วิญญาณ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 31 / 65

…คหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 142 และอารมณ์มีนัยดังที่ข้าพเจ้ากล่าวแล้ว ในก่อนนั่นแล ฯ วิญญาณ ๖ คือ จักขุวิญญาณ ๑ โสตวิญญาณ ๑ ฆานวิญญาณ ๑ ชิวหาวิญญาณ ๑ กายวิญญาณ ๑ มโนวิญญาณ ๑ ฯ ส่วนวิถี 5 คือ …

บทความนี้สำรวจเกี่ยวกับอารมณ์และวิญญาณ ตามหลักอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยแบ่งปันข้อมูลเกี่ยวกับวิญญาณ 6 ประการและวิถี 5 ประการที่เชื่อมโยงกับอ…

…องฯ แต่อารมณ์ที่เหลือ คือ กลิ่น รส และโผฏฐัพพะ แนบสนิทในภูตเป็นที่อาศัยมีฆานะเป็นต้น เป็นเหตุเกิดของวิญญาณ ฉะนั้น อารมณ์คือ กลิ่น รส และโผฏฐัพพะ แม้เป็นไปในกลาป อย่างหนึ่ง ๆ แล้ว ก็มาสู่คลองได้ฯ ก็ประสามทั้…

…ณ์ตั้งแต่รูปและเสียง จนถึงกลิ่น รส และโผฏฐัพพะ การเกิดขึ้นพร้อมกับภวังคจิตสะท้อนความเป็นเหตุเกิดแห่งวิญญาณ และอำนาจแห่งการกระทบประสาทที่ทำให้เกิดภวังคจลนะ โดยมีการเปรียบเทียบเพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจ.

…ว ๒ ครั้ง ดังนี้ ฯ [อธิบายอุปมาภวังคจิตไหว] มีคำถามสอดเข้ามาว่า ก็เมื่อรูปเป็นต้นกระทบที่ประสาทแล้ว วิญญาณที่อาศัยในประสาทนั้นเท่านั้นควรไหน มิใช่หรือ ก็ภวังค์ที่ อาศัยหทัยวัตถุควรไหนอย่างไร ๆ แก้ว่า เพราะเ…

บทนี้พูดถึงภวังคัปัจเฉทะซึ่งเกิดจากการตัดภวังคสันติ โดยเฉพาะการอภิปรายเกี่ยวกับการเชื่อมโยงระหว่างรูปที่กระทบประสาทและภวังคที่อาศัยหทัยวัตถุ การเปรียบเทียบด้วยแมลงวันที่จับอยู่กับก้อนกรวดเพื่ออธิบายกา

…มสอดเข้ามาว่า จักขุนทรีย์เท่านั้น ยัง กิจคือการเห็นให้สำเร็จโดยพระบาลีว่า เห็นรูปด้วยนัยน์ตา ไม่ใช่ วิญญาณมิใช่หรือ ฯ แก้ว่า คำที่ท่านกล่าวนี้ไม่เป็นจริงอย่างนั้น เพราะ รูปไม่สามรรถเห็นรูปได้ เพราะเป็นอายตน…

…วิเคราะห์การเห็นรูปของจักษุในอภิธัมมัตถสังคหบาลี พบว่าการเห็นเกิดจากการทำงานร่วมกันของจักขุนทรีย์และวิญญาณ ซึ่งการเห็นรูปต้องการปัจจัยเช่นแสงสว่าง หากขาดปัจจัยนี้การเห็นจะไม่เกิดขึ้น แม้ว่ารูปอื่นๆ จะมีอยู่…

… ตามสมควรแก่ภพนั้น ๆ และตามสมควร แก่บุคคลนั้น ๆฯ ด้วยคำว่า สพฺพตฺถาปิ เป็นต้น จักมีการคัดค้านแม้ ฆานวิญญาณเป็นต้น เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึงคัดค้านเฉพาะตทา ลัมพนะที่ประกอบด้วยปฏิฆชวนะในรูปาวจรภูมิ ฯ บทว่า ส…

เนื้อหานี้กล่าวถึงจิตในภพต่าง ๆ ที่มีการพิจารณาและวิเคราะห์ตามอภิธัมมิติ โดยเฉพาะในกามภพและรูปภพ รวมถึงความแตกต่างของวิถีจิตในแต่ละภพ และการมีอยู่ของอนิฏฐารมณ์ในโลกแห่งวิบากจิต ซึ่งเป็นการแสดงถึงลักษณ

