อรรถกถาจารย์ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 3 / 7

… เมื่อกลั่นเป็นดวงบารมี แล้วจะเหลือขนาด 1 นิ้ว” (2) ความหมายของบาป คำว่าบาปมาจากภาษาบาลีว่า “ปา” พระอรรถกถาจารย์กล่าวไว้ว่า ชื่อว่าเป็นบาป เพราะ เป็นของลามก บาปนั้นชื่อว่าเป็นความเศร้าหมอง เพราะทำจิตที่เคยประภัสส…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการฝึกสมาธิและความสำคัญของบุญที่เกิดขึ้นเมื่อทำความดี เช่น การให้ทานและรักษาศีล บุญเป็นพลังงานบริสุทธิ์ในใจที่ช่วยชำระล้างกิเลส ให้เกิดสุขและความสำเร็จ เราจะเห็นว่าบาปคือการกระทำที่ท

…ล้ว จึงได้กล่าวสรรเสริญการแสดง ธรรมของพระพุทธองค์ และประกาศตนเป็นอุบาสก มีพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่ง พระอรรถกถาจารย์ได้กล่าวถึงความสำคัญของพระสูตรนี้ไว้ว่า “เป็นพระสูตรที่กล่าว ถึงอริยวินัย ของคฤหัสถ์ที่สมบูรณ์ที่สุด…

สิงคาลกสูตรเป็นพระสูตรที่สอนหลักการอริยวินัยสำหรับคฤหัสถ์ในการเป็นคนดี โดยมีการไหว้ทิศ 6 และสำนึกรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่นอย่างเคร่งครัด ทั้งยังรวมถึงการหลีกเลี่ยงอบายมุขและทำตามหลักการอันเหมาะสม นอ

นิยาม หมายถึง ความแน่นอน” หรือหากใช้ในภาษาร่วมสมัยที่เข้าใจได้ง่ายๆ นิยามก็ อาจแปลว่า “กฎ” พระอรรถกถาจารย์ได้จำแนกนิยามไว้ 5 ประการคือ พืชนิยาม อุตุนิยาม จิตตนิยาม กรรมนิยาม และ ธรรมนิยาม กฎทั้ง 5 ประการนี้…

บทความนี้อธิบายถึงการจำแนกนิยาม 5 ประการในพุทธศาสนา ซึ่งได้แก่ พืชนิยาม, อุตุนิยาม, กรรมนิยาม, จิตตนิยาม, และ ธรรมนิยาม กฎต่างๆนี้เป็นหลักการสำคัญที่ควบคุมสิ่งต่างๆ ทั้งในโลกและอนันตจักรวาล โดยแต่ละกฎ

ประโยคที่ ๔ - มังคลัตถทีปน - หน้า 138 [๒๔๐] ภิกษอาณีบาต องคุฉตินกาย้นว่า "พระอรรถกถาจารย์ กล่าวว่า "มิกฉาทัฬ๙ ๓ อย่างนี้ ทั้งห้ามสรรค์ ดังนั้น เพราะมิกฉาทัฬ๙ ๓ อย่างนั้น ชื่อว่ามีโทษมาก เหต…

…ย่างที่มีโทษมากและไม่ขัดข้องต่อมรรค โดยอธิบายเหตุผลของการห้ามสรรค์และการบรรจุมรรครวมถึงวิธีการที่พระอรรถกถาจารย์ได้อธิบายถึงข้อที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับธรรม. พระอรรถกถาจารย์ได้ให้ความสำคัญกับธรรมความเห็นวิปริ ซึ่งไม…

…ก่อนคริสต์ศตวรรษอรรถกถาในภาษาบาลี่ที่เราใช้ในปัจจุบันนี้ เกิดขึ้นจากการจ้านของพระพุทธโฆษาจารย์และพระอรรถกถาจารย์รุ่นถัดมา โดยอาศัยเนื้อหาจากอรรถกถาชิงหลหลายฉบับที่เรียกว่า “โบราณอรรถกถา” อาทิมหาวรรถากมหาปัจฉิมอรร…

บทความนี้สำรวจความสัมพันธ์ระหว่างภาพสลักหินและอรรถกถาชาดก อธิบายการใช้เนื้อหาในอรรถกถาเพื่อเสริมการตีความภาพ โดยยกตัวอย่างผลงานสร้างในพุทธศตวรรษที่ 3 รวมถึงการอ้างอิงเนื้อหาเก่าแก่ในอรรถกถาชั้นต่าง ๆ

