บัณฑิต : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 10 / 65

…าน และเพื่อเจริญวิปัสสนา พระพุทธเจ้าทั้งหลาย ทรงสรรเสริญว่าเป็นทานอันเลิศ เพราะเหตุนั้นแล คนผู้เป็น บัณฑิต เมื่อเล็งเห็นประโยชน์ตน พึงสร้างวิหารอันรื่นรมย์ ให้ ภิกษุสงฆ์ผู้เป็นพหูสูตอยู่ในวิหารนั้น จึงถวายข…

การถวายวิหารแก่สงฆ์เป็นทานที่สำคัญ เพราะช่วยให้สงฆ์ได้ปลีกวิเวกและเจริญวิปัสสนา พระพุทธเจ้าทรงสรรเสริญการทำทานนี้ว่าเป็นการทำที่เลิศ ดังนั้นคนที่มีปัญญาควรสร้างวิหารให้เป็นสถานที่ที่สงบและเหมาะสม เพื่

…าน และเพื่อเจริญวิปัสสนา พระพุทธเจ้าทั้งหลาย ทรงสรรเสริญว่าเป็นทานอันเลิศ เพราะเหตุนั้นแล คนผู้เป็น บัณฑิต เมื่อเล็งเห็นประโยชน์ตน จึงสร้างวิหารอันรื่นรมย์ ให้ภิกษุสงฆ์ผู้เป็นพหูสูตอยู่ในวิหารนั้น จึงถวายข้…

การถวายวิหารเป็นการสนับสนุนที่สำคัญสำหรับภิกษุสงฆ์ในการปฏิบัติธรรม ซึ่งนำไปสู่อานิสงส์ที่นำมาซึ่งความสุขใจและการบรรลุมรรคผลนิพพาน ถวายข้าว น้ำ ผ้า และเสนาสนะช่วยให้พระสงฆ์มีสถานที่ในการศึกษาธรรมะและเผ

…ะวิบากจิตฝ่ายโลกุตตระ ๘ จบบริบูรณ์ทุกประการ ด้วย ประการฉะนี้แล ฯ [สังคหคาถา] อนุตตรจิต (โลกุตตรจิต) บัณฑิตกล่าว ไว้ ๘ คือ กุศลจิตมี ๔ โดยประเภท แห่งมรรค ๔ วิบากจิตก็มี ๔ เหมือนกัน ๆ เพราะเป็นผลแห่งมรรคนั้น …

…วนที่แตกต่างกันจึงเป็นความรู้ส่วนหนึ่งในการศึกษาพระธรรมที่เกี่ยวข้องกับจิตใจ มีกุศลจิตและวิบากจิตที่บัณฑิตกล่าวถึงโดยรวมถึงมากมายภายในบริบทของคัมภีร์นี้.

…วยประเภทแห่งภูตรูป และอุปาทายรูป นิพพาน ได้แก่ อสังขตธรรม ที่ต่างเนื่องมาแต่มรรคผล ฯ ในทุติคาถานั้น บัณฑิต พึงกระทำวิเคราะห์อย่างนี้ อรรถอันไม่วิปริต ยอดเยี่ยมคือสูงสุด หรือ อรรถที่เป็นอารมณ์ของญาณอันเยี่ยม…

…ยังมีการวิเคราะห์ถึงอารมณ์ที่จิตต้องเผชิญอีกด้วย การเข้าใจลักษณะของจิตและเจตสิกจากมุมมองนี้จะช่วยให้บัณฑิตสามารถเข้าถึงความจริงในระดับสูงสุด ซึ่งเป็นพื้นฐานในการศึกษาอภิธรรมได้ดีขึ้น dmc.tv

…ั้น เพราะไม่เป็นไปด้วยสามารถแห่งทานเป็นต้น เพราะไม่ให้พฤติกรรมทำฉันทะ เป็นต้นให้ออกหน้า เพราะฉะนั้น บัณฑิตจึงลดการนับด้วยอำนาจแห่ง ความไม่เป็นไปแห่งทานเป็นต้นนั้นลงแล้ว พึงประกอบความแตกต่าง กันแห่งการนับ ตา…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการทำความเข้าใจลักษณะของกุศลจิตและกรรม โดยให้เห็นถึงความแตกต่างของวิบากตามแต่ละสาเหตุ รวมถึงอิทธิพลของความสามารถแห่งกรรมและความเพียรพยายามในการนับ ซึ่งมีความสำคัญในการศึกษาพุทธวจนเพื