…รหมเหล่านั่นไม่มีความต่ำต้อย เพราะ เป็นผู้มีสมาบัติอย่างอุกฤษฎ์ฯ ขันธ์ ๕ (คือ เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ) ที่เป็นวิบากแห่งอรูปฌานที่ ๑ ซึ่งเป็นไปในอากาสา นัญจายตนะนั่นแล หรือโอกาสที่ท่านกำหนดด้วยขันธ์ ๔ ท…

บทความนี้กล่าวถึงลักษณะของพรหมในชั้นต่าง ๆ โดยเริ่มจากคำนิยามที่หลากหลายถึงว่าสุทธาวาส และการอธิบายความสำคัญของพระอรหันต์กับการเข้าถึงชั้นพรหมที่สูงขึ้นในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งสรุปได้ว่าบุคคลที่ไม่ใ

…๔ เหล่านี้ คือ อารมณ์มี ๔ อย่าง คือ อากาศเพิกกสิณ ๑ ในที่มีอากาศเป็นอารมณ์ ๑ ความไม่มี แห่งใจนั้น ๑ วิญญาณที่มีความไม่มีแห่ง ใจนั้นเป็นอารมณ์ ๑ ฯ บทว่า เอตฺถ ได้แก่ บรรดากรรม ๔ อย่างเหล่านี้ ด้วยอำนาจ สถานท…

ในหน้าที่ 231 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา กล่าวถึงการผนวกบุญกิริยาวัตถุ ๓ อย่าง ได้แก่ ปัตติทาน โดยอำนาจของทาน ศีล และภาวนา. ที่กล่าวถึงรูปาวจรกุศลว่ามีลักษณะเป็นมโนกรรมอย่างเดียว

… ในกามโลกแม้ทั้งหมด "ด้วยอำนาจสุคติและทุคติ ฯ บทว่า ยถาห์ แปลว่า ตามสมควรแก่ ทวารและอาลัมพนะ ฯ วิบากวิญญาณอันใด มีมหาสมบัติเป็น อารมณ์เกิดแก่พวกนาคแบะครุฑเป็นต้น แม้ในอบายทั้งหลายก็ดี วิบาก วิญญาณอันใด เกิด…

…ของกุศลกรรมในชีวิต มีการยกตัวอย่างความเกี่ยวข้องระหว่างวิบากและสภาพแวดล้อมที่ส่งผลต่อการเกิดของวิบากวิญญาณ

… "วิปจฺจมานก ฯเปฯ กิลิฏฐิ วา" ฯ เพราะ เหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงได้ตรัสว่า "ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วิญญาณ กำหนัดด้วยความยินดีในนิมิตก็ดี กำหนัดด้วยความยินดีในอนุพยัญชนะ ก็ดี เมื่อตั้งอยู่ ย่อมตั้งอยู่ได้ ถ…

…ด้วยนิมิตแห่งทุคติและคตินิมิต ซึ่งเกี่ยวข้องกับผลของกรรมที่เป็นกุศลและอกุศล ที่มีผลต่อการเกิดใหม่ของวิญญาณ โดยกล่าวถึงสถานการณ์ที่กุศลจิตและอกุศลจิตเกิดขึ้นในเวลาเดียวกัน นอกจากนี้ยังอธิบายถึงจิตสันดานที่โน…

… อันความประชุมแห่งธรรมมีผัสสะเป็นต้นนั้น ที่เกิดร่วมกับชวนะใกล้ ต่อจุติให้เกิดอยู่ๆ แท้จริง ตัณหาให้วิญญาณน้อมไปในอารมณ์ที่มีโทษ อันถูกอวิชชาปิดบังไว้ สังขารตามที่กล่าวแล้ว ซึ่งเรียกกันว่า ขิปนก สังขาร (สัง…

…ตุในการเกิดของสังขาร และวิเคราะห์ว่าทั้งหมดนี้มีผลต่อการสร้างความเป็นกรรม รวมถึงอิทธิพลที่ก่อให้เกิดวิญญาณในสภาวะต่างๆ ตัณหาและอวิชชานั้นมีบทบาทสำคัญในการคอยปกปิดโทษของอารมณ์และทำให้วิญญาณน้อมไปในอารมณ์ที่ม…

