ว่า : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 158 / 564

…ก โรคจึงจะระงับ ขันติก็มีอุปไมยฉันนั้นให้เป็นไปผิดทาง ลางที่ก็จะเป็นเช่นคำของอสุรินทร์เวปจิตติ กล่าวว่า ยทา นํ มญญัติ พาโล อชฌารูหติ ทุมเมโธ ภยา มยาย ติกฺขติ โคว ภัยโย ปลายน คนพาลย่อมสำคัญเสียว่า คนนี้อด…

…ิดที่เกี่ยวข้องกับการประพฤติปฏิบัติที่ถูกต้องตามหลักธรรม ซึ่งจะส่งผลดีต่อทั้งตนเองและผู้อื่น สรุปได้ว่าการมีขันติและการอดทนเป็นผลดีต่อการดำเนินชีวิตและการรักษาความสัมพันธ์กับผู้อื่น

…ภิปาลโนบาย ๑ (ไมตรีถวาย พ. ศ. ๒๔๘๑) สัจจะนั้น ได้แก่ความซื่อตรงในกันแลกัน เป็นธรรมผูกพันสามัคคีในระหว่างมิตรให้สนิท สนมมั่นคง ขาดสัจจะแล้ว สามัคคีย่อมไม่เป็นไปได้, สามีกับภรรยาวางใจกันลงไปไม่ได้ ยากเพื่อ…

บทความนี้กล่าวถึงความสำคัญของสัจจะในความสัมพันธ์ทั้งในด้านมิตรภาพและครอบครัว แสดงให้เห็นว่าสัจจะเป็นธรรมที่ช่วยสร้างความสามัคคีโดยเฉพาะในชุมนุมชนในพระศาสนา ซึ่งสัจจะจัดเป็นพระบารมีที่สำคัญ ทำ…

…ารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ๓๗๐ ด้วยอาการต่าง ๆ เพื่อนำไปสู่อำนาจย่อมไม่สามารถจะผูกพันพระองค์ถูกทรงตัดเสียว่า ยสฺส ชิต นาวชีวติ เป็นต้นมีความว่า ความชำนะของท่านผู้ใดย่อมไม่กลับแพ้ ใครในโลกย่อมเอาชะ นะท่านมิได้…

เนื้อหาเกี่ยวกับหลักธรรมของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ที่เน้นความสำคัญของการมีอาการคงที่ในการพัฒนาอริยะธรรม และการหลุดพ้นจากกิเลส เมื่อพระพุทธเจ้าแสดงอาการยืนหยัดต่อมารและการไม่แสดงวิการ เป็นธรรมที่สูงส่งส

ประโยค - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 124 ของทหาร [คนรบ] ใด ทหาร นั้น ชื่อว่ามีดาบในมือ အ ๖ ๔ ๕ ฉัตต์ ปาณิมหิ ยสฺส โส จตฺตปาณี ปุริโส ร่ม [มี] ในมือ ๒ ๔ & ๖ ของบุรุษใด บุรุษ นั้…

…ัทธิต ผ่านตัวอย่างต่าง ๆ เช่น การเปรียบเทียบคำที่มีความหมายแตกต่างกันในรูปเอกวจนะและพหุวจนะ การใช้คำว่า 'มี' ในบริบทต่าง ๆ เช่น 'มีดาบในมือ' และ 'มีอาวุธในมือ' นอกจากนี้ยังอธิบายการใช้สมาสและวิธีการตีควา…

…ในพหุลตัทธิต ลง อายุ ปัจจัย อย่างนี้ อภิชฌา อสฺส ปกติ อภิชฌา อภิชฌา เป็นปกติ ของชนนั้น [ชนนั้น] ชื่อว่ามีอภิชฌาเป็นปกติ, อภิชฌา อสฺส พหุลา วา อภิชฌา อีกอย่างหนึ่ง อภิชฌา ของชนนั้นมาก [ ชนนั้น] ชื่อว่ามีอ…

