อรรถกถา : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 30 / 42

…ันนั้น เพราะเหตุนี้ ชื่อว่าสีรยา จะเรียกว่าสีรยา ความปกติ สมอันนั้น เพราะเหตุนี้ ชื่อว่าสีรยา [๕๕] อรรถกถาจุฬาฏิบาปในอรรถติมรรครหัสแห่งภู- ปัญญาสังคะ และอรรถกถากฤษฏกตฤตกในอรรถกฤษตกบาต อังคุตตร- นิกายว่า “สอ…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์บทประพันธ์ในวรรณคดี รวมถึงการอ้างอิงถึงความคิดเห็นในอรรถกถาที่แตกต่างกันเกี่ยวกับความประพฤติที่ดีงามหรือสีรยา โดยอธิบายว่าการทำความดีมีความสำคัญต่อการอยู่ร่วมก…

…ื่อจะทำลายหมู่ชนที่พระผู้พระภาคตรัสว่า 'อุมุร' ซึ่งเป็นผู้มีเรื่องที่คนฟังคำในสำนัก(ของเขา)." [๔๕] อรรถกถาดูพัทธิบาโภปมสูตรเป็นต้นว่า "หลายบทว่า ภิณฺนาวา สนฺธนา ความว่า เมื่อชนะ ๒ ฝ่ายผู้เป็นมิตรกัน หรือเป็…

บทนี้อธิบายว่าวรรณกรรมมีการใช้คำที่เฉพาะเจาะจงในบริบทต่างๆ เช่น การอยู่ในสภา การรวมกลุ่ม และการอ้างอิงถึงการถามอย่างเป็นทางการ บทความยังกล่าวถึงบทบาทของผู้เป็นพยานและคำถามที่เกิดขึ้นในสังคม รวมถึงการศ

…หลายให้เป็นผู้สมาคิณ ซึ่งเป็นอาจาแสดงคุณของความสามัคคีอย่างดีอา หากกล่าวตรงกันข้ามก็นั่นไม่." [50] อรรถกถาสำนวนสุดๆ และนักเขียนปัจจุบันว่า "คำว่า ๑. ป. สุ. ๒/๔๕๖๗. องฺ. ๕๕๙.

บทความนี้สำรวจความสำคัญของความสามัคคีในสังคมตามหลักพุทธศาสนา โดยเน้นบทบาทของธรรมาจาริสมาริบุคคลในการสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่นและการพัฒนาอารมณ์ร่วมในกลุ่ม อธิบายถึงลักษณะและความจำเป็นของการมีความส

…าธิ คำทั้งหลาย มีคำว่า อรุททุก เป็นต้นเหล่านั้นทั้งหมด เป็นไว้พจน์ของวาจามึโทษ ด้วยประกาศนี้" [๒๐] อรรถกถาแห่งสูตรฯ มีจฑาธิปิโตปมสูตรเป็นต้น ว่า " โทษ ท่านกล่าวว่า เเพ ในบท เนวา ดังนี้ ว่า คำว่า อ. ป ส สุ. …

…ุคคลอื่นถูกนำเสนอ การระวังการใช้คำและการพูดสื่อว่าอาจเป็นการป้องกันโทษได้ ผู้เขียนยังมีการอ้างอิงถึงอรรถกถาและตัวอย่างของบทควรมีในเนื้อหาเพื่อสนับสนุนคำกล่าวของตน เช่น กรณีวาจาที่ทำให้เกิดความขัดใจ ไม่เหมาะส…

…อความอย่างนี้ การกล่าวของพระธรรมกถีก็นั้นแควร กล่าว อนุญาตสุญฺทิฏฐิ คือ หาว่าสฺุประโยชน์ไม่." [๒๓] อรรถกถาจูฬฑีดิโปปมสูตรเป็นต้นว่า "บุคคลอึ่งว่า กลาวที่ เพราะอรรถว่า ย่อมกล่าวในกล, อธิบายว่า "บุคคลนั้นกำหน…

…ารกล่าวคำในทางพระธรรม โดยเน้นว่าการกล่าวคำมาก ๆ สามารถที่จะทำให้ผู้อื่นรู้ได้ถึงความจริง มีการพูดถึงอรรถกถา จูฬฑีดิโปปมสูตร และการปฏิบัติของผู้ที่มีวาจาอันมีหลักฐาน พร้อมทั้งการพิจารณาความเหมาะสมในการกล่าวคำ…