…่วนความพิสดาร ผู้ศึกษาควรตรวจดู โดย นัยที่ท่านกล่าวไว้ในปกรณ์วิเสสวิสุทธิมรรค หรือในวรรณนาแห่งบทว่า วิญญาณมี เพราะสังขารเป็นปัจจัย ในอรรถกถาแห่งวิภังค์ ฯ นี้ ด ในคำว่า ฉทวารคุคหิต นี้ บัณฑิตพึงประกอบคำตามสม…

…นิมิตและการเกิดจุติจิต ในการศึกษาควรอ้างอิงไปยังงานวิจัยหรือหนังสือเพิ่มเติมเช่น วรรณนาแห่งบทว่าด้วยวิญญาณและวิสุทธิมรรค เพื่อให้เข้าใจแนวคิดหรือทฤษฎีที่มีความเกี่ยวข้อง

…นิททัสสนะ เพราะอรรถว่า เป็นไปกับด้วย นิทัสสนะ กล่าวคือภาพอันจักขุพึงเห็น ๆ ก็ความเป็นโคจรแห่งจักขุ- วิญญาณ ท่านกล่าวว่า นิทัสสนะ ๆ และนิทัสสนะนั่น แม้เมื่อไม่ เป็นอย่างอื่นจากรูปายตนะ จะกล่าวทำให้เป็นดุจธรร…

เนื้อหานี้พูดถึงการกระทบกระทั่งระหว่างคนและวัตถุ โดยเชื่อมโยงเข้ากับภวังคจิตที่ไม่มีกำลังและการประจวบกันด้วยอารมณ์ นอกจากนี้ยังมีการแยกแยะระหว่างรูปที่มีความหยาบและละเอียด รวมถึงการอธิบายถึงนิทัสสนะแล

…ตาย เพราะขาดกัมมรูปไป ฯ สมดังที่ท่านโบราณาจารย์กล่าวไว้ว่า ธรรม ๓ อย่างเหล่านี้ คือ อายุ ๑ ไออุ่น ๑ วิญญาณ ๑ ละกายนี้ไปเมื่อใด เมื่อนั้น กายนั้น ก็ถูกทอดทิ้งนอนอยู่ เหมือนกับ ท่อนไม้อันไร้ประโยชน์ฉะนั้น ๆ บ…

…สังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฏีกา อธิบายว่าจิตเริ่มเกิดขึ้นก่อนกัมมชรูป และการกำหนดอายุ ไออุ่น และวิญญาณ ว่าจะเป็นเหตุที่ทำให้กายทิ้งอยู่ตามธรรมชาติ นำไปสู่การศึกษาถึงพื้นฐานและอวิชชาในอภิธัมมวิทยา โดยเฉพ…

…ติ วิมังสาธิต ๑ ด ๑ จิตตาธิปติ ๑ อาหาร ๔ คือ กวฬิงการาหารที่ ๑ ผัสสาหารที่ ๒ มโนสัญ เจตนาหารที่ ๓ , วิญญาณหารที่ ๔ ฯ ก็ในมิสสกสังคหะนี้ บรรดาอินทรีย์ทั้งหลาย โสดาปัตติมรรคญาณ ท่านเรียกว่า อนัญญูตัญญัสสามีติ…

…รีย์ และอัญญาทรนทรีย์ นอกจากนี้ ยังได้เสนอความสำคัญของอธิปติและอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตทางจิตวิญญาณ โดยรวมแล้วเป็นการนำเสนอแนวคิดที่มีคุณค่าต่อการปฏิบัติธรรมในชีวิตประจำวัน

…วรแก่การประกอบ ฯ ในสัพพสังคหะ พึงทราบขันธ์ ๕ คือ รูปขันธ์ ๑ เวทนาขันธ์ ๑ สัญญาขันธ์ ๑ สังขารขันธ์ ๑ วิญญาณขันธ์ ๑ ฯ อุปาทานขันธ์ ๕ คือ รูปปทานขันธ์ ๑ เวทนูปาทานขันธ์ ๑ สัญญูปาทานขันธ์ ๑ สังขารรูปาทานขันธ์ ๑…

บทความนี้นำเสนอความเข้าใจในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นไปที่ธรรม ๓๓ ในโลกุตตรจิต รวมถึงขันธ์ ๕ อุปาทานขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ และธาตุ ๑๘ ซึ่งสำคัญต่อการศึกษาและเข้าใจอริยสัจ ๔ในพุทธศ

