พระผู้มีพระภาคเจ้า : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 40 / 58

…ให้เกิดแล้วทำฌานนั้นแหละให้เป็นบาท พิจารณากองสังขารจนบรรลุ พระอรหัตอันเป็นผลสุดยอดได้ เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้า จะทรงแสดงเสนาสนะอันเหมาะแก่พระโยคาวจรนั้น จึงตรัสคำว่า อรญฺญคโต วา ดังนี้เป็ ดังนี้เป็นอาทิ [เหตุที…

บทความนี้กล่าวถึงเสนาสนะที่เหมาะแก่การทำสมาธิและการภาวนาอย่างลึกซึ้ง โดยอธิบายถึงอานาปานสติกรรมฐานซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญต่อการบรรลุธรรมและความสงบภายใน โยคาวจรจะพิจารณาเสนาสนะอย่างไรเพื่อให้การบำเพ็ญเจริญ

…ายจงสร้างเมืองในที่นี้เถิด" ก็แลครั้นเมืองสำเร็จโดยสวัสดีแล้ว ย่อมได้รับสักการะใหญ่แต่ราชสกุล ฉันใด พระผู้มีพระภาคเจ้านั้นก็ฉันนั้นเหมือนกัน ทรงตรวจดู เสนาสนะอันเหมาะแก่พระโยคาวจรแล้วจึงทรงชี้บอกว่า "กรรมฐาน ควรประกอบใ…

ในบทนี้กล่าวถึงการสร้างเมืองและเลือกสถานที่สำหรับการปฏิบัติกรรมฐาน โดยเชื่อมโยงกับประสบการณ์ของพระพุทธเจ้าและการเป็นผู้บรรลุธรรมของพระโยคี โดยเปรียบเปรยถึงการประพฤติของพระภิกษุเหมือนเสือเหลืองที่ซุ่มอ

…นี้ เว้นที่เป็น ป่าและรุกขมูลเสีย แม้ไปสู่เสนาสนะที่เหลืออีก ๓ อย่าง ก็ควรเรียกว่า สุญฺญาคารคโต ได้ พระผู้มีพระภาคเจ้าครั้นทรงชี้เสนาสนะอันเหมาะแก่การบำเพ็ญ ๑. ขุ. ป. ๓๑/๒๖๔ ๒. วิ. มหา. ๒/๑๔๖ ๓. หมายความว่า คำว่า รุกขม…

…็นถึงสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับการปฏิบัติธรรม รวมถึงการเลือกสถานที่สงบและว่างเปล่าในการนั่งกรรมฐาน พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงชี้เสนาสนะอันเหมาะสม โดยระบุว่าความหมายของรุกขมูลไม่จำกัดอยู่เพียงโคนไม้เท่านั้น แต่มีการตีความใน…

…อื่น แต่ว่าต่อนี้ไปควรทำความเพียรในอาการทั้งหลายมีการยังญาณให้เกิด เป็นต้น เพราะเหตุนั้น พึงทราบว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสพระบาลี โดยเป็นวัตตมานกาลว่า---- อนุสสามีติ ปชานาติ---- ปสฺสฺสามีติ ปชา นาติ (---รู้ว่าเราหายใจอ…

บทความนี้สำรวจการพัฒนาอธิจิตตและอธิปัญญาของภิกษุในศาสนาพุทธ โดยเสนอแนวทางการทำความเพียรในอาการต่างๆ เช่น การหายใจเข้าออกอย่างมีสติ และการทำให้กายสังขารสงบ ซึ่งมีการอ้างอิงถึงพระบาลีที่เสนอเกี่ยวกับการ

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 125 แท้จริง พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงอาศัยอำนาจประโยชน์ (คือเหตุ) นี้แล จึงตรัสไว้ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราไม่กล่าวอานาปานสติภาวนา แก…

ในบทนี้กล่าวถึงความสำคัญของการมีสติและปัญญาในการฝึกกรรมฐาน การอานาปานสติกรรมฐานเชื่อมโยงกับการบริหารจิต โดยเฉพาะในพระพุทธศาสนา ซึ่งต้องการสติสัมปชัญญะเช่นเดียวกับการใช้เข็มที่ต้องมีความละเอียด เพื่อให