คำว่า สุขี อุตตาน ปริทานนฺ." [๒๖] นัยอันมาแล้วในอรรถกถาสัลลักษณ์ว่า "ความคิดเห็น คือมาม อันวิญญาณสนสนธิแล้วองค์บุคคลนั้นมีอยู่ เหตุนันบูค นนั้น ชื่อว่า ส…

ในอรรถกถาสัลลักษณ์เสนอแนวคิดเกี่ยวกับความเชื่อและผลของกรรมที่ผู้คนมีให้ โดยกล่าวถึงบุคคลที่มีความเห็นและผลของ…

…ว่า "ธรรม kuwata สัตว์ผิฏฐิแล้วอุบัติขึ้น (อีก) ย่อมไม่มี ด้วย บทว่า นฤก ดิฏฐา โอปปาติกะ ดังนี้." อรรถกถาว่า ทิฏฐิปานิทัสส ในกินเจปฏิกูลว่า "สองงว่า สมมุตุกฎา สมมุติปฏิุ่นาม มีความว่า สมณะและพรหมณัสตั้ง …

เอกสารถูกศึกษาเกี่ยวกับมังคีละกติปนิเปล ซึ่งเน้นความสำคัญของการปฏิบัติธรรมที่ถูกต้องในชีวิต เพื่อให้ถึงธรรมสูงสุด ความใช้ชีวิตในมรรคา ส่วนที่กล่าวถึงอริยสัจและความเข้าใจในธรรมที่สอดคล้องกับคำสอนของพระ

…นกองเก็บไว้ในท่ามกลางเรือน เพื่อ ประโยชน์แก่การใช้สอย, คุณหญิงเหล่านี้นั้น ชื่อว่า คุณหญิงมหากาล. อรรถกถาสายยกสูตรว่า "คำว่า สหพุทธ อุปชุชยุ่ง คือ พึงนำถึงซึ่งความเป็นเพื่อน. สองบว่า พุทธกฤษณัง เทวน ฉะ ค…

บทความนี้นำเสนอแนวคิดเรื่องกุศลกรรมในศาสนาพุทธ โดยกล่าวถึงการจัดเก็บกุศลกรรมในเรือนเพื่อประโยชน์ และอรรถกถาที่อธิบายถึงความเกี่ยวของระหว่างเทวดากับพุทธ ผ่านการตีความคำสอนที่สำคัญในพระไตรปิฎก เช่น ความเป็นเพื…

…ร้ายไม่ผู้อื่น เป็นปัจจัย. บทว่า อุปสมุชฌ ได้แก้ บรรลุ คือ ให้ถึงพร้อมแล้ว." [เทวโลก ๒ ชั้น] [อธ] อรรถกถาเลยยสูตรว่า "พระผู้มีพระภาคทรงแสดง ความสิ้นอาสะแล้ แล้วทรงนำให้จบลงด้วยธรรมอันเป็นยอด คือ พระอรหัต ด…

เนื้อหาในบทนี้เกี่ยวกับเจโตวิมุตติและปัญญาวิมุตติเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดง โดยอธิบายถึงความสำคัญและลักษณะของสมาธิและปัญญา ที่พึงรับรู้ได้ด้วยตนเอง เกี่ยวกับการบรรลุในแนวทางธรรมม

…ปิพพิพาดหลาย ผลเป็นพาหิรปิฏกได้ ประพฤดูกันมาแล้ว เพราะเหตุนี้ พระผู้พระภาคไม่ทรงแสดงไว้ในสูตรนี้." อรรถกถา จบ [๗๐] ก็ภาสเลยกสูตรว่า "วิร ศัพท์ มี โกฏฐาสศัพท์เป็น เนื้อความ เหมือน วิร ศัพท์ในประโยคทั้งหลายว…

เนื้อหาอธิบายความบังเกิดของเทวดาในเทวโลก ๒ ชั้น ผ่านกรรมบถ ๑๐ ประการ โดยพระผู้พระภาคทรงแสดงถึงความสำคัญของศีลและการบริหารกสิณในการเจริญฌาน และผลที่เกิดขึ้นกับบุคคลที่มีศีลที่ดี ในการที่จะบังเกิดในชั้น

