การเปรียบเปรยถึงต้นไม้ไม่มีพิษเป็นที่อยู่ของโรค และอธิบายถึงอาการเจ็บที่เกิดจากกรรมที่กรรมชวนให้มากเอนเอียงไปสู่โทษ ทั้งนี

…ยืนบนหลังของคนหนึ่งในสามคนนี้ และจับจ้องยางของอีกคนหนึ่ง จึงสามารถเด็ดดอกไม้ไม่ตำตามใจชอบได้ ม.ม. (อรรถ) มก. ๑๘/๓๒ ๗.๑๐ รอยเท้าเหยี่อไดเลือกชี้แห่งสัตว์ทั้งหลายผู้เที่ยวไปบนแผ่นดิน รอยเท้าเหยี่อทั้งหม…

บทความนี้นำเสนออุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎก ผ่านการเปรียบเทียบการพัฒนาทางจิตใจและธรรมะ เช่น การเปรียบเทียบระหว่างรอยเท้าของสัตว์และการทำความดี โดยระบุให้เห็นถึงความสำคัญของสัมมาสังกัปปะและสัมมาวาจา การใช้

…ะสงค์จะ ลงสู้ถิแแห่งมูลฐาน คอยแต่จะแล่นออกนอกทางทำเดียว เหมือนเวียนที่เทียบด้วยโคลน. จะนั่น. ทีม. (อรรถ) มก. ๑๔/๒๙๒ ๓.๑๖ คนอ่อยไว้รอช้าให้แก่มารดา และมดลูกผู้หญิงชั่วอยู่ แล้วนั่งอยู่ในโสนเราชิงในที่ นั้…

บทความนี้กล่าวถึงอุปมาอุปไมยจากพระไตรปิฎกที่เปรียบเทียบความเพียรของภิกษุกับปรากฏการณ์ธรรมชาติ เช่น ดวงอาทิตย์และน้ำคงคา โดยเน้นถึงความสำคัญของการตั้งมั่นในอารมณ์เพื่อการปฏิบัติธรรม ซึ่งอาจเชื่อมโยงกับ

…ไม่รู้จักความเจริญ ทำจิตให้กำเริบ ภัยที่เกิดมาจาก ภายในนั้น คนผู้โกรธย่อมไม่รู้สึก คนโกรธย่อมไม่รู้ อรรถ ไม่เห็นธรรม ความโกรธย่อมครอบงำนรชน ในขณะใด ความมืดตื้อย่อมมีในขณะนั้น คนผู้โกรธ ย่อมก่อกรรมที่ทำได้…

เนื้อหาเกี่ยวกับความโกรธที่ทำให้คนเกิดทุกข์ และต้องหาทางออกด้วยการฝึกฝนจิตใจ ผ่านการทำความดีและการปฏิบัติธรรม โทษของความโกรธรวมถึงการสร้างบาปและความทุกข์ในชีวิต ทั้งนี้มีการอ้างอิงพระสูตรและเรื่องราวจ

…มหาปูชนียาจารย์ กัลฯ ธนาวณิช ช้างเขียว พระ ภาณุวัฒน์ รณญชโยและคณะญาติมิตร พระ สุธีร์ สุทฺธพนฺโธ พระ อรรถ สุจิตโต อุบาสิกา ถวิล วัติรางกูลและญาติมิตร กองบุญแก้วสารพัดนึก ชมรมผู้สนับสนุนอสม. แผนก แก้วขุนพล …

วารสารเดือนเมษายนเสนอรายชื่อเจ้าภาพและผู้สนับสนุนที่มีเกียรติ ซึ่งรวมบุคลากรจากหลากหลายสาขา เช่น พระภิกษุรวมถึงผู้ที่มีส่วนร่วมในการสร้างสรรค์บุญ นอกจากนี้ยังประกอบด้วยพระพี่น้องจากวงการสงฆ์และบุคคลสำ

…ไปตามลำดับ 7 ขั้นตอน คือ 1. การฝึกให้เป็นผู้รู้จักธรรม เรียกว่า “ธัมมัญญู” 2. การฝึกให้เป็นผู้รู้จักอรรถ หรือเนื้อความของธรรมนั้น เรียกว่า “อัตถัญญู” 3. การฝึกให้เป็นผู้รู้จักตน หรือประเมินคุณธรรมในตนเองเ…

