วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ : หน้า 104/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 104 ตั้งจิตมั่นแห่งภิกษุผู้เป็นอย่างนั้นอันใด คามตั้งจิตมั่นนี้จัดเป็นอธิจิตต สิกขาในที่นี้ ความรู้ทั่วถึงแห่งภิกษุผู้เป็นอย่างนั้นอันใด ความรู้ทั่วถึง นี้จัดเป็นอธิปัญญาสิกขาในที่นี้ ภิกษุสำหนียก คือส้องเสพ เจริญ ทำให้มากซึ่งสิกขา ๓ ตามที่กล่าวมานี้ในอารมณ์นั้น ด้วยสตินั้น ด้วย มนสิการนั้น ดังนี้ ในจตุกกะที่ ๑ นั้น เพราะเหตุที่ในนัยแรก พระโยคาวจรจึง หายใจออกหายใจเข้าอย่างเดียวเท่านั้น และไม่พึงทำกิจอะไร ๆ อื่น แต่ว่าต่อนี้ไปควรทำความเพียรในอาการทั้งหลายมีการยังญาณให้เกิด เป็นต้น เพราะเหตุนั้น พึงทราบว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสพระบาลี โดยเป็นวัตตมานกาลว่า---- อนุสสามีติ ปชานาติ---- ปสฺสฺสามีติ ปชา นาติ (---รู้ว่าเราหายใจออก---รู้ว่าเราหายใจเข้า) ดังนี้ในนัยแรก นั้นแล้ว จึงทรงยกพระบาลีเป็นคำแสดงอนาคตกาล โดยนัยว่า สพฺพ กายปฏิสเวที อสฺสสิสฺสามิ (----เราจักเป็นผู้รู้ตลอดกายทั้งหมด หายใจออก) ดังนี้เป็นต้น เพื่อจะทรงแสดงอาการมีการทำญาณให้เกิด เป็นต้น อันควรทำต่อแต่นัยแรกนี้ไป [แก้ ปสฺสมฺภย์ กายสงฺขาร ข้อว่า "เธอสำเหนียกว่า เราจักเป็นผู้ระงับกายสังขาร หายใจ ออก----หายใจเข้า" นั้น คือเธอใส่ใจว่าเราจักเป็นผู้ระงับ คือทำกาย สังขารที่หยาบให้ค่อยๆ เบาลง ให้ดับไปให้สงบไปหายใจเข้าหายใจออก ความหยาบและละเอียดก็ดี ความระงับก็ดี ในข้อนั้น พึงทราบ นัยแรกหมายถึงวัตถุหมายเลข ๑ และ ๒ ในจตุกกะที่ ๑