วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - ซากศพและการกำหนด : หน้า 221/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 219 ไว้ว่า " สภาวภาวโต ววฏฐเปติ กำหนดดูตามความที่มันเป็นของ มันเอง " ดังนี้ ภาวะอันใด เป็นภาวะที่ซากศพนั้นมันเป็นเอง เป็น ภาวะที่มันไม่ทั่วไปแก่สิ่งอื่น เป็นภาวะของตัวมัน คือความที่มันเป็น ขึ้นพอง พึงทำในใจโดยภาวะอันนั้น หมายความว่าให้กำหนด ดูตามความเป็นของมัน ตามรส ( คือกิจ) ของมันอย่างนี้ว่า " วณิต อุทธุมาตก อสุภขึ้นพองน่าเกลียด " ซากขึ้นพอง i (ถือเอานิมิต โดยประการ ๖] ครั้งกำหนดได้อย่างนี้แล้ว จึงถือเอานิมิต โดยประการ 5 (ก่อน ) คือ โดยสีกายบ้าง โดยเพศบ้าง โดยสัณฐานบ้าง โดยทิศ บ้าง โดยโอกาสบ้าง โดยตัดตอนบ้าง ถามว่า ถือเอาอย่างไร ? นซากของคน แก้ว่า ก็พระโยคีนั้นพึงกำหนดดูโดยสีกายว่า " นี่เป็นซา (ผิว) ดำ หรือของคน (ผิว) ขาว หรือของคนผิวสองสี " ส่วนโดยเพศ อย่ากำหนดว่า เป็นเพศหญิง หรือว่าเพศชาย จึง กำหนดว่า ( นี่เป็นซาก ) ของคนตั้งอยู่ในปฐมวัยหรือในมัชฌิมวัย หรือในปัจฉิมวัย โดยสัญฐาน ก็พึงกำหนดโดยสัณฐานอสุภที่ขึ้นพองเท่านั้น (กระจายออกไป ) ว่า " นี่เป็นสัณฐานศีรษะ นี่สัณฐานคอ นี่สัณฐาน มือ นี่สัณฐานท้อง นี่สัณฐานสะดือ นี่สัณฐานสะเอว นี่สัณฐานอก G). ปาฐะเดิม (หน้า ๒๓๐) เป็น... อุปลกฺเขติ ๒. มหาฎีกาว่า ความขึ้นพอง เป็นสภาวะ คือ เป็นลักษณะของมัน ความทำ ให้เกิดความน่าเกลียดเป็นรส คือเป็นกิจ ( เป็นหน้าที่ ) ของมัน )