องค์ประกอบของชีวิตในพระพุทธศาสนา : หน้า 9/34

ธรรมหารา วาสนา วิชาชีพทางพระพุทธศาสนา ปีที่ 5 ฉบับที่ 1 (ฉบับรวมเล่มที่ 8) 2562 2.1 องค์ประกอบของชีวิต (ขั้น 5) พระพุทธศาสนาแยกแยะชีวิตที่บัญญัติเรียกว่า "สัตว์" "บุคคล" "มนุษย์" ออกเป็นส่วนประกอบต่างๆ ได้ 5 กอง หรือ ขั้นเรียกทางธรรมว่า "เบญจขันธ์" (The Five Aggregates) ดังที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ใน สังยุตตนิติยา ขันธ์วารวรรคว่า "ิกุญทั้งหลาย เราจักแสดงขันธ์ 5 และอุปาทานขันธ์ 5 เธอทั้งหลายถามพง พันธ์ 5 เป็นไหน? รูป...เวทนา...สัญญา...สังขาร... วิญญาณ อันใดอันหนึ่ง ที่ทีเป็นดีดี อนาคต ปัจจุบัน เป็นภายในใน ก็ตาม ภายนอกก็ตาม หามก็ตาม ละเอียดก็ตาม ทรามก็ตาม ประกนิทก็ตาม ไกลหรือใกล้ก็ตาม...เหล่านี้ เรียกว่า ขันธ์ 5... อุปาทานขันธ์ 5 เป็นไหน? รูป...เวทนา...สัญญา...สังขาร...วิญญาณ อันใดอันหนึ่ง ทั้งที่เป็นดีดี อนาคต ปัจจุบัน เป็นภายในในก็ตาม ภายนอกก็ตาม หามก็ตาม ละเอียดก็ตาม ทรามก็ตาม ประนิทก็ตาม ไกลหรือใกล้ก็ตาม ที่ประกอบด้วยอภิสระ เป็นที่ตั้งแห่ง อุปาทาน...เหล่านี้ เรียกว่า อุปาทานขันธ์ 5" 2.6 กิณุทั้งหลาย เราจักแสดงธรรมทั้งหลายซึ่งเป็นที่ตั้งแห่งอุปาทาน และตัวอุปาทาน เธอทั้งหลายจงฟัง รูป...เวทนา..สัญญา...สังขาร...วิญญาณ คือธรรม (สิ่ง) อันเป็นที่ตั้งแห่งอุปาทาน ฉันทราคะ (ความชอบใจจดติด หรืออยากอย่างแรงจนยึดติดยึดถือ หรือก็คือดันหา) ในรูป...เวทนา..สัญญา...สังขาร...วิญญาณ นั่นคือ อุปาทานในสิ่งนั้นๆ