…่อมนำเวทนา ๓ มา ฯ กุศลกรรมและอกุศลกรรม กล่าวคือ มโนสัญเจตนาหาร ย่อมนำปฏิสนธิในภพทั้ง ๘ ง ๓ ฯ ปฏิสนธิวิญญาณ กล่าวคือวิญญาณหาร ย่อมนำมารูปที่เกิดร่วมกันมา ฯ มีธรรมแม้ เหล่าอื่น (มีเวทนาเป็นต้น) นำปัจจัยที่เกิ…

ในบทนี้ได้อธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างผัสสะและเวทนา ว่ามีความสำคัญในการนำไปสู่อารมณ์ต่างๆ ของสัตว์ ซึ่งการผัสสะเมื่อถูกต้องอารมณ์สามารถสร้างเวทนาได้ เช่น เวทนาแห่งสุขเป็นต้น นอกจากนี้ยังอธิบายถึงความส

…ุแห่งการได้อัสสาทะด้วยเวทนาฯ สังขาร ตั้งอยู่ในฐานะเหมือนพ่อครัว เพราะปรุงแต่ง คือเพราะยวนใจให้ยินดี วิญญาณตั้งอยู่ในฐานะเหมือนผู้บริโภค เพราะเข้าไปบริโภค (อารมณ์) ฯ ก็ด้วยคำเพียงเท่านี้ สำเร็จความที่ประสงค์…

เนื้อหานี้อธิบายถึงพระธรรมที่เกี่ยวข้องกับขันธ์และอุปาทานขันธ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเปรียบเทียบขันธ์กับโภชนะ เช่นกับข้าวที่ถูกปรุงแต่งเพื่อให้เกิดความพึงพอใจ การเข้าใจขันธ์ที่เป็นอารมณ์แก่อุปาทานสำ

… เพราะฉะนั้น จักษุและรูป เป็นต้นนี้ จึงชื่อว่าอายตนะ อนึ่ง ชื่อว่าอายตนะ ก็เพราะอรรถว่า เป็นเหตุแห่งวิญญาณมีจักขุวิญญาณเป็นต้น ๆ อีกนัยหนึ่ง ทางโลก สถานที่อยู่อาศัย บ่อเกิด ที่ประชุม และที่เกิด เขาก็เรียกกั…

เนื้อหานี้พูดถึงอายตนะซึ่งประกอบด้วยจักษุและรูป และมีผลกระทบต่อวิญญาณ โดยการทำความเข้าใจกับอายตนะสามารถนำไปสู่การเข้าใจในธรรมชาติของสังขารและทุกข์ รวมถึงการดำเนินกิจกรรม…

…ห่งทวาร ๖ และอารมณ์มีจำนวนเท่านั้นเหมือนกันฯ ธาตุมี ๑๘ โดยปริยาย คือโดยลำดับแห่งทวาร 5 อารมณ์ ๖ และ วิญญาณซึ่งมีจำนวนเท่านั้นเหมือนกัน อันอาศัยทวารและอารมณ์ทั้ง ๒ อย่างนั้นเกิดฯ วัฏฏะนี้มี ๓ กูมิ เพราะฉะนั้…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาอธิบายถึงความสำคัญของขันธ์ในการเกิดทุกข์และการพ้นจากทุกข์ ซึ่งปรกฏว่า พระผู้มีพระภาคทรงยกขันธ์เป็นตัวแทนแห่งธรรมต่าง ๆ ที่มีความแตกต่างและเก

…คตทธา (อนาคต- กาล) องค์ทั้ง ๘ ในท่ามกลาง เป็นปัจจุปันนัทธา (ปัจจุบันกาล)ฯ องค์ ๑๒ คือ อวิชชา สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ ชาติ ชรา มรณะ ฯ ก็คำว่าโสกะเป็นต้น ในปฏิจจสมุปบาทนัยนี้…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงปฏิจจสมุปบาทนัยซึ่งอธิบายการเกิดขึ้นของทุกข์ โดยเริ่มต้นจากสฬายตนะซึ่งเป็นปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดผัสสะและเวทนาจนถึงชาติและมรณะ ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นตามลำดับของปัจจัยที่เครือข่ายและเกี