ก่อน : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 15 / 225

…จตสิก ๑๓ และโสภณเจตสิก ๒๒ เว้นวิรัติ ถึงการสงเคราะห์เข้าในจิตที่ประกอบ ด้วยปฐมฌาน (มหัคคจิต) ทั้ง ๓ ก่อน ๆ ส่วนกรุณา มุทิตา พึ่งแยก ประกอบเฉพาะอย่างต่างหากในมหัคคตจิตเหล่านี้ ฯ อนึ่ง (ธรรม ๔) เว้นวิตก ย่อ…

บทนี้กล่าวถึงการสงเคราะห์เข้าในจิตที่ประกอบด้วยฌานต่างๆ และธรรมที่เกี่ยวข้อง โดยอธิบายถึงการที่จิตสามารถเข้าสู่ฌานและความแตกต่างกันของธรรมในแต่ละระดับของจิต ได้แก่ ปฐมฌานถึงปัญจมฌาน รวมถึงอาการที่ปราก

…ิก ๔ รวมเป็น ๑๕ กับโลภะและทิฏฐิ ถึง ความสงเคราะห์เข้าในอสังขาริกจิตที่ ๑ ในพวกอกุศลจิตที่เป็นโลภมูล ก่อน ฯ ธรรม ๑๓ รวมเป็น ๑๕ กับด้วยโลภะและมานะ ถึงความ สงเคราะห์เข้าในอสังขาริกจิตที่ ๒ เหมือนอย่างนั้นนั่…

บทนี้กล่าวถึงธรรมในจิตประเภทต่าง ๆ รวมถึงกามาวจรโสภณจิต, กิริยาจิต และวิบากจิต โดยลงลึกในธรรม 13 ประการ และอธิบายความเชื่อมโยงกับโลภะและมานะ รวมถึงการแยกประเภทต่าง ๆ ของจิต ทั้งอโकุศลจิตและกุศลจิต เพื

… ทวาร อารมณ์และวัตถุ ด้วยอำนาจจิตตุปบาทนั่นแล ตามสมควร ฯ บรรดาสังคหะ ๖ นั้น ในเวทนาสังคหะ มีเวทนา ๓ ก่อน สุข ๑ ทุกข์ ๑ อทุกขมสุข ๑ ฯ แต่โดยประเภทมี ๕ อย่าง คือ สุข ๑ ทุกข์ ๑ โสมนัส ๑ โทมนัส ๑ อุเบกขา ๑ ฯ …

บทนี้นำเสนอการวิเคราะห์อภิธัมมัตถสังคหะซึ่งเน้นการศึกษาธรรมที่ประกอบด้วยจิตและเจตสิก 53 อย่าง โดยการจัดแยกธรรมเหล่านั้นตามเวทนา เหตุ กิจ และอารมณ์ รับรู้ถึงเวทนาทั้ง 5 ได้แก่ สุข ทุกข์ โสมนัส โทมนัส แ

…ล้ว มีตัณหานุสัยเป็นมูลรากให้เกิดอยู่ตาม สมควร อันสัมปยุตธรรมทั้งหลายประคับประคองไว้เป็นธรรมชาติถึง ก่อน เพราะเป็นที่ตั้งแห่งธรรมที่เกิดร่วมกัน พอเกิดขึ้นเท่านั้น ก็ตั้ง อยู่ในภพอื่น ๆ ก็เพราะชวนจิตทั้ง ๕…

ในหน้าที่ 198 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี ได้กล่าวถึงอารมณ์ที่เกิดขึ้นในจุติจิตที่ถูกอวิชชาห้อมล้อมและมีตัณหานุสัยเป็นรากฐาน อธิบายเกี่ยวกับการเกิดและการตายโดยอ้างอิงถึงอารมณ์ที่เป็นปัจจุบันและอดีตที่สัมพั

…ไม่ปรากฏ เป็นไปในลำดับแห่งการยึด เพราะยึดกายที่ไหว เสียที่เปล่าออก มีอุปนิสัยเนื่องด้วยความสำเร็จใน ก่อน รู้วิการที่มีความประสงค์ ฉันนั้น ๆ [อธิบายลหุตารูปเป็นต้น] ความแคล่วคล่อง ชื่อว่าลหุตา ฯ ความอ่อนละ…

บทความนี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นเรื่องการฟังเสียงและการจับกายที่เคลื่อนไหว เป็นการศึกษาในแง่มุมของวิญญัติที่เกี่ยวข้อง การประมวลความเห็นเกี่ยวกับโลกและวิญญัติทั้ง