ในหนังสือเล่มนี้ กล่าวถึงอุปาทานียะและพหุลตัทธิต รวมถึงการใช้คำว่า อภิชฌา สีติ และ ทยา ในการแสดงความปกติและความมากในแต่ละชนหรือประเทศ นอกจากนี้ยังได้อธิบายเกี่ยวกับปั…

…์ที่ลง มนฺตุ ปัจจัย อย่างนี้ อายุ อสฺส อตฺถีติ อายสฺมา อายุ ของชนนั้น มีอยู่ เหตุนั้น [ ชนนั้น] ชื่อว่า มีอายุ. สติ อสฺส อตฺถีติ [ ชนนั้น] ชื่อว่า มีสติ. สติมา สติ ของชนนั้น มีอยู่ เหตุนั้น จกฺขุ อสฺส อต…

บทเรียนนี้อธิบายเกี่ยวกับศัพท์ในภาษาบาลีที่ประกอบด้วยปัจจัยต่างๆ เช่น มนฺตุ และ ณ รวมถึงการวิเคราะห์ความหมายของคำและประโยคในบริบทต่างๆ เพื่อเสริมสร้างความรู้ด้านภาษาและไวยกรณ์ของบาลี บทเรียนสำรวจคำศัพ

…ยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 155 อุทาหรณ์เหล่านี้ แสดงพอเป็นตัวอย่าง ให้ผู้ศึกษาสังเกตได้ ว่า แม้ศัพท์ที่มีได้แสดงไว้ในที่นี้ ก็คงเปลี่ยนลิงค์ไปตามแบบนี้ทั้งสิ้น จะแสดงให้สิ้นเชิง ก็กลัวจะเป็นก…

…่าง ๆ โดยมีคำถามและตัวอย่างที่เกี่ยวข้องกับตัทธิตและปัจจัยที่เป็นส่วนหนึ่งของการเรียนรู้ อาทิเช่น คำว่า "วาสโว" ที่อธิบายถึงผู้คนในเหล่ากอแห่งวาสวะ และคำอื่น ๆ ที่แสดงให้เห็นความหมายต่าง ๆ ที่สำคัญต่อการ…

ว่า ลูเทน ประโยค๑ - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 167 โอทโน ปจิยเต ข้าวสุก …

…ื้อหานี้นำเสนอการศึกษาในด้านบาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค โดยโฟกัสที่อาขยาตและกิตก์ โดยเน้นการอธิบายการใช้คำว่า 'โอทโน ปจิยเต' ซึ่งแสดงให้เห็นถึงการทำงานของพ่อครัวที่มีส่วนในการหุงข้าว โดยใช้กฎของไวยากรณ์บาลีเป็…

…า จะเป็นพหุวจนะและบุรุษอื่นก็ได้ ไม่ห้าม [เหตุกัตตุวาจก] กิริยาศัพท์ใดกล่าวผู้ใช้ให้คนอื่นทำ คือแสดงว่า เป็นกิริยา ของผู้ใช้ให้ผู้อื่นทำนั้น, กิริยาศัพท์นั้นชื่อ เหตุกัตตุวาจก : มีอุทาหรณ์ ว่า สามิโก สูท…

…วามหมายของคำและการสร้างประโยค เช่น การใช้ประธานและกรรม รวมถึงตัวกัตตา ด้วยการยกตัวอย่างเช่น การใช้คำว่า 'สามิโก' เป็นผู้ใช้ในการทำให้คนอื่นทำการหุงข้าว

คํานํา หนังสือบาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ ภาคที่ ๓ ตนต้นปรากฏ ว่า มีศัพท์ที่นิยมในเชิงอักขรวิธี ยังแผกเพี้ยนไม่ลงระเบียบ ตามที่ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาชิรญาณวโร…

หนังสือบาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ ภาคที่ ๓ ได้รับการชำระใหม่โดยอิงตามคำแนะนำของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า เพื่อให้มีรูปแบบที่เป็นระเบียบและสอดคล้องกับหลักสูตรการศึกษาในยุคปัจจุบัน โดยเน้นความสำคัญของศัพท์และอ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 22 ๑. เนื่องด้วยเป็นเจ้าของพัสดุ (ของ) เรียกชื่อว่า สามีสมพนฺโธ อุ. ภิกฺขุสฺส จีวร์. ๒. เนื่องอยู่ในหมู่ (แห่ง) เรียกชื่อว่า สมุหสมพนฺโธ Q. โคฌาน์ ยูโถ…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับกฎและหลักการของไวยากรณ์บาลี โดยเฉพาะเกี่ยวกับการจำแนกประเภทการใช้พัสดุและวากยสัมพันธ์ เช่น สมพนฺโธ, นิทฺธารณ์ และบทนามนามที่ประกอบด้วยสัตตมีวิภัตติในอรรถคัมภีร์ การใช้และการประยุกต์

ประโยค๑ - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 221 ๒. เป็นที่ซึมซาบหรือปนอยู่ (ใน) เรียกชื่อว่า พยาปิกาธาโร อุ. ติเลส เตล์. มจฉา. ๓. เป็นที่อยู่อาศัย (ใน) เรียกชื่อว่า วิสยาธาโร, อุ, ชเล ๔. เป็นท…

เนื้อหานี้เสนอบทเรียนเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ ที่มีการชี้ให้เห็นถึงการใช้งานต่างๆ ของคำพยาบาลและคำเชื่อมในภาษาบาลี โดยมีเนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายหน้าที่และคำที่เกี่ยวข้อง เช่น พยาปิกาธาโร, ว

…า อิมสฺมึ โลเก ทุลุลภา, เตสุ หิ ปญฺญวาเยว ทุลลาตโร (คันถาภรณนัย.) ความท่อนต้นแสดงคนมีบุญและคนมีปัญญาว่า หายากในโลกโดยอาการที่ไม่แปลกกัน, ความท่อนหลังแสดงแปลก ออกไปว่า คนมีปัญญาหายากกว่า หิ ในท่อนหลังนั้น…

…ความหายากของคนมีบุญและคนมีปัญญา ร่วมไปถึงข้ออุปมาและการใช้ภาษาที่ชัดเจนในการอธิบายความหมาย. ปัญญาถือว่าหายากกว่าบุญในโลกนี้ ด้วยการนำเสนอในรูปแบบนิบาตที่ช่วยส่องความเข้าใจในการกล่าวอรรถ. อาทิเช่น การเปรี…

…วอนุโลม คือไม่มีปฏิเสธห้าม, ความ ท่อนหลังกล่าวมีปฏิเสธห้าม แต่คล้อยตามกัน, นิบาตในความท่อนหลัง เรียกว่า พอติเรกโชตโก, ในอรรถนี้ ใช้นิบาติ ๓ ศัพท์นั้นเหมือน อันวยโชตก, ตรงความไทยว่า อัน, มีอุทาหรณ์ดังนี้:…

บทเรียนนี้เน้นการศึกษาบาลีไวยากรณ์และวากยสัมพันธ์ โดยเฉพาะการวิเคราะห์พยติเรกโชตกนิบาตและสัมภาวนโชตกนิบาต ซึ่งมีการอธิบายความหมายการใช้นิบาตต่างๆ และอุทาหรณ์ในการเปรียบเทียบ พร้อมความหมายในภาษาไทยเพื่

… สิกฺขติ ครหโชตกนิบาต ๑๒. ถ้าความท่อนต้นกล่าวชม, ความท่อนหลังกล่าวติ, นิบาต ในความท่อนหลัง เรียกชื่อว่า ครหโชตโก, ในอรรถนี้ ใช้นิบาต คือ ปน ศัพท์เดียว, ตรงความไทย เหมือนสัมภาวนโชตก, ต่าง แต่อุทาหรณ์ดังนี…