… อธิศรปัจจัยสันโดน, อธิศรปัจจัยสันโดนนี้ คือความไม่โลกเท็จ. เหตุนี้ เมื่ออรรถาอนิบาต องค์ตถนิกาย พระอรรถกถาจารย์ จึงกล่าวว่า "ความสนใจโดยกล่าวคือความไม่โลก ชื่อว่า สนุตภูติ." ภูมิเอกนิบาต องค์ตถนิกานั้น And ภูมิ…

บทความนี้กล่าวถึงปัจจัยหยาบและปัจจัยต่างๆ ที่มีอยู่ในศาสตร์ของพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะการชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของความสนใจและการใช้อธิศรในการศึกษาทางธรรม. การวิเคราะห์เรื่องของวัตถุที่ล่อและความเข้าใจในธ

… จิตของคนอื่นทั้งปวงนั้น ชื่อสันตติ ปัจจุบัน ส่วนอัทธาปัจจุบัน จึงชี้แจงด้วยชวนวาร" ดังนี้ คำของ พระอรรถกถาจารย์นั้นกล่าวดีแล้ว (ต่อไป) นี้เป็นคำชี้แจงในอัทธา ปัจจุบันนั้น คือ ภิกษุผู้มีฤทธิ์ใคร่จะรู้จิตของคนอื่น…

…่ยวกับจิตและอารมณ์ โดยมีการชี้แจงความแตกต่างระหว่างจิตที่เป็นเครื่องคิดและเครื่องรู้ และมุมมองจากพระอรรถกถาจารย์ที่ระบุถึงแนวคิดเกี่ยวกับสันตติปัจจุบันและอัทธาปัจจุบัน พร้อมการอธิบายที่ละเอียดเกี่ยวกับการทำความเข…

ประโยค และ มังคับติกรรมนี้นิยแปล เล่ม 3 หน้า ที่ 88 ลักษณะทีพระอรรถกถาจารย์กล่าวไว้ในอรรถกถาสมาทิฏฐิสูตร อย่างนี้ว่า "เทวนาเป็นเหตุว่าจวางว่างคงมรินิพพาน อันเป็นไปทางกายาวทีวา…

พระอรรถกถาจารย์ได้กล่าวถึงลักษณะของเทวนาและความสำคัญของการดำเนินชีวิตตามหลักธรรม เพื่อการเข้าถึงนnirพพาน ผ่านการส่ง…

…สามารถพิสูจน์ได้ตามหลักการที่มีอยู่ ในพระพุทธศาสนา 11.3.2 โรคชนิดต่าง ๆ ในพระไตรปิฎก คำว่า “โรค” พระอรรถกถาจารย์ให้ความหมายไว้ว่า เสียดแทง หรือ เบียดเบียน กล่าว คือ เสียดแทงเบียดเบียนร่างกายและจิตใจให้ลำบาก พระสั…

เนื้อหานี้พูดถึงกรรมชั่วที่ส่งผลให้เกิดความเจ็บป่วย โดยแบ่งสาเหตุแห่งการอาพาธออกเป็น 2 ประการ คือ สาเหตุทางกายและสาเหตุทางใจ สาเหตุทางใจเกิดจากบาปที่เก็บไว้ในใจ ซึ่งก่อให้เกิดการอาพาธอันเป็นผลของวิบาก

…ิยาม ดังที่กล่าวมาแล้ว เรื่องธรรมนิยามนี้พระองค์ตรัสไว้เพียงบางส่วนไม่ได้ลงรายละเอียด ซึ่งภายหลังพระอรรถกถาจารย์ ผู้มีความรู้แตกฉานในธรรมะได้ขยายความเพิ่มเติม ให้ละเอียดยิ่งขึ้น ในอรรถกถาแห่งทีฆนิกาย อรรถกถาจารย์…

บทความนี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับจักรวาลวิทยาที่พระพุทธเจ้าทรงค้นพบ ซึ่งรวมถึงการเข้าใจธรรมชาติและกฎธรรมชาติที่อยู่นอกเหนือจากการสอนของพระองค์ มีกฎธรรมชาติแบ่งเป็น 5 ประการ คือ อุตุนิยาม พีชนิยาม จิตนิยาม