…มอย่างนี้แฉ." [๒๑] ขณ ที่เนื่องกันเหล่านั้นทั้งหมด ชื่อว่า ญาติ ด้วยอรรถว่า พึงรู้กัน เหตุนี้นน ในอรรถกถาท่านจิงกล่าวว่า "ชนเหล่านี้ เขาอธิบว่า (เป็นญาติ) ของพวกเรา ดังนั้น เหตุนี้น 'ชนเหล่านี้' ชื่อว่า ญา…

เนื้อหาในบทความนี้พูดถึงความหมายของ 'ญาติ' ในบริบทพระพุทธศาสนา โดยยกตัวอย่างจากอรรถกถาต่างๆ ที่ชี้ให้เห็นถึงความเป็นญาติระหว่างชนกลุ่มต่างๆ รวมทั้งคำอธิบายเกี่ยวกับความสัมพันธ์ในครอบครัว…

…) เพราะวิบากของกรรมมันแล. คู่่อนมหาพิษฎี และวันนี้ เศรษฐีคูณดี ก็ถูกรถไหม่ออยู่ในมหาโรรุรนก." [๘๐๐] อรรถกถาโลกสังฆุตานว่า "ข้อว่า สมนเตยสุส กรณ๎ ชีวา โรรุรน มีความว่า ได้ยินว่า ในกาลนั้น เมื่อทรัพย์ ๑. แปลโด…

ในเนื้อหานี้ พระโพธิสัตว์ได้แสดงธรรมแก่น้องชายเกี่ยวกับการรักษาความปกติในชีวิตและการทำบุญเป็นหลักสำคัญเพื่อมีบารมีในอนาคต น้องชายได้ไปยังวิมานประเทศหลังจากพยายามยุติสิ่งไม่ดี ในขณะเดียวกัน อาคันตุกเศร

…๗ ทำให้มืองค์ครบ-เติมที่ ตลอดวัน ๑๔ คำ วัน ๑๔ คำและวัน ๘ คำ แห่งปักษ์ และตลอดปฏิุทิรกปักษ์" ดังนี้. อรรถกถาเมนูสูตรนั้น ว่า "ศัพท์ว่า โต ในกาถนั้นเป็น นิบายลงในอรรถสว่าทำบำให้เต็ม มาว่า ปญัญสุตปลอด คั้น บันฑ…

เนื้อหาเกี่ยวกับเมนูสูตรที่พระอรรถถากาจารย์ได้กล่าวถึง พร้อมคำอธิบายเกี่ยวกับวัตถุประสงค์ของการใช้คำว่า 'โต' ในทางพระพุทธศาสนา และความสำคัญขององค์ ๗ ที่ทำให้วิญญูชนได้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน การใช้คำแ

…สุดทุกข์ ทรงประกาศไว้แล้ว." บาสือโบสถสูตร จบ. บาสึมิมสูตร ในดูอิรวรรดิแห่งสุดบิพด ก็เหมือนกัน. [๑๒] อรรถกถาอธิบายว่า "บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า อดุทมูตรีย คือ อันเป็นความประพฤติไมประเสริฐ. บทว่า เมถุน คือ จากกา…

เนื้อหานี้พูดถึงความหมายของ 'เมถุนธรรม' ที่มีความเกี่ยวพันกับการประพฤติของคนในพระพุทธศาสนา โดยอาศัยอรรถกถาที่อธิบายถึงการมีจิตที่ติดอยู่ในความกลัดกลุ่มแห่งราคะ ซึ่งเป็นธรรมที่เกิดจากการอยู่ร่วมกันทั้งสองฝ่า…

ประโยค ๕ มั่งคลอดที่เป็นเปล เล่ม ๓ - หน้ารที่ 131 [๑๕] อรรถกถาขุทฺกปุราณะ ว่า "บรรดาคงไม่นานนั้น เจตนาเป็นเหตุว่าล่วงฐานะ โดยประสงค์จะล้างสัพธรรม ซึ่งเป็นไปทางกาย…

…ุทธศาสนา ซึ่งว่าเกิดจากการตั้งเจตนาที่ล่วงฐานะและความประสงค์จะล้างสัพธรรมผ่านกายาวุธ พร้อมอ้างอิงถึงอรรถกถาต่างๆ ที่อธิบายเกี่ยวกับมรรคที่ต้องมีเจตนา อพรหมจรรย์จึงเกี่ยวข้องกับการทำความเข้าใจในวิถีที่ถูกต้อง…