…รูปจิต (อรูปวจรจิต) จิตที่ชื่อว่าอนุตตระ เพราะอรรถว่า ไม่มีจิตที่ยิ่งกว่าจิตเหล่านี้ ฯ นักปราชญ์ คือบัณฑิตผู้มีการพิจารณาอรรถ โดยพิเศษเป็นสภาพ กระทำประเภทจิต ๘๕ ด้วยอำนาจความต่างแห่งจิตเป็นไปในภูมิ ๔ ซึ่งมี…

…ูปจิตและวิเคราะห์ประเภทของจิตที่มีความแตกต่างกันออกไปตามภูมิและความแตกต่างแห่งชาติ ซึ่งนักปราชญ์หรือบัณฑิตสามารถแจกจิตออกไปได้หลากหลายประเภทและมีการจำแนกจิตออกเป็น ๑๒๑ ได้แก่ ๑๐๐ เกินไป ๒๐ เลยไป ๑. นอกจากนี…

…ชื่อว่าธรรม เพราะทรงไว้ซึ่งลักษณะของตน ๕๒ ประการ ประกอบกับจิต คือสัมปยุตด้วยจิตโดยลักษณะ ๔ อย่างนี้ บัณฑิต ลงมติว่า เจตสิก ทั้งที่ประกอบแน่นอน ทั้งที่ประกอบไม่แน่นอน ฯ บรรดาลักษณะ (มีความเกิดขึ้นในที่เดียวก…

เนื้อหาในหน้าที่ 81 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา พรรณนาถึงการจำแนกจิตตามประเภทต่าง ๆ รวมถึงการอธิบายลักษณะของเจตสิก โดยเริ่มตั้งแต่ลักษณะของเจตสิกที่มีความเกิดและความดับในที่เดียวก

… - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 98 วิตกเป็นต้น ฯ คำว่า ๖๖ และ ๕๕ เป็นต้น บัณฑิตพึงประกอบคามสมควรด้วย อำนาจการนับจิตตุปบาทเป็น ๑๒๑ และนับเป็น ๘๕ ฯ ท่านอาจารย์ กล่าวคำว่า สพฺพากุศลส…

ในหน้าที่ 98 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา มีการกล่าวถึงวิตก และการนับจิตตุปบาททั้ง 121 และ 85 โดยมีการอธิบายถึงหลักการของสพฺพากุศลสาธารณา และบทบาทของอำนาจในจิต โดยสถานการณ์ที่คนทำกร

…่าง ในอกุศลจิต มีการ สงเคราะห์ (การประมวล) ๓ อย่าง ในอเหตุกจิต มีการสงเคราะห์ (การประมวล) ๔ อย่าง ฯ บัณฑิต ครั้นทราบสัมประโยคที่กล่าวไว้ด้วยอำนาจการกำหนดจิต และการสงเคราะห์ (การประมวล) ที่กล่าวไว้ด้วยอำนาจก…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา เน้นการประมวลธรรมและการรวมกลุ่มประเภทต่างๆ ของจิตตามอภิธรรม ที่กล่าวถึงการแสดงความแตกต่างของจิตในบริบทต่างๆ โดยแบ่งอย่างชัดเจนตามคุณลักษ

…ี้นั่นแล ด้วยอำนาจแห่งการนับกิจที่ได้อยู่ตาม สมควรแก่ตน ฯ มีวาจาประกอบว่า จิตตุปบาทมีปฏิสนธิเป็นต้น บัณฑิต ประกาศแล้ว โดยความต่างแห่งชื่อและกิจ คือโดยความต่างแห่งชื่อ และกิจมีปฏิสนธิเป็นต้น ฯ อีกอย่างหนึ่ง …

บทนี้เน้นว่า บัณฑิตควรแสดงจิตและกิจที่มีปฏิสนธิอย่างแตกต่างตามประเภทและฐาน โดยใช้ทวารเป็นแนวทางในการเข้าใจจิตในการปฏิบั…

