อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา : หน้า 425/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 425 ญาณ)ฯ ญาณที่เป็นไปด้วยอำนาจความเบื่อหน่าย แล้วต้องการจะ พ้นไปจากสังขารทั้งหลาย ชื่อว่ามุญจิตุกัมยตาญาณ ฯ ญาณที่เป็นไปด้วย อำนาจการกำหนดสังขารทั้งหลายอีก เพื่อให้อุบายแห่งความพ้นถึงพร้อม (สำเร็จผล) ชื่อว่าปฏิสังขาญาณ ฯ ญาณที่เพ่งเฉยเป็นไปด้วยอำนาจ การเว้นจากความน่ากลัว และความยินดี ในธรรมทั้งหลายที่พิจารณา แล้ว ชื่อว่าสังขารุเปกขาญาณ ฯ ญาณที่อนุกูลแก่ความสำเร็จกิจแห่ง ญาณทั้ง ๕ ข้างต้น (มีสัมมสนญาณเป็นต้น) และแก่โพธิปักขิยธรรม ๓๗ ในเบื้องบน ชื่อว่าอนุโลมญาณ ฯ มรรคชื่อว่าสุญญตะ เพราะเป็นสภาพว่างจากตัวตน ชื่อว่าวิโมกข์ เพราะอรรถว่า พ้นจากกิเลสมีสัญโญชน์เป็นต้น ๆ ชื่อว่าอนิมิตตะ เพราะไม่มีนิมิตมีนิจนิมิตเป็นต้นฯ ชื่อว่าอัปปณิหิตะ เพราะความมุ่งมาด ได้แก่ความปรารถนา คือตัณหาไม่มี [อธิบายสีลวิสุทธิ] ศีลที่ชื่อว่าปาฏิโมกข์ เพราะอรรถว่า ยังบุคคลผู้รักษาศีลนั้นให้ พ้นจากทุกข์มีอบายเป็นต้น ฯ ปาฏิโมกข์นั้นนั่นแล ชื่อว่าสังวร เพราะ ป้องกันไว้จากทุจริตทางกายเป็นต้น และชื่อว่าศีล เพราะอรรถคือตั้ง กายกรรมและวจีกรรมไว้ด้วยดี และรองรับกุศลธรรมไว้ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าปาฏิโมกขสังวรศีล ฯ ศีลที่เป็นไปด้วยสามารถการสำรวมอินทรีย์ มีใจเป็นที่ ๖ ในอารมณ์ทั้งหลายมีรูปเป็นต้น ชื่อว่าอินทรียสังวรศีล ฯ ศีลที่เป็นไปด้วยอำนาจแห่งความบริสุทธิ์แห่งอาชีพ โดยเว้นจากมิจฉาชีพ ชื่อว่าอาชีวปาริสุทธิศีล ฯ ศีลอาศัยปัจจัยทั้งหลาย ได้แก่ศีลคือการ ન્