อายตนะ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 5 / 12

…่าพอใจ ยินดี ก็จะรู้สึกเป็นสุข เรียกว่า เสวย สุขเวทนา และในกรณีเช่นนี้ ก็จะเห็น ใจ มีลักษณะใส แต่ถ้าอายตนะภายนอกหรือสิ่งที่จะก่อ ให้เกิดอารมณ์จากภายนอกมากระทบทวารทั้งหลายเหล่านี้ ไม่เป็นที่น่าพอใจ ยินดี ก็เ…

บทความนี้พูดถึงการทำงานของมโนธาตุและอารมณ์ภายในจิตใจ โดยเฉพาะการรู้เท่าทันอารมณ์และการปล่อยวางจากความทุกข์และความสุขที่เกิดขึ้นจากการกระทบของสิ่งต่างๆ จากภายนอก ผู้เขียนชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการเข้

…ุปบาท มีลักษณะความเป็นปัจจัยกันดังต่อไปนี้ อวิชชาทำให้เกิดสังขาร อวิชชาทำให้เกิดความไม่รู้ในขันธ์ 5 อายตนะ 12 ธาตุ 18 อินทรีย์ 22 อริยสัจ 4 ปฏิจจมุปบาท เป็นจุดเล็กดำที่ร้อยไส้อยู่ตั้งแต่กายมนุษย์ จนถึงกายธร…

เนื้อหานี้กล่าวถึงลักษณะสัณฐานของเวทนา ตัณหา และอุปาทาน ที่มีการประสานและเป็นปัจจัยในการเกิดชาติ ชรา และมรณะ โดยอธิบายถึงปฏิจจสมุปบาท การเกิดขึ้นขององค์ประกอบต่างๆ ในลักษณะลูกโซ่ ซึ่งทุกสิ่งมาจากอวิชช

…นจุดเล็กๆ ตรงนี้เองที่พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) เรียกว่า กำเนิดเดิมของกายมนุษย์ ซึ่งมีทั้งขันธ์ 5 อายตนะ 12 ธาตุ 18 อินทรีย์ 22 อริยสัจ 4 อยู่ เป็นนามรูปในส่วนหยาบ กายก็เจริญเติบโตขึ้นแล้ว นามรูปทำให้เกิด…

… โดยอธิบายถึงการรวมของธาตุหยาบและวิญญาณ รวมทั้งการเจริญเติบโตของกายมนุษย์จากจุดเล็กๆ ในกลางกาย การมีอายตนะและผัสสะ รวมถึงเวทนาที่เกิดจากการสัมผัส และการรับรู้ในระยะก่อนเกิด ในช่วงชีวิตต้นมีพัฒนาการของนามรูป…

…ข้าถึงพระนิพพานได้ เพราะพระนิพพานมีอยู่ ไม่ใช่เปล่าสูญ ดังที่พระองค์ตรัสไว้ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อายตนะนั้นมีอยู่ ดิน น้ำ ไฟ ลม อากาสานัญจายตนะ วิญญาณัญจายตนะ อากิญจัญญายตนะ โลกนี้ โลกหน้า พระจันทร์ และพ…

บทความนี้นำเสนอความสำคัญของการปฏิบัติธรรมตามคำสอนของพระพุทธเจ้าซึ่งเป็นหนทางไปสู่นิพพาน โดยเน้นที่การรู้แจ้งในธรรมกายและความจริงเกี่ยวกับพระนิพพานว่ามีอยู่จริง ไม่ใช่การสูญเปล่า ขอให้ปฏิบัติตามอย่างถู

…อียดและประณีตที่สุด ซึ่งท่านเรียกว่า อายตนนิพพาน ไม่เรียกว่าภพหรือภูมิอีกต่อไป แต่เปลี่ยนมาใช้คำว่า อายตนะ เป็นดินแดนที่มีความดับสนิท จากอาสวกิเลสทั้งหลาย เมื่อไม่มีกิเลสจึงมีแต่สุขล้วนๆ ไม่มี ทุกข์เจือปนเล…

ภพสามคือภาวะที่ทำให้สรรพสัตว์ต้องเวียนว่ายตายเกิด เนื่องจากกิเลสที่ทำให้เกิดความทุกข์ในชีวิต เช่น กามตัณหา ภวตัณหา และวิภวตัณหา แม้จะมีภพภูมิที่แตกต่างกัน แต่ทุกคนต้องเจอความทุกข์เนื่องจากกิเลสนี้ อาย