บทความนี้สำรวจการใช้ นิบาต ในบาลี โดยเริ่มจากการอธิบายถึงความหมายและหลักการใช้งาน พร้อมตัวอย่างที่แสดงถึงความแตกต่างของการชมและการติในข้อความ นอกจากนี้ ยังมีการพูดถึงการควบพากย์และสมุจจยะในวากยสัมพันธ

ประโยค๑ - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 236 กับบทที่มีวิภัตติเสมอกัน เรียกว่า ปทสมุจจโย, ในอรรถนี้ ใช้ นิบาติคือ จ เป็นพื้น เรียกชื่อว่า สมุจจยตฺโถ ตรงต่อนิบาติไทย ที่ใช้ในระหว่…

… และอุทาหรณ์เพื่อให้ง่ายต่อการเข้าใจ รวมถึงการแปลความ และการบวกความท่อนหลังเข้าไปกับท่อนต้นซึ่งเรียกว่า สมปิณฑน์ โดยเฉพาะเมื่อต้องการสร้างประโยคที่ซับซ้อนและมีความหมายลึกซึ้ง

๓. ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 242 สัมปฏิจฉนัตถนิบาต นิบาตนี้ใช้รับคำถาม เรียกชื่อว่า สมปฏิจฉนตฺโถ. นิบาต นี้ใช้ เป็นพื้น, ใช้ อามนฺตา แต่ในพระอภิธรรม, ตรง อาม นิบาตไทยว่า ขอรับ, จ้ะ, เ…

บทนี้กล่าวถึงการใช้ นิบาตในภาษาบาลีว่า โดยเฉพาะ สัมปฏิจฉนัตถนิบาต ซึ่งใช้ในการตอบรับคำถาม เช่น คำว่า อาม, อามนฺตา และ อุยโยชนัตถนิบาต ที่ใ…

ประโยค๑ - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 243 ว่า เวคตโถ, ตรงต่อนิบาตไทยว่า โอ้, พุโธ, หนอ, นิบาต พวกนี้ ๒ ศัพท์ คือ อโห, กับ วต. อุ. (หลากใจ) อโห พุ…

…ชัดเจน ตัวอย่างที่ได้ให้มานั้นช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจถึงการใช้ภาษาบาลีได้อย่างลึกซึ้ง พื้นฐานในการใช้คำว่า 'อโห' และ 'วต' เพื่อแสดงอารมณ์ต่าง ๆ เช่น ดีใจ เสียใจ และอื่น ๆ ให้เห็นถึงความละเอียดของไวยากรณ์บาล…

…รณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 245 ธมฺโม ทเว รกฺขติ ธมฺมจารี, แม้ถึง หิ, จ, ปน ที่ไม่มีความ อะไร ก็เรียกว่า ปทปูรณ สมวายนิบาต ๕. นิบาตที่ใช้แสดงนามบ้าง กิริยาบ้าง ที่พร้อมกัน เรียกชื่อ ว่า สมวาโย ตรงต่อนิบาต…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการวิเคราะห์ไวยากรณ์บาลี ซึ่งรวมถึงการทำความเข้าใจนิบาตประเภทต่างๆ เช่น สมวายนิบาตที่ใช้แสดงนามและกิริยา โดยเน้นการใช้ศัพท์และบริบทในการประยุกต์ ในส่วนของปฏิเสธนิบาตนั้น จะมีการจำแน

…หิ กตฺถจิ ปธานตฺตา กตฺถจิ ปากฏตตา กตฺถจิ อสาธารณฤตา เทสนาวิลาส ส จ เวเนยยานญฺจ อนุรูปโต เอกเมว เหตุ ว่า ผล วา ที่เปติ ฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนาติ” หิ ปธานตฺตา เอกเมว เหตุผลจาห์ ฯ ๑. สํ. นิทาน. ๑๖/๑

บทความนี้วิเคราะห์ปัจจัยและความสัมพันธ์ระหว่างวิสุทธิมคฺคกับการปจฺจโย โดยชี้ให้เห็นถึงแนวคิดเกี่ยวกับอวิชชาและสังขาร การอธิบายปรากฏการณ์ที่เกี่ยว…