…ลิกาขบที ๔ ที่๒ ที่ ๔ และที่ ๕ บันทึกผิงทราบ ตามยี่ที่ข้าพเจ้ากล่าวแล้วในอาคิรีวินัยในหนหลัง. [๑๐๗] อรรถกถาวิการวิภาสลิกบง ว่า "ด้วยวาท กโล ท่านประสงค์อากาแลเป็นที่บ่งของพวกภิญญู. ก็วกนั้น โดยคำหนด อย่างค้ำท…

บทนี้พูดถึงการแบ่งมรรคของบุรุษที่ประกอบด้วยมรรค ๖ และมรรค ๓๐ ที่เกี่ยวกับอาการของอากาศ พระอุปสังสีและการบริโภคตามเวลา ในส่วนนี้ยังกล่าวถึงวัตถุที่เรียกว่าโกสนะและการบริโภคในเวลาต่าง ๆ เพื่อความเข้าใจใ

…ง เล่ม ๓ หน้า ที่ ๑๓๔ ซึ่งการฟ้อนเป็นต้น ที่เขาประกอบแล้วก็ดี ไม่สมควรแก่ภูมิปัญญูนิมิ ทั้งหลายเลย" อรรถกถาจากทุบทว่า ว่า "ก็เมื่อขอคลาศเข้าไปโดยความประสงค์ จะคบแล้วอู่วุ่นแหละ ความละเมิดดังนี้ได้ในสบายนี้ แ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการฟ้อนและฟังเพลงบัก โดยยืนยันว่าการฟ้อนอาจมีผลต่อความคิดและอารมณ์ของบุคคล และไม่ควรละเมิดความรู้สึกในบางโอกาส เพลงบักจัดเป็นเพลงที่ควรฟังภายใต้เงื่อนไขที่เหมาะสม เพื่อหลีกเลี่ยงความน่

…ี้เป็นของมนุษย์เป็นของเล็กน้อย เพราะนำเข้าไปเปรียบเทียบสุขอันเป็นทิพย์." มาลีอุโบสถสูตร จบ. [๑๒๒] อรรถกถาอุโบสถสูตรนั้นว่า "บทว่า ปฐตุรดฺฒต- รดานิ คือ ประกอบด้วยตนะ กล่าวคือ วัตถุอันิงความดีให้ เกิดามาย ภิ…

…ความเป็นผู้ร่วมกันของเทพชั้นปรินิมมิตวาสวัสดิ์และการเปรียบเทียบราชสมบัติของมนุษย์กับความสุขที่ทิพย์ อรรถกถาอุโบสถสูตรได้อธิบายเกี่ยวกับมาตรฐานและความดีต่างๆ ที่เกิดจากการปฏิบัติธรรม การเป็นอิสระและการมีอธิปไ…

…พเจ้ามีอารมภาพขึ้นแก่ข้าพเจ้า และวรรนะของ ข้าพเจ้าย่อมส่องสว่างไปทั่วทุกที่ เพราะกรรม นัน." [๑๕๕] อรรถกถามนฤมิตวิมาน ในสัตย์มรรคร ว่า "บรรดา บทลานนั้น บทว่า วิรว ได้แก่ ในป่า. บทว่า อารามฤุฐานี ได้แก่ ต้นไ…

บทความนี้กล่าวถึงการเกิดขึ้นของบุญและกุศลที่สร้างความสุขในชีวิตมนุษย์ โดยอธิบายถึงการทำทาน การสร้างกรรมดี และผลของกรรมที่ส่งผลต่อชีวิตและวรรณะของผู้กระทำ นอกจากนี้ยังมีการยกตัวอย่างถึงการดูแลรักษาสิ่ง

…สัตว์ทุกจำพวก เขากล่าวว่า คำศัพท์ว่า ‘เพราะการกล่าวคำสัตว์นี้’ ขอโรคแห่งมารดาเรา จงสงบ เกิด.” [๙๕๗] อรรถกถากุมมณสูตร ว่า “ผู้ใดได้รับสิกขาบท ทั้งหลาย อนุสรณ์จินตนาทั้งหลายของตน มิใช่ใคร สกู สุตยุ และ ประเทศเ…

…ของศาสนาและจริยธรรม ที่สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ พร้อมทั้งอ้างถึงคำสอนในภูฏาณสัมมาทฏิฐิสูตรและอรรถกถากุมมณสูตร เพื่อให้เห็นถึงหลักการและเหตุผลในการรักษาชีวิตและการปฏิบัติตนอย่างมีคุณธรรม ในบริบทของการด…