…ญา อย่างละเอียด ๆ แต่เพราะทำการทีฆะ ท่านอาจารย์จึงกล่าว เนว สญฺญานาสญฺญ์ฯ เนวสัญญานาสัญญานั่นแล เป็นอายตนะ เพราะ นับเนื่องในมนายตนะ และธัมมาตนะ เหตุนั้นจึงชื่อว่า เนวสัญญา นาสัญญายตนะ และธัมมายตนะ เหตุนั้นจ…

เนวสัญญานาสัญญายตนฌานหมายถึงอรูปฌานที่ ๔ ซึ่งไม่มีสัญญาหยาบ แต่ยังมีสัญญาละเอียดอยู่ โดยสัญญาในฌานนี้มีบทบาทในการกำหนดอารมณ์แห่งวิปัสสนา ผู้ที่ปฏิบัติฌานนี้จะไม่พบกิจแห่งสัญญาที่เด่นชัด แต่ยังมีกิจที่

…างละ ๑๐ ๆ แม้โดยมรรค สติปัฏฐาน สัมมัปปธาน อิทธิบาท อินทรีย์ พละ โพชฌงค์ สัจจะ สมถวิปัสสนา ธรรมขันธ์ อายตนะ ธาตุ อาหาร ผัสสะ เวทนะ สัญญา เจตนา จิตและนาม ด้วยสามารถแห่งบุคคลผู้จะรู้ได้ โดยอาการนั้น ๆ เพราะฉะน…

ในหน้าที่ 62 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกาได้กล่าวถึงการแจกแจงนัยที่เกี่ยวข้องกับโสดาปัตติมรรค โดยมีการแสดงออกถึงประเภทนัยที่เป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น การแจกออกเป็นจำนวน ๑๐๐๐ นัย โดย

…มีการกระทบ)ฯ กัมมชรูป (รูปเกิดแต่กรรม) ชื่อ อุปาทินนกรูป รูปนอกนี้ ชื่อว่าอนุปาทินนกรูป ฯ รูปายตนะ (อายตนะ คือรูป ชื่อสนิทัสสนรูป (รูปที่เห็นได้) รูปนอกนี้ ชื่ออนิทัสสนรูป (รูปที่เห็นไม่ได้)ฯ แม้รูปทั้ง ๕ อ…

เนื้อหานี้นำเสนอการวิเคราะห์รูปทั้ง ๑๒ อย่าง อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างรูปภายในและรูปภายนอก พร้อมทั้งปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความเป็นสังขตะ โลกิยะ และกามาวจร รูปต่างๆ เช่น อัชฌัตติกรูป และพาหิรรูป ถูกนำ

…ที่ 337 ส่วนรูปที่ทรงแสดงไว้ในอุปาทานักขันธ์ โดยเป็นที่ตั้งแห่งอุปาทาน และโดยอำนาจแห่งราศี ฯ [อธิบายอายตนะ] จิตและเจตสิกมีทวารและอารมณ์นั้น ๆ ย่อมสืบต่อ คือย่อม พากเพียร ได้แก่ย่อมพยายามโดยกิจนั้น ๆ ที่จักษ…

เนื้อหานี้พูดถึงอายตนะซึ่งประกอบด้วยจักษุและรูป และมีผลกระทบต่อวิญญาณ โดยการทำความเข้าใจกับอายตนะสามารถนำไปสู่การเข้าใจในธ…

…้าจึงทรงยกขันธ์ ๒ ขึ้น แสดงไว้ ฯ ท่านอาจารย์ทำไว้ในใจว่า ก็พระนิพพาน พระผู้มีพระภาค ทรงสงเคราะห์ลงในอายตนะและธาตุ มิใช่หรือ ? เพราะเหตุไร จึงไม่ สงเคราะห์ลงในขันธ์ จึงได้กล่าวคำเป็นอาทิว่า เภทาภาเวน ดังนี้ …