…(คือในเวลาปฏิสนธิ) ฯ [หมวด ๔ มีภูมิ ๔ เป็นต้น] ๔ ในวิถีมุตตสังคหะ (คือการสงเคราะห์จิตที่พ้นจากวิถี) บัณฑิต พึงทราบจตุกกะ ๔ หมวด ดังนี้ คือ ภูมิ ๔ ปฏิสนธิ ๔ กรรม ๔ ความเกิดแห่งมรณะ ๔ ฯ บรรดาจตุกกะ ๔ หมวดเหล่…

ในบทที่ 5 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี นี้เฉลยแนวคิดเรื่องวิถีมุตตสังคหะ และจตุกกะ ๔ หมวดต่าง ๆ ที่สำคัญอย่างยิ่งสำหรับผู้ศึกษาพุทธศาสนา เพื่อให้เข้าใจเกี่ยวกับภูมิ ๔ ที่ทำให้เกิดการเวียนว่ายตายเกิดได้อย่าง

…โถนตัว ความว่า จิตสันดานเป็นเหมือนโน้มไป ในภพที่จะพึงเกิดนั้น ๆ อีกนัยหนึ่ง ตัดบทว่า ตตฺโถนต์ อิว ฯ บัณฑิต นี้ โดยนัยที่กล่าวไว้แล้วในบทว่า "เยฮุยฺเยน ภวนฺตเร " นี้ ๆ อีกอย่างหนึ่ง ความอธิบายนั้น อาจ เพื่อจ…

บทที่ 249 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี ว่าด้วยนิมิตแห่งทุคติและคตินิมิต ซึ่งเกี่ยวข้องกับผลของกรรมที่เป็นกุศลและอกุศล ที่มีผลต่อการเกิดใหม่ของวิญญาณ โดยกล่าวถึงสถานการณ์ที่กุศลจิตและอกุศลจิตเกิดขึ้นในเวลาเด

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 262 [สังคหคาถา] ก็ บัณฑิต ผู้เห็นประจักษ์ ย่อมจำแนกรูป ไว้แม้ ๒ อย่าง โดยความต่างแห่งรูป มี อัชฌัตติกรูปเป็นต้น ตามสมควร ด้วย…

เนื้อหาเกี่ยวกับการจำแนกรูปในอภิธัมมัตถสังคหะ ซึ่งมีการแบ่งรูปออกเป็น ๒ อย่างตามสมควรทั้งภายในและภายนอก โดยการพิจารณาจากเหตุที่สำคัญ ๔ ประการคือ กรรม จิต ฤดู และอาหาร ซึ่งส่งผลต่อการเกิดรูปอย่างต่อเนื

…ุฏฐาน 8 กลาป มีจิตเป็นสมุฏฐาน ๖ กลาป มี ฤดูเป็นสมุฏฐาน ๔ กลาป มีอาหารเป็น สมุฏฐาน ๒ กลาป ตามลำดับ ฯ บัณฑิต ผู้เห็นประจักษ์ ไม่กล่าวอากาศ และ ลักษณรูปว่า เป็นองค์แห่งกลาป เพราะ (อากาศ) เป็นเครื่องกำหนด และ (…

เนื้อหานี้นำเสนอการศึกษาอภิธรรมที่เกี่ยวข้องกับกลาปทั้ง 8 ที่เรียกว่ากัมมสมุฏฐานกลางและการจำแนกประเภทต่างๆ ของกลาป เช่น สุทธัฏฐกะ และจิตสมุฏฐาน รวมถึงความหมายของสัททนวกะและลหุตาในวิทยาศาสตร์ทางจิตวิญญ

…้าจะพึงกล่าวในวจีวิญญัตินิเทศนี้นั้น จึงเห็นโดยนัยที่ กล่าวแล้วในกายวิญญัติฯ แต่มีข้อแปลกกัน ดังนี้ บัณฑิตพึง ประกอบคำว่า "ในลำดับการฟังเสียงที่ได้ยินอยู่" ในวจีนิเทศนี้ ดุจคำว่า "ในลำดับแห่งการจับกายที่เคล…

