จริง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 61 / 138

…้นมีโทษมากทีเดียว วิหารที่ประกอบด้วยโทษ ๑๘ อย่างนี้อย่างใดอย่างหนึ่ง จึง ทราบว่าเป็นวิหารไม่เหมาะสม จริงอยู่ แม้ในอรรถกถาทั้งหลาย ท่านก็ได้กล่าวคำประพันธ์นี้ไว้ว่า * เรื่องนี้ท่านเล่าลัดไป ราวกะเรื่องนึกพ…

ในบทความนี้เสนอเรื่องความสำคัญของการมีศาสนิกที่ดีในวิหารเพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการปฏิบัติธรรม โดยกล่าวถึงโทษของวิหารที่ไม่มีการหากัลยาณมิตร รวมถึงการวิเคราะห์บทสนทนาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างพระเถร

…อบด้วยองค์ ๕ มีความเป็นวิหารที่ไม่ไกลนัก ไม่ใกล้นักแต่โคจรคาม เป็นอาทิ วิหารนี้ ชื่อว่าวิหารเหมาะสม จริงอยู่ คำนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ได้ตรัสไว้ว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เสนาสนะประกอบด้วยองค์ ๕ เป็นอย่างไร …

บทความนี้กล่าวถึงโทษต่างๆ ที่บัณฑิตควรรู้ จำนวนทั้งหมด ๑๘ ประเภท รวมถึงลักษณะของวิหารที่เหมาะสมสำหรับภิกษุ ซึ่งเกี่ยวข้องกับความสะดวกในการเข้า-ออก และสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการปฏิบัติธรรม โดยแยกข้อเสีย

…รเทาความเมาอาหารแล้ว นั่งอย่าง สบาย” ในโอกาสที่สงัด จึงถือเอานิมิตในดินที่แต่งขึ้นหรือไม่แต่ง ก็ได้ จริงอยู่ ข้อนี้พระโบราณาจารย์" ก็ได้กล่าวไว้ว่า " พระ โยคาวจรผู้จะขึ้นเอาปฐวีกสิณ ถือเอานิมิตในดิน” ที่แ…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงการดูแลตนเองและเครื่องเสนาสนะเพื่อการปฏิบัติธรรมอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะการตัดปลิโพธและทำความสะอาดสิ่งรอบตัว เช่น บาตรและจีวร การนั่งกรรมฐานอย่างถูกวิธี และการใช้ปฐวีกสิณในการภา

…าดูโดยอาการพอดี ( เพ่งดู) ถือ เอานิมิตภาวนาไป เพราะผู้เหลือกตา (ดู) ตาจะเมื่อย และดวงจะ ปรากฏเกิน ( จริง ) ไปด้วย โดยวิธีนั้น นิมิต ( แท้ )ก็จะไม่เกิด ขึ้นแก่เธอ ผู้หรี่ตา (ดู) ดวงจะไม่ชัด จิตก็จะหดหูไปเส…

…ะต้องสีหรือรูปแบบที่ไม่จำเป็น ทำให้สามารถเข้าถึงประสบการณ์ที่สูงขึ้นของปวิเวกและความสุขใจได้อย่างแท้จริง โดยอิงตามความรู้พิสูจน์จากพระอริยสาวกที่ได้พิสูจน์มาแล้ว.

…าจทำอวิกเขปกิจ (กิจคือทำจิตไม่ ให้ซัดส่าย ) ปัญญินทรีย์ ไม่อาจทำทัสสนกิจ ( กิจคือการเห็นตาม ความเป็นจริง ) เพราะเหตุนั้น สัทธินทรีย์อันกล้านั้น พระโยคาวจรต้อง ทำให้ลดลงเสียด้วยพิจารณาสภาวะแห่งธรรม” หรือด้…

…ห้สมาธินทรีย์และปัญญินทรีย์ทำงานอย่างสมบูรณ์ โดยการพิจารณาสภาวะธรรมเพื่อให้ธรรมที่ถูกต้องเข้าถึงความจริง สิ่งเหล่านี้ช่วยให้เกิดการพัฒนาทางจิตและสามารถนำไปสู่การบรรลุคุณธรรมที่สูงขึ้นในพระพุทธศาสนา โดยที่…

