ญาณ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 49 / 105

…นุตตรจิต มีความ แปลกกัน คือต่างกัน ๆ อัปปมัญญาและฌานธรรมในอมหัคคตจิตปาน กลางมีความแตกต่างกัน วิรัติ ญาณ และปีติกับอัปปมัญญา ในปริตตะ คือในกามาวจร มีความแปลกกัน ฯ จึงเห็นว่า บรรดาวิรัติเป็นต้นนั้น วิรัติท…

บทนี้กล่าวถึงเวทนาและอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับกามตัณหา การอธิบายถึงการต่างกันในประเภทของจิต ทั้งกุศล วิบาก และกิริยา โดยนำมาซึ่งการเรียนรู้และการเข้าใจในธรรมนั้น ๆ ผ่านการวิเคราะห์ธรรมในระดับต่าง ๆ งานนี

…ี้ ๆ ที่ชื่อว่าทวิ เหตุกะ เพราะอรรถว่า ชนเหล่านี้มีเหตุ ๒ คือ อโลภะ และ อโทสะ ที่สหรคตด้วยปฏิสนธิวิญญาณ ฯ ที่ชื่อว่าอเหตุกะ เพราะไม่มีเหตุเช่น นั้น ฯ ม อักษรที่การต่อบท ฯ อัปปนาชวนะย่อมไม่ได้ เพราะมี เคร…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงคำว่า 'ทวิเหตุกะ' ที่แสดงถึงเหตุสองประการ คือ อโลภะและอโทสะ ในขณะที่ 'อเหตุกะ' หมายถึงการไม่มีปัจจัยเช่นนั้น การวิเคราะห์ของท่านอาจารย์โชติปาลเถระเกี่ยวกับตทาลัมพนะที่อาจเกิดขึ้นได

…ัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 182 อาจารย์นั้นแลกล่าวไว้ ในปรมัตถวินิจฉัย ในอธิการแสดงวิบาก ที่ประกอบด้วยญาณ ไม่เป็นแก่บุคคลนี้ว่า ญาณวิบากทั้งหลาย ย่อมไม่เป็นไปแก่ทวิเหตุกะ และอเหตุกบุคคล เพราะมูลปฏิสนธิอ่อน…

…ถวิภาวีนีฎีกา เรียบเรียงการอภิปรายของอาจารย์เสนอบุคคล 8 ประเภทและคำอธิบายเกี่ยวกับวิบากที่ประกอบด้วยญาณที่แตกต่างกัน โดยมีอาจารย์จำนวนมากเห็นพ้องหรือแตกต่างกันไปเรื่องของวิบากและการพิจารณาความถูกต้องของค…

…เกิดขึ้นแล้ว ในสมัยนั้น ผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา จิต ความไม่ฟุ้งซ่าน ย่อมมี ธรรมเหล่านี้ ชื่อว่ากุศล ญาณที่เป็น ไปในธรรมเหล่านี้ ชื่อว่าธัมมปฏิสัมภิทา ญาณที่เป็นไปในวิบาก แห่งธรรมเหล่านั้น ชื่อว่าธัมมปฏิส…

ในหน้าที่ 234 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี พบว่าพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถึงธรรมอันทัสสนะที่ควรละ โดยเฉพาะราคะ โทสะ โมหะ และกิเลส อีกทั้งการภาวนาเกี่ยวกับจิตตุปบาทที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ ซึ่งการตรัสเช่นนี้ชี้ให้เ

…น้าที่ 240 ปฏิสนธิขณะแห่งกุศลกรรมว่า "เมื่อความถึงพร้อมด้วยคติมีอยู่ เมื่อ กุศลกรรมจึงให้ปฏิสนธิเป็นญาณสัมปยุต วิบากเป็นญาณสัมปยุตย่อม เกิดขึ้น เพราะปัจจัยแห่งเหตุ ๔ ประการ" อนึ่ง ท่านกล่าวถึงวิบาก ญาณวิ…