…ทำอันตรายแก่สมาธิเสียได้ แล้วทำจิตให้มุ่งหน้าต่ออารมณ์คือ ลมหายใจออกหายใจเข้าเท่านั้น เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึง · ส. มหาวาร. ๑๕/๔๐๗

อานาปานสติเป็นการเจริญสติในการหายใจ การฝึกนี้มีผลยิ่งใหญ่และอานิสงส์มาก โดยทั่วไปแล้วจะช่วยให้จิตสงบ ลดการพล่านไปมาของจิตที่เป็นอันตรายต่อสมาธิ โดยพระพุทธเจ้าทรงชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการฝึกอานาปานส

…้า แต่จุติจิต” แล้วดับพร้อมกับจุติจิต ลมเหล่านี้ ชื่อ จุติจริมกะ (สุดโดย จุติ) ลมจุติจริมกะนี้ (แล) พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงประสงค์เอาว่า เป็นลมครั้งสุดท้าย ในพระสูตรนี้ ได้ยินว่า เพราะความที่ลมหายใจออกหายใจเข้า อันภิกษุก…

อัสสาสะปัสสาสะ เป็นลมที่เกี่ยวข้องกับการเจริญอานาปานสติและการกำหนดระยะกาลแห่งอายุของรูปธรรมในพระสูตร. โดยอัสสาสะปัสสาสะมีการเกิดหน่วงที่สัมพันธ์กับจิตในช่วง ๑๖ ขณะจิต ซึ่งเป็นช่วงที่เกิดขึ้นพร้อมกับจุ

…ๆ เถิด· ก็แลโยคาวจรภิกษุนั้นเมื่อจะสอนตน จึงสอนด้วยอาการ (ต่อไป) นี้แลว่า" "อะไรนี่เจ้าบุรุษขี้โกรธ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้มิใช่หรือว่า (๑) "ดูกรภิกษุทั้งหลาย แม้หากพวกโจรป่า” จะพึง (จับ ตัว) ตัดองค์อวัยวะด้วยเลื่อยท…

ในเนื้อหานี้เกี่ยวกับการสอนของโยคาวจรภิกษุที่ใช้พระโอวาทของพระพุทธเจ้าเป็นแนวทางในการละปฏิฆะ และแสดงออกถึงความสำคัญของการควบคุมอารมณ์ โดยเฉพาะความโกรธ การอ้างอิงถึงคำสอนในฉบับยุโรปและการแก้ไขศัพท์ต่าง

…มีมาตุโปสกชาดกเป็นต้น อันการยัง ปฏิฆจิตให้เกิดขึ้น เป็นการไม่ชอบไม่ควรเหลือเกินแก่ตัวเจ้าผู้อ้างเอา พระผู้มีพระภาคเจ้า ผู้ซึ่งบัดนี้บรรลุพระสัพพัญญุตญาณแล้ว ทรงมีพระ ขันติคุณ อันใคร ๆ ในโลก (นี้) กับทั้งเทวโลกไม่มีเสมอ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงพระศาสดาและคุณอันน่าอัศจรรย์ของพระองค์ รวมถึงการพิจารณาความสัมพันธ์ท่ามกลางสังสารวัฏ และบทพระสูตรที่ชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงของสัตว์กับบุคคลต่าง ๆ ว่าไม่มีใครที่เป็นมารดาหรือบิดาขอ

…ดับจิต (ร้าย) ลงได้ไซร้ ทีนี้ เธอพึงพิจารณาถึงอานิสงส์เมตตา (ต่อไป) อย่างนี้ว่า "นี่แน่ะพ่อ บรรพชิต พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้มิใช่หรือว่า 'ดูกรภิกษุทั้งหลาย เมื่อเจโตวิมุติ คือ เมตตา ภิกษุเสพโดยเอื้อเฟื้อ เจริญทำให้มาก…

บทความนี้นำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับอานิสงส์ของเมตตาในบทวิสุทธิมรรค โดยเน้นถึงความสำคัญของความเมตตาต่อผู้มีพระคุณ เช่น มารดาและบิดาที่เสียสละเพื่อเรา แม้แต่พี่น้องหรือบุคคลอื่นที่เคยดูแล ก็ได้ทำการอุปการะให