…่าเจริญสัมโพชฌงค์ ๓ มีปัสสัทธิ สัมโพชฌงค์เป็นอาทิแล้วเจริญสัมโพชฌงค์ ๓ มีธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ เป็นต้น จริงอยู่ ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ได้ตรัสไว้ว่า " ดูกรภิกษุ ทั้งหลาย ลาย ต่างว่าบุรุษใคร่จะก่อไฟ ( ซึ่ง…

ในช่วงที่จิตหดหู่ การเจริญสัมโพชฌงค์บางอย่างจะไม่เหมาะสม เช่น ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ และสมาธิสัมโพชฌงค์ เนื่องจากจิตจะยากที่จะฟื้นตัว แต่ในช่วงนั้นกลับเหมาะสมที่จะเจริญธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ และวิริยสัมโพชฌงค

…ึงทราบการเจริญสัมโพชฌงค์ ๓ มีธัมมวิจย สัมโพชฌงค์เป็นต้นโดยเนื่องด้วยธรรมอันเป็นอาหารของโพชฌงค์นั้นๆ จริง อยู่ ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ได้ตรัสไว้ว่า " มีอยู่ ภิกษุทั้งหลาย ธรรมทั้งหลายที่หยาบและประณีต ธร…

ในบทความนี้มีการอธิบายถึงอาหารแห่งธัมมวิจยสัมโพชฌงค์และวิริยสัมโพชฌงค์ โดยกล่าวถึงความสำคัญของการทำโยนิโสมนสิการในธรรมที่เกี่ยวข้อง เพื่อเสริมสร้างและนำไปสู่การบรรลุผลที่ดีในทางพระพุทธศาสนา และการพัฒน

…เจริญสัมโพชฌงค์ ๓ มีธรรมวิจัย สัมโพชฌงค์เป็นอาทิ แล้วเจริญสัมโพชฌงค์ ๓ มีปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ เป็นต้น จริงอยู่ ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ได้ตรัสไว้ว่า " ดูกรภิกษุทั้ง หลาย ต่างว่าบุรุษใคร่จะดับกองไฟใหญ่ (หา…

ในประโยคที่ 8 ของวิสุทธิมรรค พระโยคาวจรได้อธิบายถึงการน้อมใจไปในปีติ และวิธีการข่มจิตในช่วงเวลาที่ควรจะข่ม โดยเฉพาะเมื่อจิตมีอาการฟุ้งซ่าน การเจริญสัมโพชฌงค์ในสมัยที่ไม่เหมาะสมอาจทำให้จิตไม่สามารถสงบไ

…ราบการเจริญสัมโพชฌงค์ ๓ มี ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์เป็นอาทิ โดยเนื่องด้วยธรรมอันเป็นอาหารของ โพชฌงค์นั้นๆ จริงอยู่ ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ได้ตรัสไว้ว่า " มีอยู่ภิกษุ ทั้งหลาย กายปัสสัทธิ ( ความสงบระงับแห่งกา…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงการเจริญสมาธิสัมโพชฌงค์และอุเบกขาสัมโพชฌงค์ รวมถึงวิธีการทำให้จิตสงบจากความฟุ้งซ่าน โดยใช้การเปรียบเทียบกับการดับไฟใหญ่ด้วยวิธีการต่างๆ ที่สนับสนุนให้ภิกษุสามารถเจริญสัมโพชฌงค์ได้

…ังนี้ ใคร ๆ ไม่อาจคัดค้านคำในอรรถกถานั้นได้" เพราะเป็นคำที่ท่านได้วิจารณ์แล้วอย่างนี้จึงกล่าวไว้ แท้จริง จิตย่อม ไม่อาจเป็นอัปปนา ได้ในชวนะที่หกหรือที่เจ็ดก็ตาม เพราะใกล้ (จะ ตก ) ภวังค์ เปรียบเหมือนบุรุษ…

เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับความสำคัญของอัปปนาและชวนะในอภิธรรม โดยเฉพาะในการวิเคราะห์ธรรมทั้งหลายและปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดกุศล ภายใต้การนำเสนอของพระโคทัตตเถระ ความเข้าใจนี้มีผลต่อการศึกษาและปฏิบัติธรรมใ

