อธิบาย : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 44 / 173

…้อว่า ตมนนฺตริตวา ความว่า ทำอุเบกขาสันตีรณะนั้นไว้ในลำดับแห่งตน คือไม่ตั้งลงต่างกัน (ภวังค์จึงตก) ฯ อธิบายว่า (ภวังค์ตก) ในลำดับแห่งสันตีรณะสหรคต ด้วยอุเบกขานั้น ฯ

…อนกันระหว่างปฏิสนธิจิตและภวังคจิตถูกยกขึ้นด้วยการอ้างอิงถึงหลักธรรมและคำสอนจากอาจารย์ธรรมปาลเถระ การอธิบายถึงภวังค์ซึ่งตกในลำดับแห่งสันตีรณะและการทำอุเบกขาสันตีรณะถูกนำเสนอในบทความนี้.

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 178 มีคำถามสอดเข้ามาว่า ก็ท่านได้กล่าวแล้วว่า เพราะไม่มีพืชคือ ปฏิสนธิที่เป็นกามาวจรมิใช่หรือ ก็เมื่อเป็นเช่นนั้น แม้จักขุวิญญาณ เป็นต้

…ในพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังกล่าวถึงพระผู้มีพระภาคเจ้าที่ทรงเข้าฌาน และการนำจิตเข้าสู่ระดับความชำนาญ อธิบายว่าในเวลาที่จิตของพระองค์มีสภาวะต่ำ สติจะถูกชวนไปยังความเข้าใจที่ลึกซึ้ง ซึ่งทำให้เป็นไปได้ที่จะเข้า…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 186 อธิบายอย่างนี้ ท่านอาจารย์จึงกล่าวไว้ ในปกรณ์ธรรมานุสารณีว่า ในเวลาที่พวกพรหมหน่วงเหนี่ยวอนิฏฐารมณ์เป็นกาม…

ในบทนี้อธิบายถึงการเกิดขึ้นของวิญญาณในทวารต่าง ๆ และการจำแนกจิตตามภูมิความเป็นไปของมัน รวมถึงการดำเนินไปของจิตในแ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 188 วิสัย ภูมิแห่งเปรต ๑ อสุรกาย พวกอสุระ ๑ ฯ กามสุคติภูมิมี ๕ คือ มนุสสา พวกมนุษย์ ๑ อาจถมมหาราชิกา เทวดาผู้อยู่ในชั้นจาตุม มหาราช ๑ ต

…11 ประเภท รวมถึงมนุษย์และเทวดาในชั้นต่างๆ ในที่นี้ยังมีการระบุจำนวนและชั้นของภูมิแห่งฌานแต่ละประเภท อธิบายถึงความแตกต่างและความสำคัญของภูมิเหล่านี้ในทางพุทธศาสนา ทั้งนี้ข้อมูลได้เน้นที่การเข้าใจประเภทภูมิแล…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 190 ภวังค์ และจุติ ในกามสุคติภพ ฯ อนึ่ง มหาวิบากทั้ง ๒ ย่อม เป็นไปด้วยอำนาจแห่งปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ ในกามาสุคติภูมิ แม้ โดยประการทั้ง

เนื้อหาเกี่ยวกับภวังค์และจุติในกามสุคติภพ อธิบายเรื่องการปฏิสนธิในรูปแบบต่างๆ โดยเฉพาะการกำหนดอายุของเหล่าเทวดาชั้นต่างๆ ตามหลักการในอภิธัมม ซึ่งสอด…

… และมีอารมณ์อย่างเดียวกัน ในชาติหนึ่ง เหมือนอย่างนั้นนั่นแล นี้เป็นหมวด ๔ แห่งปฏิสนธิในอธิการนี้ ฯ [อธิบายกรรม ๑๒ อย่าง ન ชื่อว่ากรรม มี 4 อย่าง ด้วยอำนาจแห่งกิจ (คือให้ผลตามกิจ) คือชนกกรรม กรรมที่ให้เกิด ๑…

การศึกษาถึงอายุของพรหมและเทวดาในชั้นอรูปฌาน อธิบายลำดับของปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ รวมถึงชั้นอรูปฌาน 4 ประเภท ปิฏิสนธิทั้ง 4 ระบุว่าเป็นอรูปปฏิสนธิ โดยม…

…จรกุศล กุศลที่เป็น กามาวจร ๑ รูปาวจรกุศล กุศลที่เป็นรูปวจร ๑ อรูปาวจรกุศล กุศลที่ เป็นอรูปาวจร ๑ ฯ [อธิบายอกุศลกรรมบถ ๑๐] บรรดากรรมเหล่านั้น อกุศลกรรมมี ๓ อย่าง ด้วยอำนาจทวาร แห่งกรรม คือ กายกรรม กรรมที่เป็…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ได้มีการอธิบายเกี่ยวกับกรรมว่าแบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลัก โดยกรรมสามารถแบ่งได้ตามลำดับการให้ผลและอำนาจแห่งฐานะที่ให้ผ…