…าห ไม่มีเหลือ ชนผู้ข้องอยู่ ติดอยู่ด้วยฉันทราคะ ในขันธ์ทั้งหลายมีรูป เป็นอาทิ ชื่อว่าสัตว์ จริงอยู่ พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ได้ตรัสคำนี้ (แก่ พระราธะ) ว่า "ดูกรราธะ ผู้ใดมีความพอใจ ความกำหนัด ความ ยินดี ความปรารถนาในรูป ผู…

ในบทความนี้ พระพุทธเจ้าตรัสถึงการรักษาตนให้อยู่ในสภาพที่ไม่มีเวร และความสุข โดยบรรยากาศที่หลากหลายของบุคคล ไม่ว่าจะเป็นสตรี บุรุษ หรือเทพ ซึ่งส่วนใหญ่ถูกขังอยู่ในความชอบธรรมต่าง ๆ และมีความยินดีในรูปท

…เมตตาเจโตวิมุติตามทางอัปปนาเหล่านั้น ทางใดทางหนึ่งดังกล่าวมาฉะนี้แล้ว ย่อมได้อานิสงส์ ๑๑ ประการ ที่ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้โดยนัยว่า "ผู้เจริญเมตตาเจโตวิมุติ ย่อม หลับเป็นสุข" ดังนี้เป็นอาทิ

…เภททั้งหญิงและชาย รวมถึงอานิสงส์ ๑๑ ประการที่เกิดจากการเจริญเมตตา โดยเฉพาะเรื่องการหลับเป็นสุขตามที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ พระโยคาวจรจึงควรเสริมสร้างเมตตาไปตามกำลังของบทนั้น ๆ เพื่อให้เกิดผลดีต่อผู้ปฏิบัติ รวมทั้งรา…

…รถึงทุติยฌานเป็นต้นเล่า เพราะเหตุนั้นท่านอย่าได้ถือเอาแต่ เพียงเงา (ของสมาธิ) ตามพยัญชนะแล้วกล่าวตู่พระผู้มีพระภาคเจ้าเลย อันพระพุทธวจนะเป็นคำลึกซึ้ง พระพุทธวจนะนั้นท่านควรเข้าไปหา อาจารย์ (ตามอาจารย์ให้อธิบายแล้ว) ถือ…

ในบทนี้กล่าวถึงการเจริญสมาธิจากหลักการของอัปปมัญญาทั้ง 4 ซึ่งรวมถึงการมีวิตกและวิจาร และการปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับสุขและอุเบกขา นอกจากนี้ยังมีการติชมการพูดที่ไม่ถูกต้องเกี่ยวกับสมาธิและการเข้าใจพระพุท

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 222 ธรรมเทศนาอย่างนี้ว่า "ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้เจริญ สาธุ ขอ พระผู้มีพระภาคเจ้าจงทรงแสดงธรรมแก่ข้าพระองค์ โดยสังเขปเถิด ข้าพระองค์ได้ฟังธรรมไรเล…

เนื้อหาเกี่ยวกับการแสดงธรรมของพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงการฝึกสมาธิและการไม่ยึดติดในธรรม เพื่อให้ภิกษุสามารถบรรลุถึงพระอรหัตได้ การสนทนาทำนองนี้ทำให้เห็น…

…ะมีความ เป็นสุภปรมา (มีสุภวิโมกข์เป็นอย่างยิ่ง) เป็นต้น จริงอยู่ ใน หลิททวสนสูตร อัปปมัญญาเหล่านั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้แปลก กัน โดยภาวะมีความเป็นสุภปรมาเป็นอาทิ ตรัสไว้อย่างไร ? ตรัส ไว้อย่างนี้ว่า "ดูกรภิกษุทั้ง…

…เนื้อความที่ว่าด้วยความเป็นสุภปรมาและวิโมกข์ในพระพุทธศาสนา โดยใช้บริบทจากหลิททวสนสูตร กล่าวถึงการที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถึงเมตตาและการพิจารณาอัปปมัญญาในสัญญาของพระโยคาวจร การนำจิตเข้าสู่สภาวะที่เป็นสุขโดยไม่มีความเกล…