ในหน้า 240 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีมีการกล่าวถึงปฏิสนธิขณะแห่งกุศลกรรม และสิ่งที่เกี่ยวข้องกับญาณสัมปยุต โดยชี้ให้เห็นว่ากุศลกรรมเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดวิบากอย่างไร มีการอภิปรายเรื่องเหตุ 6 ประการใน…

…ด้วย อเหตุกจิตไม่ ฯ อาจารย์ทั้งหลายกล่าวว่า ก็เพราะพระบาลีว่า พระผู้ มีพระภาคพุทธเจ้า ผู้ทรงบรรลุพระญาณอันไม่ติดขัดในส่วนแห่งกาล มีอดีตกาลเป็นต้น ทรงประกอบด้วยธรรม ๓ ประการเหล่านี้ ทรงมี กายกรรมทุกอย่างม…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์คำว่า 'จิตที่ช่วยค้ำจุนอิริยาบถ' ในบริบทของอภิธัมมัตถ และอธิบายถึงความสำคัญของจิตที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพจิตในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในเรื่องการหัวเราะและความสุขของบุคคลในระดับต

…ำเร็จโดยประจักษ์แก่พระอริยบุคคลนั้น ๆ ด้วยคำว่า ๆ จตุมคฺคณาเณน สจฺฉิกาตพุฒิ (พึงกระทำให้แจ้งด้วยมรรคญาณ ๔) 1 แสดงความที่พระนิพพานสำเร็จโดยอนุมานแก่พวกกัลยาณปุถุชน ด้วย บทนี้ว่า มคฺคผลานมาลมุพนภูติ (นิพพา…

บทความนี้กล่าวถึงการแสดงความเข้าใจในนิพพานผ่านคำสอนของอาจารย์ โดยเน้นการทำให้แจ้งเกี่ยวกับธรรมชาติและการตัดกิเลส พร้อมการวิเคราะห์เชิงครรลองที่สามารถเกิดขึ้นในผู้ปฏิบัติจริง จากนั้นการอธิบายถึงนิพานซึ

…วิมังสาธิต ๑ ด ๑ จิตตาธิปติ ๑ อาหาร ๔ คือ กวฬิงการาหารที่ ๑ ผัสสาหารที่ ๒ มโนสัญ เจตนาหารที่ ๓ , วิญญาณหารที่ ๔ ฯ ก็ในมิสสกสังคหะนี้ บรรดาอินทรีย์ทั้งหลาย โสดาปัตติมรรคญาณ ท่านเรียกว่า อนัญญูตัญญัสสามีติ…

…่าวถึงโทมนัสสิทรีย์และพละ ๕ ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยระบุถึงอิทธิพลของอินทรีย์ต่าง ๆ ที่มีต่อการเกิดญาณและชีวิต แต่ละองค์ของอินทรีย์มีบทบาทสำคัญต่อการฝึกจิตและการเข้าถึงอรหัตผล และสามารถแยกแยะเป็นรูปและอ…

…สัจจธรรมที่ยังไม่เคยรู้เลยในสงสาร อันมีเบื้องต้นและที่สุดรู้ไม่ได้ ชื่อว่าอนัญญตัญญัสสามีตินทรีย์ ฯ ญาณ ที่ชื่อว่าอัญญินทรีย์ เพราะอรรถว่า รู้ทั่ว คือรู้ไม่เลยแดนที่ปฐมมรรค รู้เห็น และเป็นใหญ่ด้วย ฯ อินท…

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสำคัญของธรรมที่เกิดจากความสุขและความเชื่อในชีวิต โดยเฉพาะในขณะที่มีพัฒนาการทางความรู้ อธิบายถึงการปฏิบัติและความรู้เกี่ยวกับจตุสัจจธรรมและชิ้นส่วนของอินทรีย์ที่เกี่ยวข้องในสภาวะต

… ตามสมควร ฯ และที่ชื่อว่าอภิญญา มี ๕ อย่าง คือ อิทธิวิธี ๑ ทิพพโสตะ ๑ ปรจิตตวิชา ๑ ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ๑ ทิพพจักษุ ๑ ฯ นี้เป็นความต่างแห่งอารมณ์ในอธิการแห่งสมถกรรมฐานนี้ และ สมถกรรมฐานนัย จบ ฯ [วิปัสสนา…