…เป็นตัวแทนแห่งธรรมต่าง ๆ ที่มีความแตกต่างและเกิดจากเหตุปัจจัย มุ่งเน้นไปที่การวิเคราะห์ธรรมะทั้ง 12 อายตนะ 18 ธาตุ และความเข้าใจเกี่ยวกับวัฏฏะและผลกรรม นอกจากนี้ยังอภิปรายถึงรายละเอียดของตัณหาที่นำมาซึ่งทุก…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 360 ว่าอายตนะ ฯ อายตนะ ๖ และอายตนะที่ ๖ ชื่อว่าสฬายตนะ ผัสสะ ที่เป็นไปในทวาร ๖ ด้วยอำนาจแห่งจักขุสัมผัสเป็นต้น ชื…

ในหน้าที่ 360 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา กล่าวถึงอายตนะ ๖ และการรับรู้ผ่านสัมผัส การแบ่งประเภทเวทนาเป็น ๓ ประเภท รวมถึงการจัดประเภทตัณหาและอุปาทาน โดยอธิบา…

…อย่างนั้น (แต่) ในอรูปภพ ( ปฏิสนธิวิญญาณ ) เป็นปัจจัย แห่งนามอย่างเดียว นามรูปในกามภพ เป็นปัจจัยแห่งอายตนะครบ ๖ ในกามภพ นามรูปในรูปภพเป็นปัจจัยแห่งอายตนะ ๓ ในรูปภพ นามในอรูปภพ เป็นปัจจัยแห่งอายตนะ ๑ ในอรูปภ…

บทนี้พูดถึงการเป็นปัจจัยของนามรูปและอายตนะในภพต่างๆ โดยแสดงให้เห็นว่าในกามภพมีความสัมพันธ์กับเวทนาและตัณหาอย่างไร รวมถึงการกระทำที่อาจเกิดจากก…

…ุทัยทั้งสอง เป็นนิโรธสัจ ปฏิปทาที่เป็นเหตุรู้นิโรธเป็นมรรคสัจ ในโสตะ ฆานะ ชิวหา กาย และมนะ ก็นัยนี้ อายตนะ ๖ มีรูป เป็นต้น หมวดวิญญาณ ๖ มีจักขุวิญญาณเป็นต้นผัสสะ ๖ มีจักขุ- สัมผัสเป็นต้น เวทนา ๖ มีจักขุสัมผ…

ในบทนี้เราได้เรียนรู้เกี่ยวกับอริยสัจทั้ง 4 และความสำคัญของการรู้จักการเจริญและการละในธรรมะ โดยเน้นเรื่องจักษุและความสัมพันธ์กับทุกข์รวมถึงการตีความภพต่างๆ เช่น กามภพ รูปภพ อรูปภพ ศัพท์ในบทฐาน ตัวอย่า

…รมทั้งปวง โดย ประเภททั้งหลาย มีประเภทกุศลเป็นต้น หรือว่าซึ่งธรรมมีกุศลธรรม เป็นอาทิ โดยประเภท ขันธ์ อายตนะ ธาตุ สัจจะ อินทรีย์ และ ปฏิจจสมุบาทเป็นต้น หรือว่าซึ่งอริยสัจคือทุกข์ โดยอรรถ (4) คือ ปีฬนะ ( บีบคั…

ในพระวิสุทธิมรรคมีการจำแนกธรรมโดยการแบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ เช่น กุศลธรรม อริยสัจ และการระบุลักษณะต่างๆ เช่น ทุกข์ สมุทัย นิโรธ และมรรค โดยมีการประมวลมาในรูปแบบที่ชัดเจน การอธิบายธรรมอย่างลึกซึ้งด้วยอร

… ในโกฏฐาสทั้งหลายมีผมเป็นต้น หรือว่า ท่านผู้นี้ได้ชื่ออย่างนี้ เพราะอาศัยขันธ์ ๕ เหล่าใด เพราะอาศัย อายตนะ ๑๒ เหล่าใด เพราะอาศัยธาตุ ๑๘ เหล่าใด ในธรรม ทั้งหลายมีขันธ์เป็นต้นเหล่านั้น เจ้าโกรธรูปขันธ์หรือ” ห…

…บทนี้พูดถึงการโกรธซึ่งเกี่ยวข้องกับขันธ์ ๕ และธาตุต่างๆ เช่น ธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม รวมถึงความสัมพันธ์กับอายตนะ ๑๒ และธาตุ ๑๘ การเข้าใจถึงความโกรธ และฐานที่ตั้งของมัน เป็นสิ่งสำคัญเพื่อไม่ให้เกิดความวุ่นวายใจ ใน…