…ะ จำกัดความลงไปอย่างนั้นเสียทีเดียวก็ควร ก็เพราะปฏิฆสัญญาเหล่านั้น ยังละไม่ได้ในฌานก่อนแต่นี้นั่นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า * อภิ.ว. ๒๕/๓๕๓

ในหน้าที่ 239 ของวิสุทธิมรรค ภาค ๒ ตอน ๑ มีการพูดถึงความหมายของสัญญาและทำให้เข้าใจว่าบุคคลผู้บรรลุฌานจะไม่มีสัญญาเหล่านั้น ซึ่งบางครั้งสามารถกล่าวถึงเพื่อสรรเสริญให้ผู้ปฏิบัติได้เข้าใจถึงคุณค่าในฌานนั

…จร (คืออารมณ์) อันเป็นต่างกัน ๆ กัน หรือซึ่งสัญญาทั้งหลายอันมีสภาวะต่าง ๆ กัน ก็เพราะสัญญาเหล่านั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสจำแนกไว้ในวิภังค์อย่างนี้ว่า "ในสัญญาเหล่านั้น นานัตตสัญญา เป็นไฉน ? สัญญา คือ ความจำได้หมายรู้แ…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงการเข้าใจธรรมชาติของอรูปฌานที่มีอาเนญชาและสันตวิโมกข์ โดยลักษณะของปฏิฆสัญญาที่ผ่านมา กล่าวถึงประสบการณ์ของอาฬารดาบสที่ไม่ได้ยินเสียงแม้มีเกวียนจำนวนมาก ผ่านความปรองดองในการพิจารณาสัญ

…ไม่เป็นผัสสะก็มิใช่ ในสัมปยุตธรรมที่เหลือทั้งหลายก็นัยนี้ เพราะ (พระธรรม) เทศนานี้ บัณฑิตพึงทราบว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทำ โดย (ยก) สัญญาเป็นประธาน อนึ่ง ความข้อนี้บัณฑิตจึงทำให้ กระจ่างด้วยอุปมาทั้งหลาย เริ่มแต่เรื่อ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงสัญญาในอารูปที่ ๔ ซึ่งมีลักษณะเฉพาะคือ เป็นสิ่งที่สามารถมีอยู่ได้ แต่ไม่นับว่าเป็นสัญญาที่ชัดเจนหรือไม่เป็นสัญญา ความเข้าใจนี้ช่วยชี้ให้เห็นถึงธรรมที่เกี่ยวข้อง เช่น เวทนา จิต ผัสสะ

…สุขตลอดวัน การ เจริญอัปปนาสมาธิของภิกษุเหล่านั้น ชื่อว่าทิฏฐธรรมสุขวิหารเป็น อานิสงส์ เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัส (กะพระจุนทะ) มหาฎีกา หมายเอาจิตตุบาทอันเป็นบุพภาคแห่งฌาน ๔.

…สภาพจิตที่มีสุขอย่างต่อเนื่อง การบำเพ็ญสมาธิช่วยเสริมสร้างจิตใจให้เข้มแข็งและมีสติ คำสอนในบทนี้มาจากพระผู้มีพระภาคเจ้ามหาฎีกา ที่อธิบายถึงจิตตุบาทแห่งฌาน 4.

…ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 86 สตฺตานํ จุตูปปาตญาณ ความรู้ในเรื่องตายไปและได้ กำเนิดขึ้นแห่งสัตว์ทั้งหลาย พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้โดยนัยว่า "ภิกษุนั้น ครั้นเมื่อจิตตั้งมั่น บริสุทธิ์สะอาด ไม่มีอังคณะ (ความคิดไปตามอำนาจความป…

…ธิถึงจตุตฌานนั้นเป็นกุญแจสำคัญในการบรรลุธรรมนี้ โดยเน้นความสำคัญของการเจริญสมาธิในอานิสงส์ต่าง ๆ ที่พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้. เนื้อหาเชื่อมโยงกับวิธีฝึกฝนจิตและการพัฒนาความรู้ในโลกิยอภิญญา.