…ราะนิวรณ์ทั้งหลายเป็นข้าศึกต่อองค์ฌาน องค์ฌานเล่าก็เป็น ข้าศึก คือเป็นเครื่องกำจัดนิวรณ์เหล่านั้น " จริงอย่างนั้น ข้อนี้พระ มหากัจจานเถระกล่าวไว้ในคัมภีร์เปฎกะว่า " สมาธิเป็นปฏิปักษ์ต่อ กามฉันท์ ปีติเป็นป…

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์นิวรณ์ทั้งหลายในวิสุทธิมรรค ซึ่งเป็นข้าศึกต่อองค์ฌาน โดยพระมหากัจจานเถระได้อธิบายถึงความที่สมาธิ ปีติ วิตก สุข และวิจาร เป็นปฏิปักษ์ต่ออารมณ์ต่างๆ ของนิวรณ์ ทั้งนี้ การข่ม

…ความ จรด (จิต) ลงไป วิตกนี้นั้น มีอันปักจิตลงไปในอารมณ์เป็นลักษณะ มีอันจรดไปทั่วๆ จรดไปรอบๆ เป็นกิจ จริงอย่างนั้น ด้วยองค์ คือ วิตกนั้น พระโยคาวจร ได้ชื่อว่าทำอารมณ์ให้เป็นสิ่งที่วิตกจรดไปทั่ว แล้ว ให้เป็…

การศึกษาในวิสุทธิมรรคนี้นำเสนอการเข้าใจองค์ประกอบของปฐมฌาน โดยเฉพาะความสำคัญของวิตกและวิจารที่มีบทบาทในการนำจิตเข้ามาในอารมณ์ต่าง ๆ วิตกหมายถึงความจรดจิตลงไปในอารมณ์ ขณะที่วิจารคือการตามฟื้นอารมณ์ให้ม

…งสมุทรแล้วก็แตกไป ฉะนั้น อุพเพงคาปีติ เป็นปีติอย่างแรงถึงขนาดทำกายให้ลอยขึ้น แล้วให้โลดไปในอากาศได้ จริงอย่างนั้น พระมหาติสสเถระผู้อยู่ ณ ปุณณวัลลิกวิหาร ใน เวลาเย็นวันเพ็ญไปสู่ลานพระเจดีย์ (ยังไม่ทันถึง)…

ในบทนี้ว่าด้วยธรรมชาติของปีติสุขที่มีรสชาติแห่งการอิ่มเอิบ ทั้งนี้ปีติสามารถแบ่งออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ ขุททกาปีติ, ขณิกาปีติ, โอกกนฺติกาปีติ, อุพฺเพงคาปีติ และปีติโลดโผน แก่แต่ละประเภทมีอาการที่แตกต่

… หรือได้บริโภคน้ำ แห่งบุคคลผู้อ่อนเปลี้ยอยู่ใน ทะเลทราย นี่กล่าวตามปีติและสุขมีปรากฏอยู่ในสมัยนั้นๆ จริงๆ ปีตินี้ด้วย สุขนี้ด้วย มีประการดังกล่าวมา มีอยู่แก่ฌานนั้น หรือว่ามีอยู่ในฌานนั้น เหตุนั้น ฌานนี้ท…

ในบทนี้พูดถึงการแปลความหมายของ 'วิเวกชมปีติสุข' ที่ระบุถึงปีติและสุขในฌานซึ่งเป็นสิ่งที่เกิดจากวิเวก โดยมีการอธิบายบทบาทของปีติสุขซึ่งสัมพันธ์กับวิเวก ทำให้เกิดความเข้าใจในจิตใจผู้ปฏิบัติธรรมได้ดีขึ้น

…ุนั้น อาการทั้งหลาย (ดังกล่าวมา) พระโยคีนั้น ต้อง กำหนดจับให้ได้ดุจนักยิงขนทราย และดุจพ่อครัวฉะนั้น จริงอยู่ แม้พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ได้ตรัสความข้อนี้ไว้ว่า " ดูกรภิกษุทั้งหลาย พ่อครัวผู้ฉลาดเชี่ยวชาญพึงเป…

ในเนื้อหานี้พูดถึงการทำอาการให้ถูกต้องในการฝึกฌาน โดยใช้การเปรียบเทียบกับคันธนูและพ่อครัว เพื่อให้เข้าใจถึงความสำคัญของการกำหนดอาการและการบริโภคโภชนสัปปายะ ซึ่งสามารถส่งผลให้พระโยคีบรรลุฌานได้บ่อยครั้