…นมีสัญญาก็มิใช่ไม่มี สัญญาก็มิใช่) เนวสัยญานาสัญญะ (ฌาน) ด้วย เนวสัญญานาสัญญะ (ฌาน) นั้น ชื่อว่าเป็นอายตนะ เพราะนับเนื่องอยู่ในมนายตนะ และ ธัมมายตนะด้วย เหตุนั้นจึงชื่อเนวสัญญานาสัญญายตนะ (อายตนะ ศัพท์ทั้ง …

…สำคัญในการฝึกปฏิบัติทางธรรม. นอกจากนี้ ยังได้กล่าวถึงความแตกต่างระหว่างกฎเกณฑ์ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับอายตนะในมุมมองของธรรมอย่างละเอียด.

…ำภพวิเศษมาให้ เหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสไว้ว่า "ถามว่า บุคคลทั้งหลายบำเพ็ญปฐม ๑. มหาฎีกาว่า อายตนะ ในที่นี้หมายถึงเหตุที่จะให้ได้อภิญญา อันสำเร็จมาแต่ชาติก่อน เพราะว่าผู้จะได้อภิญญานั้นต้องเป็นคนมีอ…

บทนี้กล่าวถึงอานิสงส์ของการเจริญอัปปนาสมาธิในพระพุทธศาสนา โดยมีอภิญญาเป็นเครื่องหมายแสดงความก้าวหน้า การทำให้แจ้งด้วยอภิญญาเพื่อเข้าถึงความรู้ยิ่ง ทั้งยังชี้ให้เห็นถึงการมีภพวิเศษจากการฝึกสมาธิที่ไม่เ

…งธรรม) อันเป็นอนุโลมมิ (คือความแก่ธรรมคือการงานที่ประสงค์จะทำไม่ขัด กัน) รูปเดียวกันนั้น ในกมมายนะ (อายตนะคือการงาน) ทั้งหลาย ที่บุคคลจัดทำด้วยโยคะ (คือปัญญา) ก็ดี ในสิปปายะนะ (อายตนะ คือศิลปะ) ทั้งหลายที่บ…

เนื้อหาเกี่ยวกับวิชาธรรมวรรคที่ 1 อธิบายถึงแนวคิดเกี่ยวกับปัญญา ประกอบด้วยจินตามปัญญา สุตมปัญญา และภาวนามยปัญญา พร้อมทั้งการแบ่งประเภทของปัญญาออกเป็นปริตตรามิมปัญญา มหิคอตามิปัญญา และอัปปามานรมปัญญา ส

…ปเหล่านี้ รูปอดนะ ชื่อฤๅรูป เป็นวิสัย แห่งอันเห็น สัททายตนะ ชื่อสุรูป เพราะเป็นวิสัยแห่งอันได้ยิน ๓ อายตนะ คือ คันนะ ระสะ โผฏฐัพพะ ชื่อมุฏรูป เพราะเป็นวิสัย แห่งอันก็ที่รับอารมณ์อันถึงเข้า รูปที่เหลือ ชื่อว…

บทความนี้พูดถึงอาหารชูปที่มีรูปแบบต่าง ๆ และอำนาจแห่งกัมมะที่มีผลต่อการรับรู้ในรูปแบบต่าง ๆ โดยเฉพาะรูปที่มีความสำคัญในทางวิทยาศาสตร์และปรัชญา รวมถึงวิญญาณและการรับรู้ทางสัมผัส เช่น การมองเห็น การได้ย

…ดยแยกอาวะ] แต่ (เมื่อว่า) โดยว่าแปลกกัน พึงทราบว่าทรวาและอารมณ์ มีจักษุและรูปเป็นต้นนั้น ได้ชื่อว่า อายตนะ เพราะเป็นที่สืบต่อ ๑ เพราะเผ่าผลหลาย ๑ เพราะนำอาตะไป ๑ ตามนี้มหาหิติว่า สาสธรรมในที่นี้เหมือนหมายเอ…

…สดงถึงธรรมชาติที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้ทางสัมผัส เช่น กลิ่น รส และการเชื่อมโยงในสิ่งที่รู้จักได้ผ่านอายตนะซึ่งอาจส่งผลต่อชีวิตและความรู้สึกของสัตว์ในการปรับตัวตามสภาพแวดล้อม โดยอธิบายถึงความสำคัญของกายในการ…