…พุทธศาสนา โดยแบ่งการฝึกเป็น 7 ขั้นตอนเพื่อเพิ่มพูนวิชาความรู้และคุณธรรมในตนเอง ได้แก่ การรู้จักธรรม อรรถ และคุณธรรม การรับปัจจัย การรู้จักเวลา การเข้าใจประชุมชน และการแยกแยะบุคคล การฝึกเหล่านี้มีลำดับที่ช…

…ตามความเป็นจริง นี้เรียกว่าโมหะ คนถูกโมหะครอบงำ เรียกกันว่าคนเจ้าโมหะ หรือคนหลง เป็นคนมืด มองไม่รู้ อรรถ ไม่เห็นธรรม ย่อมทำผิดต่าง ๆ ได้ เช่น มัวเมา ลบหลู่คุณท่าน ตีตนเสมอท่าน หูเบา เป็นต้น ตั้งแต่ผิดเล็ก…

ในบทนี้มีการอธิบายเกี่ยวกับความโลภในมุมมองของพุทธศาสนา โดยมีการแสดงให้เห็นว่าความโลภเป็นความหิวจัดทางจิตที่ไม่รู้จักพอ แม้จะมีความสมบูรณ์ทางวัตถุ แต่ใจไม่อิ่มรู้จักอิ่มพอ ขณะที่กิเลสตระกูลโทสะทำให้จิต

… และรูปฯ အ [อธิบายบัญญัติ] บทว่า ตตฺถ คือ บรรดาบัญญัตินามและรูปนั้น ๆ บัญญัติ มี ๒ อย่าง ต่างโดยเป็นอรรถที่บัณฑิตควรกล่าว และเป็นศัพท์กล่าว อรรถ (ต่างโดยเป็นความหมาย และสำเนียงเสียง) เพราะฉะนั้น ท่านอาจาร…

…ัญต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับกรรมและธรรม นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงบัญญัติและการแยกแยะนามและรูป รวมถึงการเข้าใจอรรถคำและความหมายที่สำคัญในการศึกษาอภิธรรม ท่านอาจารย์ยังได้ยกตัวอย่างเพื่อให้เข้าใจในแนวทางต่าง ๆ ที่เส…

…จจัย. ในศกนี้ (พ.ศ. ๒๔๖๔) ได้เลือกมาถวายวิสัชนา ๓ ประการ คือ กาลัญญุตา จริยา ๑ รัฏฐาภิบาลโนบาย ๑. ๑ อรรถ กาลัญญุตา ข้อต้นนั้น มีพรรณนาว่า เวลา คือคราวครั้ง อันสมควร หรือเป็นโอกาส ชื่อว่า กาลในที่นี้ บุคคล…

บทความนี้สำรวจพระราชประวัติของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญญาณวรเถร) ในพระราชบันทึกแห่งปี 2464 ที่มีการเลือกคุณสมบัติในการถวายวิสัชนาเกี่ยวกับมงคลวิเศษและกาลัญญุตา การรู้จักโอกาสสำคัญในการบำเพ็ญพระราช

… ประการ แม้ต่างกันโดยวัตถุว่า พุทโธ ธัมโม สังโฆ ดังนี้ ก็จริงอยู่ ถึงอย่างนั้น ก็เป็นอันเดียวกันโดย อรรถ เพราะไม่แยกจากกันไปได้ พระพุทธเจ้าตรัสรู้พระธรรมก่อนแล้วสอนให้ผู้อื่นตรัสรู้ตาม พระธรรมนั้นอันพระสง…

บทสวดนี้เป็นการขอพรเพื่อขอให้สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าทรงพระเกษมสุขตลอดทุกทิพาราตรีกาล และทรงมีอายุยืนยาว ปราศจากอันตรายใด ๆ ขอให้เทวดารักษาและปกป้องตามพระราชกุศล จงตั้งไมตรีจิตอภิบาลรักษาให้ราชอา

…มงามในเบื้อง ต้นงามในท่ามกลางและงามในเบื้องปลาย โดยนัยดังกล่าวมาฉะนี้ (เพราะประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถ ... พยัญชนะ ...] อนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้านั้น เมื่อทรงแสดงธรรม ย่อมทรง ประกาศคือทรงแสดงโดยนัยต่างๆ …

…ื้องต้น ท่ามกลาง และเบื้องปลาย ผ่านการประกาศพรหมจรรย์และแสดงศาสนธรรมต่างๆ โดยใช้หลักการของพยัญชนะและอรรถบท เพื่อให้ผู้ฟังเข้าใจได้ง่ายและเข้าถึงพระธรรม.