…นั้น นิเทศแห่งอาลัมพนูปนิสัยนั้น เป็นไป แล้วด้วยอำนาจแห่งการทำทาน ศีล อุโบสถกรรม กุศลกรรมที่ทำไว้ใน ก่อน และสั่งสมมาดี ฌาน โคตรภู โวทาน และมรรคเป็นต้น ให้หนักแน่นแล้วพิจารณาโดยนัยเป็นต้นว่า บุคคลให้ทานสมา…

…นักแน่นให้กับจิตใจ บทความยังกล่าวถึงเอกลักษณ์ของอนันตรปัจจัยและอนันตรูปนิสัย การกระทำที่ดีที่บุคคลทำก่อนหน้านั้นมีผลอย่างไรต่อการพัฒนาจิตใจในอนาคต และความสำคัญของการทำความเข้าใจธรรมะนี้เพื่อเข้าถึงความเจร…

…รรดากรรมฐาน ๒ อย่างนั้น ในสมถสังคหะ พึงทราบการ สงเคราะห์ (ประมวล, รวบรวม) สมถกรรมฐาน โดยนัย ๒ อย่าง ก่อน คือ กสิฯ ๑๐ อสุภะ ๑๐ อนุสสติ ๑๐ อัปปมัญญา ๔ สัญญา ววัตถาน (การกำหนด) ๑ และ อรูป ๔ ฯ พึงทราบการสงเคร…

เนื้อหาในปริเฉทที่ ๕ ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงการเข้าใจในกัมมัฏฐานแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนา พร้อมการบรรยายประเภทของกรรมฐานและภาวนา รวมถึงรายละเอียดเกี่ยวกับนคริยมจิต การ

…้ามมิให้ทำต่อไป ลางข้อที่ควรจะเลือกถือเอากฎหมายบ้านเมืองเป็นหลัก ตรัสถามผู้อื่นซึ่งเป็นผู้รู้กฎหมาย ก่อน จึงทรงบัญญัติอนุโลมตามนั้นก็มี เช่นเมื่อจะทรงบัญญัติมาตราอาหารในทุติยปาราชิก ทรง ทำกิจเบื้องต้นดังก…

บทความนี้กล่าวถึงการบัญญัติสิกขาบทโดยสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ซึ่งทรงมีวิธีการและหลักในการตัดสินใจที่ชัดเจน โดยมีการประชุมภิกษุเพื่อให้เกิดความเป็นธรรม นอกจากนี้ยังมีการอิงกฎหมายบ้านเมืองเพื่อป้องกันไม่

…ยู่ คราวหนึ่ง เสด็จ นครโกสัมพี พระนางมาคันทิยา พระราชเทวีของเพระเจ้าอุเทน ผู้ผูกเวรในพระองค์มาในกาล ก่อน เหตุด้วยบิดาจะยกนางให้เป็นบาทบริจาริกาของพระองค์แต่ไม่ทรงรับ มิหนำซ้ำกลับตรัส เทศนาพรรณนาโทษของร่าง…

บทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับขันติซึ่งเป็นราชธรรมที่สำคัญสำหรับผู้ปกครอง โดยยกตัวอย่างคำสอนจากสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์และท่านโกสีราช โดยเน้นความสำคัญของการมีความอดทนในการบริหารจัดการที่สุภาพและไม่ใช้ความรุนแ

…ือนนี้ทำงามจริง" เป็นต้น ศัพท์เหล่านี้ ในภาษามคธ ล้วนหมายด้วยปัจจัยทั้งสิ้น กิตก์นั้น แบ่งออกเป็น ๒ ก่อน คือ เป็นนามศัพท์อย่าง ๑ เป็นกิริยาศัพท์อย่าง ๑. กิตก์ทั้ง ๒ อย่างนี้ ล้วนมีธาตุเป็นที่ตั้งทั้งสิ้น …

ในศึกษาเรื่อง 'กิตก์' จะพบว่ามีความหมายหลายรูปแบบ โดยการแบ่งเป็นนามศัพท์และกิริยาศัพท์ ซึ่งต่างมีความหมายที่ไม่เหมือนกัน เช่น 'ทาน' ที่หมายถึงการให้หรือสิ่งที่จะพึงสละ รวมไปถึง 'ทำ' ที่บอกการกระทำ อย่