…่พระพุทธองค์ตรัสไว้ในพระสูตร แล้วนำมาเรียบเรียงประกอบเป็นเนื้อหา ร่วมกับ เนื้อหาบางส่วนจากตำราที่พระอรรถกถาจารย์บันทึกไว้ เพื่อให้เนื้อหาวิชาจักรวาลวิทยาครบถ้วน สมบูรณ์มากขึ้น พระสูตรที่ใช้ประกอบเนื้อหาวิชาจักรวา…

บทความนี้เสนอความคิดเกี่ยวกับปรัชญาธรรมชาติของนักปริวรรต เช่น อริสโตเติล และเดมอคริส ที่ยังไม่ใช่วิทยาศาสตร์ในยุคปัจจุบัน รวมถึงการนำเสนอพระสูตรที่สำคัญในจักรวาลวิทยาซึ่งมีความสัมพันธ์กับหลักการทางวิท

…ศนะหรือแม้ ๓ ทัศนะ ผู้มัน ชื่อว่า หยังลง สู่ ๒ ทัศนะ (หรือ) แม้ ๓ ทัศนะ. ด้วยคำว่า เอก ทัศนะ นี้ พระอรรถกถาจารย์แสดงว่า "ความที่บุคคลนี้ผู้มีอิทธิฤทธิ์อย่าง อัน สำเร็จแล้วโดยความ ซึ่งแสดงโดยมุฑิจจะเป็นทิฎฐิห้ามกร…

บทความนี้สำรวจการวิเคราะห์ทัศนะในพระธรรม โดยเฉพาะเรื่องอิทธิฤทธิ์และการเข้าสู่การกำหนดความเป็นธรรมที่ไม่ประสานกัน การแนะนำว่าทัศนะที่แตกต่างกันนั้นมีบทบาทที่ชัดเจนในความเป็นธรรม และวิเคราะห์ว่าการดำเน

…งกระนั้นโโยคนัน ยอมเป็น ๔ อย่าง โดยชื่อว่า ฎามโโยคเป็นต้น ก็ปฏิรูปามีวิเคราะห์เป็นต้นแห่งโโยคนัน พระอรรถกถาจารย์ กล่าวไว้ในอรรถกถาทุกสูตร ในปฐมวรรคน ปฐมปัณณาสก์ ในทุกกนิบาตองค์สูตรนักอย่าทึ่งว่า "เกษมเหล่าใด ย่อม…

เนื้อหาเกี่ยวกับจิตที่ปลอดจากโโยค สี่ ประเภท พร้อมด้วยการวิเคราะห์โยคในมิติทางพุทธศาสนา โดยอรรถกถาจารย์ได้กล่าวถึงเกษมและประเภทของโยค ว่ามีความเชื่อมโยงกับสภาวะต่างๆ ของจิต การจัดประเภทของโโยคในแต่ละกรณี…

ใน อรรถกถาชาดก ถ้าครำภาณตามสายจารีติแล้ว อรรถกถาจารย์คือ พระพุทธโมสาจารย์ ซึ่งเป็นคนเดียวกับที่จาร วิสุทธิมรรค ท่านได้กล่าวเกี่ยวกับผลของการปฏิบṭถาวา "อน…

…) ได้ ๑. หมายความว่า ไปด้วยอทิสสมานกาย ก็คือไปแต่จิต กายไม่ได้ไป (?) ๒. มหาฎีกาว่าหมายถึงพระเถระชั้นอรรถกถาจารย์องค์หนึ่ง ๓. มหาฎีกาว่าหมายถึงขณะเริ่มไป ๆ ๔. ที่ว่าไปเอง ก็เพราะกล่าวว่า "ไปพรหมโลก" หาได้กล่าวว่าส…

เนื้อหาเกี่ยวกับความเข้าใจในเรื่องการมีฤทธิ์และการนิรมิต โดยมีการถามตอบเกี่ยวกับการไปในสามขณะและลักษณะของการไปด้วยตนเองหรือการส่งรูปนิรมิต มุ่งเน้นที่ความหมายของคำว่า 'มโนมัย' และการทำกิจกรรมนิรมิตต่า

