ความหมายของสัญญาในวิสุทธิมรรค : หน้า 240/266

สัญญา"" ดังนี้ ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 239 เพราะตกไป คือ เพราะละไป เพราะไม่เกิดขึ้น อธิบายว่าเพราะ ทำมิให้เป็นไปแห่งปฏิฆสัญญาเหล่านั้นทั้ง ๑๐ คือ ฝ่ายกุศลวิบาก ๕ ฝ่ายอกุศลวิบาก ๕ โดยประการทั้งปวง สัญญาเหล่านั้น ย่อมไม่มีแม้แก่พระโยคาวจรผู้บรรลุรูปาวจรฌาน มีปฐมฌานเป็นต้น เพราะในสมัย (ที่บรรลุฌาน) นั้น จิตย่อมไม่ เป็นไปทางทวารทั้ง ๕ ก็จริงอยู่ ถึงเช่นนั้นการกล่าวถึงสัญญาเหล่านั้น ในอากาสานัญจายตนกถานี้ (อีก) บัณฑิตพึงทราบว่า เป็นการ กล่าวโดย (หมายจะ) สรรเสริญฌานนี้ เพื่อยังอุตสาหะให้เกิด (แก่ผู้ ปฏิบัติ) ในฌานนี้ ดุจการกล่าวถึงสุขและทุกข์อันละได้แล้วในฌานอื่น ในจตุตถฌาน (อีก) และดุจการกล่าวถึงสังโยชน์เบื้องต่ำ ๓ มีสักกาย ทิฏฐิเป็นต้น อันละได้ในมรรคอื่นแล้ว ในตติยมรรค (อีก) ฉะนั้น อีกนัยหนึ่ง สัญญาเหล่านั้น ไม่มีแม้แก่ผู้บรรลุรูปาวจรฌานแล้วก็จริง ถึงกระนั้น ก็มิใช่ไม่มีเพราะละได้ เพราะรูปาวจรภาวนา (การเจริญ รูปาวจรฌาน) มิได้เป็นไปเพื่อสำรอกรูป อันความเป็นไปแห่งสัญญา เหล่านั้น ยังเนื่องด้วยรูปอยู่ ส่วน (อรูปาวจร) ภาวนานี้เป็นไปเพื่อ สำรอกรูป (โดยตรง) เพราะเหตุนั้น จึงควรกล่าวไว้ว่า ปฏิฆสัญญา เหล่านั้นละได้แล้วในอารูปที่ ๑ นี้ และมิใช่แต่จะกล่าวเท่านั้น แม้จะ จำกัดความลงไปอย่างนั้นเสียทีเดียวก็ควร ก็เพราะปฏิฆสัญญาเหล่านั้น ยังละไม่ได้ในฌานก่อนแต่นี้นั่นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า * อภิ.ว. ๒๕/๓๕๓