เนื้อหาจะอธิบายถึงประเภทแห่งอารมณ์และอภิญญาในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเน้นการพิจารณาอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐาน รวมถึงการสงเคราะห์วิสุทธิ์ตามลักษณะต่าง ๆ และอนุปัสสนาที่ต้องเข้าใจ

…จับอันตราย คือวิปัสสนูปกิเลสมีโอกาส เป็นต้น คือ โอภาส ๑ ปีติ ปัสสัทธิ ๑ อธิโมกข์ ๑ ด ปัคคหะ ๑ สุข ๑ ญาณ ๑ อุปัฏฐาน อุเบกขา ๑ นิกันติ ๑ ของพระโยคาวจรผู้ปรารภนัยมีขันธ์เป็นต้น ในสังขารที่มีใน ๓ , ภูมิ พร้อ…

ในหน้า 400 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา มีการอธิบายถึงประเภทแห่งวิโมกข์ 3 ประการ ได้แก่ สุญญตานุปัสสนา, อนิมิตตานุปัสสนา และอัปปณิหิตานุปัสสนา เพื่อเชื่อมโยงไปยังหลักการเกี่ยวกับสีล

…จากนั้นผลจิต ๒-๓ ดวง เป็นไปแล้วก็ดับไป ฯ ต่อจากนั้นก็เป็นภวังคบาต (จิตตกภวังค์) และ ฯ ส่วนปัจจเวกขณ ญาณทั้งหลาย ทั้งหลาย ตัดภวังค์ขาดแล้ว ย่อมเป็นไปอีก ฯ [สังคหคาถา] บัณฑิต (พระอริยบุคคล) ย่อมพิจารณา มรร…

…รละกิเลสที่ยังเหลือ ผ่านกรรมและความเป็นจริงในจิตใจที่ยึดติด และภวังคบาตให้ชัดเจน โดยมีมรรคทั้ง ๔ และญาณทัสสนาวิสุทธิเป็นแนวทางสำคัญ ทั้งนี้จะกล่าวถึงประเภทแห่งวิโมกข์อย่างอนัตตนุปัสสนา และสุญญตานุปัสสนาเ…

…ย โดยนัยดังที่กล่าว แล้ว เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าทิพยจักษุ ฯ ก็ทิพยจักษุนั้นแล บัณฑิต เรียกว่าจุตูปปาตญาณ ฯ แม้ยถากัมมูปคญาณ และอนาคตังสญาณ ก็ย่อม สำเร็จด้วยอำนาจทิพยจักษุนั่นเอง ฯ จริงอยู่ ยถากัมมูปคญาณแล…

เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับการเข้าถึงความรู้เพื่อการสืบต่อสันตติชาติภพ รวมถึงการใช้ตาทิพย์ในญาณต่าง ๆ เช่น จุตูปปาตญาณ และการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ที่มีความเกี่ยวข้องกับอนิจจลักษณะและการเห็นสิ่งต่…

…ณาเห็นลักษณะทั้ง ๓ ชื่อว่าอนิจจานุปัสสนาฬิกา (การ พิจารณาเห็นความไม่เที่ยงเป็นต้น) ) [อธิบายวิปัสสนาญาณ] ๆ ญาณที่เป็นไปด้วยอำนาจการพิจารณาธรรมมีขันธ์เป็นต้น โดย વ્ર หมวด ชื่อว่าสัมมสนญาณ ฯ ญาณที่เป็นไปด้…

…นกับความไม่เที่ยง ทุกข์ และอนัตตาในหลักธรรมของพระพุทธศาสนา โดยเสนอวิธีการพิจารณาไตรลักษณ์และการพัฒนาญาณในกรรมฐาน นอกจากนี้ยังอธิบายแต่ละชนิดของญาณ อาทิ สัมมสนญาณ, อุทยัพพยญาณ, ภยญาณ, และนิพเพทญาณ ที่ช่วย…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 425 ญาณ)ฯ ญาณที่เป็นไปด้วยอำนาจความเบื่อหน่าย แล้วต้องการจะ พ้นไปจากสังขารทั้งหลาย ชื่อว่ามุญจิตุกัมยตาญาณ …