…บีบคั้น 12) อุปฆาตกกรรม คือ กรรมตัดรอน กล่าวคือ กรรมดีหรือกรรมชั่วตัดรอน ต่อมาในราวพุทธศตวรรษที่ 10 อรรถกถาจารย์คนสำคัญของยุค คือ พระพุทธโฆษาจารย์ ภิกษุ ชาวแคว้นมคธ ประเทศอินเดีย ด้วยความที่ท่านเป็นบัณฑิตนักปราชญ…

บทความนี้กล่าวถึงการเกิดใหม่ของมนุษย์จากการเป็นเทวดา รวมถึงการส่งต่อคำสอนเกี่ยวกับกรรมจากพระพุทธองค์จนถึงปัจจุบัน โดยการจำแนกกรรมออกเป็น 12 ประเภท ได้แก่ ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม, อุปปัชชเวทนียกรรม และอื่นๆ

แนวคิด 1. กรรมเป็นเรื่องที่สลับซับซ้อน เข้าใจได้ยาก แต่ในพระไตรปิฎก พระอรรถกถาจารย์ได้พยายาม อธิบายเรื่องกรรมเพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น ซึ่งท่านจำแนกออกเป็น 3 หมวด คือ กรรมให้ผลตาม หน้าที…

บทความนี้ทำการอธิบายถึงแนวคิดต่างๆ ของกรรมที่ถูกจำแนกเป็น 3 หมวด ด้วยการศึกษาเรื่องกฎแห่งกรรมจากหลักฐานในพระไตรปิฎก เพื่อเข้าใจการให้ผลของกรรมอย่างชัดเจน นักศึกษาเรียนรู้ได้ถึงประเภทต่างๆ และวิธีการเป

…วทนีย์ ปฐม์ ชวน์ ภูเว ทิฏฐธรรมเวทนียกรรมนั้น ได้แก่ เจตนาที่ประกอบอยู่ในชวนจิตดวงที่ 1 จากคำกล่าวของอรรถกถาจารย์นั้นทำให้ทราบถึงลักษณะของทิฏฐธรรมเวทนียกรรมที่ให้ผล เพียงแค่ในชาติปัจจุบันนี้เท่านั้น เพราะกุศลเจตนา…

ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม หมายถึง กรรมที่ให้ผลในปัจจุบัน ไม่ต้องรอชาตินี้จะเห็นผลทันที ตีความได้ว่าเป็นกรรมที่มีกำลังน้อย ส่งผลเฉพาะในช่องทางนี้ แต่ไม่สามารถให้ผลในชาติหน้าหรือหน้าต่อไปได้ ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม

…ะมัดทะวะ) คืออาหารประเภทใดนั้น ยังไม่มีข้อยุติ เพราะยังมีข้อแย้งกันอยู่ แต่พอจับประเด็นความตามที่พระอรรถกถาจารย์ให้ความเห็นไว้ สรุปได้ 5 อย่าง คือ 1. เนื้อสุกรวัยแรกรุ่น ไม่อ่อนนัก ไม่แก่นัก เนื้อสุกรเช่นนี้อ่อนน…

เรื่องราวการถวายบิณฑบาตจากนายจุนทะแก่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า รวมถึงเหตุการณ์สำคัญระหว่างการเดินทางที่ส่งผลต่อพระองค์ และการทรงเจริญเรื่องราวอาหารที่ถวายและเรื่องอาพาธที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเผชิญ รวมถึงความ

…ถ จริงอยู่ เจ้าลักษณ์ใดห้ามกรรม, โดยความ เจ้าลักษณ์นั้น ก็ชื่อว่า ห้ามวิบากด้วยแท้.จริงอย่างนั้น พระอรรถกถาจารย์ จัก กล่าวว่า แม้ผู้ห้ามกรรม ดังนี้เป็นต้น. บทว่า อุทยาน (โยค เหตุ- ปจจุวามนเนน) แปลว่า ด้วยคำว่าเหต…

ในเนื้อหานี้ได้กล่าวถึงการกระทำของสัตว์และการทำบาปตามประเพณีธรรม โดยอ้างอิงจากตำราพุทธศาสนา เช่น พระอรรถกถา ที่แสดงให้เห็นว่าการกระทำเหล่านี้มีผลต่อผลกรรม โดยเฉพาะในเรื่องของความโกรธ การห้ามกรรมและควา