เสียงเป็นหนามในอรูปฌาน : หน้า 241/266

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 240 เสียงเป็นหนาม (คือเป็นข้าศึก) สำหรับผู้เข้าปฐมฌาน” ส่วนใน อรูปฌานนี้ ตรัสความที่อรูปสมาบัติทั้งหลายเป็นอาเนญชา (ไม่หวั่น ไหว) และเป็นสันตวิโมกข์ (วิโมกข์อย่างละเอียด) ด้วย ก็เพราะ ความที่ปฏิฆสัญญาเหล่านั้นละได้แล้วโดยแท้ จริงอยู่ ท่านอาฬาร ดาบสกาลามโคตรเข้าอรูปสมาบัติอยู่ หาเห็นเกวียนประมาณ ๕๐๐ เล่ม ที่ผ่านไปใกล้ ๆ ไม่ ท่านไม่ได้ยินเสียงมันด้วยซ้ำไป แล [แก้ นานตฺตสญฺญาน์ อมนสิการา ข้อว่า นานตฺตสญฺญาน์ อมนสิการา (เพราะไม่ทำในใจถึง นานัตตสัญญา) มีอรรถาธิบายว่า (คำว่า นานอุตสญฺญาน์) คือซึ่ง สัญญาทั้งหลายอันเป็นไปในโคจร (คืออารมณ์) อันเป็นต่างกัน ๆ กัน หรือซึ่งสัญญาทั้งหลายอันมีสภาวะต่าง ๆ กัน ก็เพราะสัญญาเหล่านั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสจำแนกไว้ในวิภังค์อย่างนี้ว่า "ในสัญญาเหล่านั้น นานัตตสัญญา เป็นไฉน ? สัญญา คือ ความจำได้หมายรู้แห่งพระ โยคาวจร ผู้ประกอบไปด้วยมโนธาตุ หรือพร้อมไปด้วยมโนวิญญาณ ธาตุ แต่ไม่ได้เข้าสมาบัติ สัญญาเหล่านี้เรียกว่า นานัตตสัญญา" ดังนี้ สัญญาอันประสงค์เอาในที่นี้ จึงเป็นสัญญาที่สังเคราะห์อยู่ด้วย มโนธาตุ หรือมโนวิญญาณธาตุ แห่งพระโยคาวจรผู้ไม่ได้เข้าสมาบัติ ย่อมเป็นไปในโคจร (คืออารมณ์) อันเป็นต่าง ๆ คือมีสภาวะต่าง ๆ อันแตกต่างกันเป็นหลายอย่าง มีรูปเสียงเป็นต้น อนึ่ง เพราะแม้ สัญญาทั้ง ๔๔ อย่างนี้ คือ สัญญาเป็นกามาวจรกุศล ๘ สัญญาเป็น องฺ. ทสก. ๒๔/๑๔๕