ธรรมธารา: พระโพธิสัตว์และนิยายทางพระพุทธศาสนา : หน้า 19/36

ธรรมธารา วรรณวิชาชีวาทางพระพุทธศาสนา ปีที่ 4 ฉบับที่ 1 (ฉบับรวมเล่มที่ 6) ปี 2561 1 พระโพธิสัตว์ไม่หลุดพ้นจากทุกข์21 (เชิงอรรถต่อจากหน้าที่แล้ว) • จำนวนแปลของพระเสวยจัง (x) กล่าวถึง 3 นิยาย ได้แก่ นิยายไดโทกะ นิยายอุปโมะ นิยายอุตตรโค • จำนวนแปลของพระปฐมูฒ (Pm) กล่าวถึง 2 นิยาย ได้แก่ นิยายไดโทกะ นิยายอุตตรโค • จำนวนแปลสุดท้าย (A) กล่าวถึง 3 นิยาย ได้แก่ นิยายไดโคะ นิยายอุตตรโคะ จำนวนแปลจีน x และ A ไม่มีความแตกต่างกัน ส่วนจำนวนแปลจีน Pm แตกต่างจาก 2 จำนวนข้างต้น but คาดว่า นิยายไดโทกะ และนิยายอุปโมะมีความเกี่ยวข้องกัน ส่วนจำนวนแปลญี่ปุ่น ไม่มีคำแปลในที่นี้ แต่ได้อ้างมาจากคัมภีร์อรรรถาบายของท่านวินิตเทวะ ซึ่งมีความแตกต่างกับทุกบับคือ เพิ่มเติมนิยายปุราวตะ เข้ามา ซึ่งก่อนหน้านี้ในหัวข้อการแตกแขนก้างด้านสาขาของนิยายมหาสมุทรก็ไม่ได้กล่าวถึงนิยายปุราวตะ ดูรายละเอียดที่ เมรี พิพิธธรรม (2559: 65-68) 21 X: 諸菩薩不離惡趣; Pm: 苦薩不離惡道; A: 苦薩離惡趣 (Ter: 苦薩(不)離惡趣) ไม่มีประโยชน์ในทางทับทิมแต่ได้อ้างข้อมูลจากคัมภีร์อรรรถาบายของท่านวินิตเทวะ Teramoto ให้ความเห็นว่า เมื่อเปรียบเทียบกับจำนวนแปลจีนที่เหลือควรปรับแก้โดยใส่คำว่า 不ในจำนวนแปล A กล่าวคือ 苦薩(不)離惡趣 ทั้งนี้เป็นไปได้ว่า เป็นความผิดพลาดมาจากต้นฉบับที่แปลไว้ได้หรือมาจากผู้แปลก็ได้ หรือว่า ในสมัยของจำนวนแปล A มีแนวคิดว่าจริงแต่ต่อมามีความเปลี่ยนไป