…ม่เหลือในที่นี้ " ดังนี้เล่า แก้ว่า " เพราะความนิโรธใน ตัวฌานนั้นๆ เป็นอภิสัยนิโรธ ( ดับสนิทเลย) แท้จริง ความดับแห่ง องค์เหล่านั้นในตัวฌานมีปฐมฌานเป็นต้น เป็นความดับสนิท หาใช่ ความดับสามัญไม่ ส่วนความดับใ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการดับทุกขินทรีย์ในฌาน การสร้างความเข้าใจในความดับสนิทที่เกิดขึ้นในฌานและการวิเคราะห์ทุกขินทรีย์ที่เกิดขึ้น เช่น โทมนัสสินทรีย์ สุขินทรีย์ และโสมนัสสินทรีย์ ที่ปรากฏในช่วงของการปฏิบัติ

…ยลงเบื้องล่าง ) ติริย์ (ขยายไปโดยขวางรอบตัว ) อทวย์ ( ขยายไปไม่เป็น ๒ ) อปฺปมาณ (ขยายไปไม่มีประมาณ) จริงอยู่ ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้ว่า " บุคคลลางคนกำหนดกสิณไป เบื้องบน ลางคนกำหนดกสิณไปเบื้องล่…

บทความนี้สำรวจความแตกต่างของกสิณเมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า บุคคลลางคนกำหนดกสิณไปเบื้องบน หรือเบื้องล่าง ด้วยคำอธิบายที่ชัดเจนเกี่ยวกับอุทธ์ อโธ ติริย์ อทวย์ และอปฺปมาณ โดยพระโยคาวจรได้ขยายความห

…ศึก แห่งพรหมจรรย์) ในที่ทั้งหลายนั้น จะมาสู่คลอง (จักษุ) หรือมิฉะนั้น ซาก ( ศพ ) นั้นเองจะเป็นวิภาค จริงอยู่ ซากสตรีย่อมเป็นวิภาค แห่งบุรุษ และซากบุรุษย่อมเป็นวิภาคแห่งสตรี ซากนั้นนั่นที่ตาย ไม่นาน" ยังปร…

ในวิสุทธิมรรค ภาค ๑ ตอน ๒ เรื่องที่สอนเกี่ยวกับการพิจารณาการเข้าสู่เสนาสนะของพระโยคี มีการกล่าวถึงอันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากการไปเจอซากศพรวมถึงการเรียนรู้วิธีการต่าง ๆ อันเป็นส่วนสำคัญสู่การปฏิบัติและหล

…ติโสมนัสไปสู่โรงบูชายัญ หรืออนึ่ง เหมือนคนไม่มีทรัพย์เกิดปีติ โสมนัสไปสู่ที่ตั้งขุมทรัพย์ฉะนั้นเถิด จริงอยู่ คำ (ต่อไป) นี้ ท่าน กล่าวไว้ (ในอรรถกถา ) ว่า " ภิกษุเมื่อจะขึ้นเอาอสุภนิมิตชนิดอุทธุ มาตกะ ย่อ…

เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับวิธีการดูอสุภโดยอิงตามอรรถกถา ที่พระโยคาวจรได้สอนแก่ภิกษุให้เกิดปีติโสมนัสในขณะไปดูอสุภนิมิต โดยมีการเตรียมความพร้อมทางจิตใจและการศึกษาอสุภนิมิตที่อยู่ในธรรมชาติ เช่น หินหรือไ

…รมณ์ พิลึกสะพึงกลัว ( เช่นนั้น ) แล้ว ก็จะใจหายเหมือนจะเป็นบ้าไปถึง ซึ่งความกลัว ความสยอง ความขนพอง จริงอยู่ ในอารมณ์ ๓๘ ที่ ท่านจำแนกไว้ในบาลี อารมณ์อื่นที่จัดว่าเป็นอารมณ์น่ากลัวเห็นปานนี้ หามีไม่ เพราะ…

การกำหนดจำนิมิตมีประโยชน์ในการทำให้พระโยคาวจรอดทนต่อความกลัวที่เกิดจากอารมณ์น่ากลัวในกรรมฐาน ซึ่งมักทำให้เกิดความสยองในใจ ในขณะเดียวกัน การทำให้ใจมั่นคงด้วยการปลงใจว่าร่างที่ตายแล้วไม่มีทางลุกขึ้นหรือ