…คำพูดให้เป็นพากย์เองให้ต้องตามแบบอย่าง ทาง ๑ ใน ๒ ทางนั้น ควรเรียนทางสัมพันธ์ให้เห็นเป็นตัวอย่างไว้ ก่อนแล้ว จึงเรียนแต่งเอง เช่นนี้ การศึกษาจะได้สะดวกดี, ก่อน แต่เรียนสัมพันธ์ ควรรู้จักแบบสัมพันธ์ไว้ก่อน…

บทนี้กล่าวถึงวิธีการศึกษาตำราเกี่ยวกับพากย์ในบาลี โดยเน้นความสำคัญของการเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างบทต่าง ๆ และกฎการประกอบประโยค การศึกษาวิธีการเชื่อมโยงคำพูดจะช่วยให้การเรียนรู้มีประสิทธิภาพมากขึ้น รวม

…น ๓ จำพวก นั้น ท่านผู้ถืออย่างอุกฤษฎ์ ในเวลาย้อมผ้า จึงย้อมอันตรวาสกหรือ อุตตราสงค์ (ผืนใดผืนหนึ่ง) ก่อน (เมื่ออุตตราสงค์แห้งแล้ว) จึงห่ม อุตตราสงค์นั้นแล้วจึงย้อมสังฆาฏิ แต่จะนุ่งสังฆาฏิไม่ควร นี้เป็น นเ…

บทความนี้เสนอการสมาทานเตจีวริกังคะซึ่งเป็นวิธีการปฏิบัติสำหรับภิกษุที่เกี่ยวข้องกับการใช้จีวร และการจัดการกับผ้าจีวรในกรณีที่ยังไม่สามารถนำมาใช้ได้ โดยให้ความสำคัญกับประเภทของภิกษุเตจีวริกะและวิธีการย

…ครั้งแรก) วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ สีลนิเทศกับธุดงคนิเทส มหามกุฏราชวิทยาลัยได้พิมพ์แล้วเมื่อ พ.ศ. ก่อน บัดนี้ได้พิมพ์ภาค ๑ ตอน ๒ ขึ้นอีกเล่ม ๑ ตอน ๒ นี้มี ๕ นิเทศ คือ กัมมฐานคหณ นิเทส ปฐวีกสิณนิเทส เสสก…

คำนำกล่าวถึงการพิมพ์ภาค ๑ ตอน ๒ ของวิสุทธิมรรค ซึ่งประกอบด้วย ๕ นิเทศ ที่สำคัญ และการแปลที่เน้นการเป็นคู่มือนักศึกษาเพื่อความเข้าใจในภาษาบาลี บทนี้จึงช่วยในการเรียนรู้และทำให้ผู้อ่านคุ้นเคยกับภาษาและอ

…นั้น ปาฐะว่า " เพราะละสุขด้วย เพราะละทุกข์ ด้วย " นั้น คือเพราะละกายิกสุข และกายิกทุกข์ด้วย บทว่า " ก่อน เทียว " หมายความว่า การละนั้นแลได้มีมาก่อนแล้ว มิใช่เพิ่งมามีใน ขณะแห่งจตุตถฌาน คำว่า " เพราะโสมนัส…

ประโยคนี้วิเคราะห์ความหมายและสำคัญของการละสุข ทุกข์ โสมนัส โทมนัส ในจตุตถฌานปาฐะ โดยยกตัวอย่างถึงการที่สิ่งเหล่านี้ละไปในอุปจารขณะที่แตกต่างกัน ซึ่งแสดงถึงความเข้าใจในธรรมะที่ลึกซึ้งซึ่งต้องอาศัยการพั

…ี้ คือ อุเบกขาเวทนา เอกัคคตา คำที่เหลือมีนัยดังกล่าวแล้วในปฐมฌาน นี่เป็นนัย ในจตุกฌาน ( ฌานหมวด ๔ ) ก่อน [ ปัญจกฌาน ฌานหมวด ๕ ] ส่วนว่าพระโยคาวจรผู้จะยังปัญจกฌานให้เกิด ออกจากปฐม ฌานอันช่ำชองแล้ว ( พิจารณ…

บทความนี้กล่าวถึงจตุตถฌานที่เป็นฌานที่ 4 ตามคำสอนของพระผู้มีพระภาคเจ้า โดยมีการอธิบายถึงองค์ประกอบต่างๆ ของจตุตถฌาน และความสัมพันธ์ระหว่างจตุตถฌานกับปัญจกฌาน รวมถึงการพัฒนาจิตใจจากปฐมฌานไปยังทุติยฌาน