บทความนี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นเรื่องการฟังเสียงและการจับกายที่เคลื่อนไหว เป็นการศึกษาในแง่มุมของวิญญัติที่เกี่ยวข้อง การประมวลความเห็นเกี่ยวกับโลกและวิญญัติทั้ง

…รค ความไม่แข็ง ดุจหนังที่เขาฟอกดีแล้ว ความ อนุกูลแก่สรีระกิริยา ดุจทองที่เขาหลอมดีแล้ว มีตามลำดับ ฯ บัณฑิต กล่าวรูปปวัติทั้ง ๓ มีลหุตาเป็นต้น แม้ไม่พรากจากกันและกัน ก็ ต่างกันด้วยรูปอันยิ่งด้วยวิการนั้น ๆ ๆ…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นที่การพิจารณารูปและลักษณะที่แตกต่างกัน รวมถึงความสำคัญของสรีระและการเข้าใจหลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับความไม่เที่ยง (อนิจจัง) แ

…ย์ลงสันนิษฐาน ดังนี้ จึงกล่าวคำมีอาทิว่า ปุริมานิ ชวนานิ ฯ ก็เมื่อในอาทิพจน์นี้ มีคำที่ไม่พิเศษอยู่ บัณฑิต พึ่งเห็นกุศลชวนะ อกุศลชวนะ และอัพยากตชวนะ เฉพาะฝ่ายโลกิยะ เท่านั้น เพราะไม่ได้ยกโลกุตตรชวนะขึ้นเป็น…

เนื้อหานี้ศึกษาเกี่ยวกับปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับนามและรูป โดยพิจารณาข้อสรุปที่กล่าวถึงอาการ ๒ อย่าง รวมถึงการสอบถามถึงความเป็นอาเสวนะหรือปัจจัยในการเกิดขึ้นของจิต และผลกระทบของกรรมที่มีต่อสภาพของจิตในเร

…(จิตตกภวังค์) และ ฯ ส่วนปัจจเวกขณ ญาณทั้งหลาย ทั้งหลาย ตัดภวังค์ขาดแล้ว ย่อมเป็นไปอีก ฯ [สังคหคาถา] บัณฑิต (พระอริยบุคคล) ย่อมพิจารณา มรรคผลและนิพพาน กิเลสที่ละได้แล้วและ กิเลสที่ยังเหลือ พิจารณาก็มี ไม่พิจ…

ในเนื้อหานี้พูดถึงการพิจารณาจิตและวิโมกข์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยยกตัวอย่างการละสมุทยสัจและการเข้าใจในภาวะจิตเพื่อไปสู่นิพพาน พุทธศาสนาพิจารณาอีกทั้งการละกิเลสที่ยังเหลือ ผ่านกรรมและความเป็นจริงในจิต

…ษุนั้นด้วย เป็นทิพย์ด้วย โดยนัยดังที่กล่าว แล้ว เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าทิพยจักษุ ฯ ก็ทิพยจักษุนั้นแล บัณฑิต เรียกว่าจุตูปปาตญาณ ฯ แม้ยถากัมมูปคญาณ และอนาคตังสญาณ ก็ย่อม สำเร็จด้วยอำนาจทิพยจักษุนั่นเอง ฯ จริง…

เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับการเข้าถึงความรู้เพื่อการสืบต่อสันตติชาติภพ รวมถึงการใช้ตาทิพย์ในญาณต่าง ๆ เช่น จุตูปปาตญาณ และการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ที่มีความเกี่ยวข้องกับอนิจจลักษณะและการเห็นสิ่งต่าง ๆ ใน

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 433 กิจ ๔ อย่างให้สำเร็จได้ บัณฑิตควรรับรอง เพราะแสดงกิจ ๔ อย่าง มีการไหม้ไส้เป็นต้น แห่งประทีปเป็นอาทิ และเพราะพระบาลีที่มา เป็นต้นว่…

เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาปัจจเวกขณญาณซึ่งเป็นองค์ความรู้ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยพูดถึงความสำคัญของมรรคและผลที่นำไปสู่การหลุดพ้น รวมถึงการวิเคราะห์ว่าผลจิตมีการเกิดขึ้นตามสภาวะธรรมชาติ พร้อมทั้งให้คว