เจโตวิมุตติ และ ปัญญาวิมุตติ : หน้า 79/265

ประโโยค - มังคลัตถีนี่เป็นแปล เล่ม ๑ หน้า ที่ 79 เจโตวิมุตติ เพราะเป็นธรรมพันจากราคะ, ปัญญา พิงทราบว่า ปัญญาวิมุตติ เพราะพันจากวิชา, จริงอยู่ พระผู้มีพระภาคตรัส คานี้ไว้ว่า 'องค์อบฐหลาย ก็สมาธิอิอแปลจะมีได้, สมาธิอัน นั้นฟังเป็นสมาธินิริยี ดูองค์อบฐหลาย ก็ปัญญาอันใดจะฟังมี ได้, ปัญญาอันนั้นมันเป็นปัญญาณิริยี ดูองค์อบฐหลาย สมาธิ ชื่อว่า เจโตวิมุตติ เพราะสำอกราคะ, ปัญญา ชือว่า ปัญญา- วิญญุติ เพราะสำอกรวิชา. ด้วยประกาจะนี้แหละ คืออย่างหนึ่ง ในวิมุตติ ๒ อย่างนั้น ผลของสมะ บัณฑิตพึงทราบว่า เจโตวิมุตติ ผลของวิปัสสนา พึงทราบว่า ปัญญาวิมุตติ สองมานว ทิฏฐิ ๓ ธมฺโม คือ ในธีภาพนี้เอง. คำว่า สยบ อภิญญา สุจิภาวา คือ ทำให้ประจักษ์ด้วปัญญาด้วยตนเอง, อธิษฐานว่า รู้ร้ายไม่ผู้อื่น เป็นปัจจัย. บทว่า อุปสมุชฌ ได้แก้ บรรลุ คือ ให้ถึงพร้อมแล้ว." [เทวโลก ๒ ชั้น] [อธ] อรรถกถาเลยยสูตรว่า "พระผู้มีพระภาคทรงแสดง ความสิ้นอาสะแล้ แล้วทรงนำให้จบลงด้วยธรรมอันเป็นยอด คือ พระอรหัต ด้วยประการณี. ก็เทวโลก บัณฑิตพึงรวบรวมเข้า มาในธรรมสมรยานเทวโลกนี้. เทวโลก ๑๙ ชั้น คือ พระมห- โลก ๘ ชั้น ด้วยสามารถแห่งงานภูมิ ๓ ก่อน, สุทธาวาส ๕ ชั้น เป็น ๖ ด้วยกันกับบูรพภูพราม ๔ ชั้น. เทวโลก ๑๕ ชั้นเป็น ๑๕ กับทั้งชั้นวับผล, เพื่อสัญญาพรหมเข้าเป็นพรหม ๒๐ ชั้น. รวม