…หะนั้น ข้าพเจ้าจะกล่าวปวัติสังคหะ ในสนธิ คือ ในปฏิสนธิกาล และในกาลแห่งจุติจิตใกล้ต่อปฏิสนธินั้น" ฯ [อธิบายคำว่า อบาย เป็นต้น] ન્ બૈ ถิ่นที่ชื่อว่าอบาย เพราะอรรถว่า ไปปราศจากความเจริญที่สมมติ กันว่าบุญโดยมาก…

…ง โดยเริ่มจากการแสดงวิถีจิตฺตวเสเนว และปวัติสังคหะในสองกาล ได้แก่ กาลแห่งปฏิสนธิและจุติจิต รวมถึงการอธิบายคำว่าอบายและสุคติ ภูมิ เต็มไปด้วยความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับธรรมะและจิตวิญญาณที่น่าสนใจ สามารถศึกษาเพ…

…ีนีฎีกา - หน้าที่ 202 จึงชื่อว่ากามสุคติภูมิ ฯ แม้ในบททั้งหลายที่เหลือ ก็มีนัยดังกล่าวมา แล้วนั้นฯ [อธิบายคำว่า นรก เป็นต้น] แดนที่ชื่อว่านิรยะ (นรก) เพราะอรรถว่า ไปปราศจากความ เจริญ คือจากความสุขฯ สัตว์ทั้…

บทความนี้นำเสนอคำอธิบายเกี่ยวกับนรกและกำเนิดของสัตว์ต่าง ๆ เช่น ดิรัจฉานและเปรต โดยใช้คำศัพท์และคำอธิบายที่เกี่ยวข้องกับธรร…

…ังคำที่ท่านอาจารย์ กล่าวไว้ (ในนามรูปปริเฉท) ว่า "พวกเวปจิตตอสูร รวมเข้าใน พวกเทวดาชั้นดาวดึงส์" ฯ [อธิบายคำว่า มนุษย์ เป็นต้น] พวกสัตว์ที่ชื่อว่ามนุษย์ เพราะอรรถว่า มีใจสูง โดยความเป็น ผู้มีใจอย่างอุกฤษฎ์ …

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับอสูรที่ถูกจำแนกว่าเป็นเปรตและความหมายของมนุษย์ โดยเน้นถึงคุณสมบัติที่ทำให้มนุษย์มีความสำคัญ…

…อภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 204 ในอธิการว่าด้วยภูมิ ๔ นี้ ฯ แม้ในบทที่เหลือทั้งหลายก็ย่างนั้น [อธิบายคำว่า เทวดา เป็นต้น] เทพทั้งหลายที่ชื่อว่าจาตุมมหาราชิกา เพราะอรรถว่า มีความ ภักดี" ในท้าวมหาราชทั้ง…

บทความนี้เสนอการอธิบายเกี่ยวกับเทวดาในชั้นต่างๆ โดยเฉพาะจาตุมหาราชิกาและดาวดึงส์ โดยมีการอธิบายความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับชน…

အ ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 205 [อธิบายคำว่า พรหม เป็นต้น] เหล่าเทพที่ชื่อว่าพรหมปาริสัชชา (คือเป็นบริษัทของพรหม) เพราะอรรถว่า เกิดในบริษัท…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับความหมายและประเภทของพรหมในการพระอภิธรรม โดยมีการระบุถึงประเภทต่างๆ ของพรหม เช่น พรหมปาริสัช…

…้เหล่านั้น สถิตอยู่ในชั้นเดียวกัน ที่รุ่งเรืองด้วยรัศมี แห่งรัตนะที่ประณีตกว่ากัน (สุกใสกว่ากัน) ฯ [อธิบายสุทธาวาส ๕ ชั้น] ภูมิที่ชื่อว่าสุทธาวาส เพราะอรรถว่า เป็นที่อยู่แห่งพระอนาคามี

เนื้อหานี้กล่าวถึงรัศมีแห่งสรีระในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยการอธิบายถึงพรหมที่มีคุณลักษณะต่างๆ เช่น ปริตตสุภา, อัปปมาณสุภา, และสุภากิณณา เป็นต้น นอกจากนี้ยังพูดถึงการสถ…

…ี่ ๑ เหล่านั้น ชื่อว่าอากาสนัญจายตนภูมิ ฯ นัยใน วิญญาณัญจายตนภูมิเป็นต้น แม้ที่เหลือ ก็อย่างนั้น ๆ [อธิบายความใน ๒ คาถา] ที่เป็นวิบาก สัมพันธ์ความว่า "บุคคลทั้งหลายผู้เป็นปุถุชนก็ดี เป็นพระ โสดาบันก็ดี และเ…