บทความนี้พูดถึงญาณต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการพ้นจากสังขาร และการรักษาศีลเพื่อให้พ้นจากทุกข์ โดยอธิบายถึงคุณสมบัติของญาณ…

…น้าที่ 430 ปัคคหะ กล่าวคือวิริยสัมโพชฌงค์ ที่ยังกิจแห่งสัมมัปปธานให้สำเร็จ ๑ ความสุขที่ประณีตยิ่ง ๑ ญาณที่เป็นวิปัสสนาเป็นไปในไตรลักษณ์ เป็นเช่นกับด้วยวชิระ (คือสายฟ้า) ที่พระอินทร์ฟาดลงมา ๑ สติ กล่าวคือ…

เอกสารนี้อภิปรายเกี่ยวกับความสำคัญของวิริยสัมโพชฌงค์ในการบรรลุมรรคผลผ่านการวิปัสสนาที่สัมพันธ์กับไตรลักษณ์ โดยเน้นให้เห็นถึงการกำหนดและวินิจฉัยลักษณะที่ถูกต้องเพื่อหลีกเลี่ยงการเข้าใจผิดในทางธรรมและเส

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 431 นว วิปสฺสนาญาณานิ ความว่า ญาณเหล่านี้ คือญาณที่รู้ความเกิด และความดับของขันธ์ทั้งหลาย ชื่อว่าอุทยัพพยญาณ ญาณที่ปล่…

เนื้อหานี้กล่าวถึงญาณต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับวิปัสสนา เช่น อุทยัพพยญาณ, ภังคญาณ, ภัยญาณ และอื่นๆ ซึ่งเป็นกระบวนการพิจารณาแล…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 432 แห่งความบริสุทธิ์ของญาณทัสสนะ โดยอรรถว่า รู้ไตรลักษณ์ โดย อรรถว่า เห็นโดยประจักษ์ และเพราะบริสุทธิ์จากธรรมที่เป็น เป็นขาศก …

เนื้อหานี้อธิบายความสำคัญของญาณทัสสนะที่เกี่ยวข้องกับการรู้ไตรลักษณ์และการเห็นโดยประจักษ์ รวมทั้งการเข้าใจในลักษณะต่างๆ ของวิปัสสนา…

…าม เร่าร้อน ดุจน้ำที่คนเอาหม้อเทราดสถานที่ที่นำไฟออกกไปแล้ว เพื่อต้อง ผลจิตเหล่านั้นฯ บทว่า ปจจเวกขณญาณานิ ได้แก่ ญาณที่เป็น กามาวจรมีมรรคและผลเป็นต้นเป็นอารมณ์ ที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทาง หมายเอาตรัสไว้ว่า…

เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาปัจจเวกขณญาณซึ่งเป็นองค์ความรู้ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยพูดถึงความสำคัญของมรรคและผลที่นำไปสู่การหลุดพ้น รวมถึงกา…

…พิจารณากิเลส ที่ยังเหลือ เพราะกิเลสทั้งหลายท่านละได้หมดแล้ว ฯ เพราะฉะนั้น บัณฑิตพึงทราบว่า ปัจจเวกขณญาณมี ๑๕ คือ พระเสขะ ๒ จำพวก มีปัจจเวกขณญาณ ๑๕ พระอรหันต์มีปัจจเวกขณญาณ ๔ ฯ บทว่า ฉพฺพิสุทธิกุกเมน ได้แ…

…ด้แล้วและที่ยังเหลือ พระเสขะบางท่านพิจารณา แต่พระอรหันต์ไม่มีการพิจารณากิเลสที่ยังเหลือ โดยปัจจเวกขณญาณมี ๑๕ สำหรับพระเสขะและ ๔ สำหรับพระอรหันต์ กล่าวถึงความบริสุทธิ์ของมรรคและการพิจารณาสัจจะ ๔ ผ่านทางวิ…