…ลียด " ซากขึ้นพอง i (ถือเอานิมิต โดยประการ ๖] ครั้งกำหนดได้อย่างนี้แล้ว จึงถือเอานิมิต โดยประการ 5 (ก่อน ) คือ โดยสีกายบ้าง โดยเพศบ้าง โดยสัณฐานบ้าง โดยทิศ บ้าง โดยโอกาสบ้าง โดยตัดตอนบ้าง ถามว่า ถือเอาอย่…

เนื้อหาในบทนี้พูดถึงการกำหนดดูซากศพตามความเป็นของมัน โดยแบ่งออกเป็น 6 ลักษณะหลัก ซึ่งรวมถึงสีกาย เพศ และสัณฐาน นอกจากนี้ยังกล่าวถึงรสและกิจที่สัมพันธ์กับซากศพ การกำหนดเป็นสิ่งสำคัญในการศึกษาภาวะอสุภ เ

…ชนเหล่าใดว่า ปาหวนีโย บาลีของชนเหล่านั้นมี อธิบายว่า เพราะเหตุที่พระสงฆ์ย่อมควรซึ่งบุพการ ( การทำให้ก่อน) เพราะฉะนั้น ทานวัตถุ บุคคลควรนำมาบูชาในพระสงฆ์นั้นก่อนใคร หมด เหตุนั้นพระสงฆ์จึงชื่อ ปาหวนียะ ( ผู…

ข้อความนี้อธิบายเกี่ยวกับคำว่า 'อาหวนียะ' และ 'ปาหุเนยยะ' ในบริบทของพระสงฆ์ โดยระบุถึงการถวายอาคันตุกทานที่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อพระสงฆ์ ซึ่งเป็นผู้มีคุณค่าควรแก่การกราบไหว้และถวายสังฆทาน ข้อควา

…เนินไปตรงแนวปรารภเทวดาแล องค์ฌาน ทั้งหลายย่อมเกิดขึ้นในขณะเดียวกัน แก่เธอผู้ข่มนิวรณ์ได้แล้ว โดยนัย ก่อน ( ที่กล่าวในพุทธานุสสติ) นั่นแล แต่เพราะความที่สัทธาทิคุณ ทั้งหลายเป็นอารมณ์ลึกซึ้งหรือเพราะความที่…

บทความนี้สำรวจอย่างละเอียดถึงการฝึกอบรมจิตด้วยเทวตานุสสติ และความสำคัญของการระลึกถึงคุณของเทวดาในทางพุทธศาสนา โดยเน้นว่าการพัฒนาจิตจะได้รับประโยชน์จากการมีศรัทธาและการน้อมสู่คุณงามความดี นอกจากนี้ยังพ

…เข้าไป, ใกล้, มั่น ชว, ยาก เข้า, ลง (สันสกฤต เป็น นิ) ไม่มี, ออก (สันสกฤต เป็น นิส) ทั่ว, ข้างหน้า, ก่อน, ออก เฉพาะ, ตอบ, ทวน, กลับ กลับความ รอบ วิเศษ, แจ้ง, ต่าง พร้อม, กับ, ดี ดี, งาม, ง่าย

ในบทนี้จะมีการนำเสนอเกี่ยวกับคำอุปสัคในภาษาบาลี ซึ่งมีทั้งหมด 20 คำ เช่น อติ, อธิ, อนุ, อป และอื่นๆ ซึ่งคำเหล่านี้มีความหมายและการใช้งานที่แตกต่างกัน โดยอธิบายถึงวัตถุประสงค์และความหมายของแต่ละคำ โดยเ

…ปนกันอย่างนี้ว่า "ผม คือสิ่งที่มิใช่ขน ขนเล่าก็คือสิ่งที่มิใช่ ผม' ดังนี้เป็นตัวอย่าง [ข้อที่ควรทราบก่อนจะบอกอุคคหโกศล] ก็แลอาจารย์เมื่อจะบอกอุคคหโกศล ๒ วิธีดังกล่าวมานี้ พึงทราบ (ก่อน) ว่า กรรมฐานนี้ ตรั…

เนื้อหาเกี่ยวกับการตัดตอนในพระพุทธศาสนา โดยแสดงถึงการเข้าใจกรรมฐานที่เกี่ยวข้องกับโกฏฐาสและการใช้วิธีการตัดตอนเพื่อให้เห็นความแตกต่างระหว่างโกฏฐาสต่าง ๆ และการบ่งชี้ถึงส่วนของตนและส่วนที่มิใช่ของตน โด