บทความนี้กล่าวถึงลักษณะของพรหมในชั้นต่าง ๆ โดยเริ่มจากคำนิยามที่หลากหลายถึงว่าสุทธาวาส และการอธิบายความสำคัญของพระอรหันต์กับการเข้าถึงชั้นพรหมที่สูงขึ้นในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งสรุปได้ว่าบุคคลที่ไม่…

…้ที่ มิใช่พระอริยเจ้า ย่อมได้ในสถานที่เหลือทั้งหลาย เว้นชั้นสุทธาวาส อบายภูมิ และอสัญญีสัตว์เสีย ฯ [อธิบายคำว่า อันธะ คนบอด เป็นต้น] ๆ บทว่า โอกุกนติกฺขเณ ได้แก่ ในขณะปฏิสนธิ ฯ ชื่อว่า คนบอดแต่กำเนิด เพราะอ…

…อาจารย์ได้กล่าวถึงสถานที่ต่าง ๆ ที่พระอริยเจ้าและผู้มิใช่พระอริยเจ้าได้รับการเกิดในแต่ละภพ รวมถึงการอธิบายการเกิดของสัตว์ที่มีอาการบกพร่องในการมองเห็นหรือได้ยิน เช่น คนบอดแต่กำเนิด และคนหนวก โดยเน้นถึงกรรมท…

…ร่อง (ไม่วิกลวิการ) แต่มีวิจารณญาณน้อย เป็นปกติ แม้บุคคลเช่นนั้น ก็สงเคราะห์เข้าด้วย อาทิ ศัพท์" ฯ [อธิบายคำว่า วินิปาติกเปรต เป็นต้น] พวกวินิปาติกะ ชื่อว่าภุมมัสสิตะ เพราะอรรถว่า พิง คืออิง อาศัยพวกภุมมเทว…

ในเอกสารนี้กล่าวถึงวินิปาติกเปรตซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับภุมมเทวดา โดยที่เนื้อหาสื่อถึงการไม่มีการกำหนดอายุของสัตว์อบายและมนุษย์ รวมถึงกรรมที่กำหนดอายุในอบาย การพูดถึงความแตกต่างของสัตว์ในอบายที่มีอายุย

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 213 เพราะเหตุที่ชั้นปฐมฌานแม้ทั้ง ๓ นั้น จะไม่พินาศแม้ในกัลป์ อันหนึ่งไม่มี ฉะนั้น เหล่าพรหมปาริสัชชาเป็นต้นนั้น จึงไม่เกิด ในกัลป์ทั้ง

…รหมปาริสัชชาและแสดงความเข้าใจในอสงไขยกัลป์ที่กล่าวถึงในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์และโลกในช่วงเวลาต่าง ๆ พร้อมข้อมูลเกี่ยวกับการเสื่อมของสัตว์และอานุภาพแห่งก…

…ธิจิตและจุติจิต) เหมือนกัน ทีเดียว โดยภูมิ ชาติ สัมปยุตธรรมและสังขาร ฯ บทว่า เอกชาติย คือ ในภพ ๑ ฯ [อธิบายกรรม ๔ มีชนกกรรมเป็นต้น] บัดนี้ เพื่อจะแสดงกรรมโดยอาการ ๕ ท่านอาจารย์จึงเริ่มคำ เป็นต้นว่า "ชนก" ฯ ก…

…กุศลและอกุศล ที่ส่งผลต่อวิบากและสภาวะต่าง ๆ โดยเฉพาะในเรื่องของการเกิด การสนับสนุน และการตัดรอนเพื่ออธิบายแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตและการทำกรรมต่อไป

…ม่ให้วิบากเกิดด้วยตนเอง, แท้จริง ความแปลกกันแห่ง อุปฆาตกกรรมนี้จากชนกกรรม ปรากฏชัดดีอย่างนี้แล " ฯ [อธิบายกรรม ๔ อย่าง ให้ผลตามลำดับ] บทว่า กิจฺจวเสน ได้แก่ด้วยอำนาจแห่งกิจ คือการทำให้ เกิด, การสนับสนุน, กา…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถกรรม อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างชนกกรรมและอุปฆาตกรรมโดยชี้ให้เห็นลักษณะและอิทธิพลของกรรมแต่ละประเภท ซึ่งชนกกรรม…

…มี กตัตตากรรมย่อมให้ผลก่อน) ฯ เพราะเหตุนั้น ท่านอาจารย์จึงได้กล่าวไว้ว่า "โดยปริยายแห่งการให้ ผล" ฯ อธิบายว่า "โดยลำดับแห่งการให้ผล" ฯ ส่วนในปกรณ์ ทั้งหลายมีอภิธัมมาวตารเป็นต้น ท่านอาจารย์ทั้งหลาย กล่าวระบุ…

…ลที่มีกระแสแรง และลำดับการให้ผลของกรรมที่มีความแตกต่างกัน ซึ่งครุกกรรมย่อมให้ผลก่อนกรรมอื่น ๆ ตามการอธิบายของอาจารย์