อรูป : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 30 / 41

…ายปฏิสนธิ ปฏิสนธิในบาย ๑ กามสุคติปฏิสนธิ ปฏิสนธิในกามสุคติ ๑ รูปาวจรปฏิสนธิ ปฏิสนธิใน ชั้นรูปาวจร ๑ อรูปาวจรปฏิสนธิ ปฏิสนธิในชั้นอรูปวจร ๑ ฯ 0 0 บรรดาปฏิสนธิ ๔ อย่างเหล่านั้น สันตีรณจิตที่สหรคตด้วยอุเบกขา…

…รจัดหมวดส่วนภายใต้ภูมิที่แยกออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ อบายปฏิสนธิ, กามสุคติปฏิสนธิ, รูปาวจรปฏิสนธิ และอรูปาวจรปฏิสนธิ ข้อความเน้นว่าชนชั้นปุถุชนและพระอริยเจ้ามีสถานะต่างกันในแนวความคิดนี้ และคำอธิบายละเอียด…

…กุศล (คือความไม่ฉลาด กรรมไม่ดี) ๑ กามาวจรกุศล กุศลที่เป็น กามาวจร ๑ รูปาวจรกุศล กุศลที่เป็นรูปวจร ๑ อรูปาวจรกุศล กุศลที่ เป็นอรูปาวจร ๑ ฯ [อธิบายอกุศลกรรมบถ ๑๐] บรรดากรรมเหล่านั้น อกุศลกรรมมี ๓ อย่าง ด้วย…

…มสามารถแบ่งได้ตามลำดับการให้ผลและอำนาจแห่งฐานะที่ให้ผล เช่น อกุศลกรรม, กามาวจรกุศล, รูปาวจรกุศล, และอรูปาวจรกุศล โดยเฉพาะอกุศลกรรมมี 3 ประเภท ได้แก่ กายกรรม, วจีกรรม, และมโนกรรม ซึ่งแต่ละประเภทล้วนมีผลต่อ…

…างเดียว ฯ และรูปาวจรกุศลนั้นที่เป็นภาวนามัย ซึ่งถึงอัปปนา มี ๕ อย่าง โดยความต่างแห่งองค์ฌาน ฯ อนึ่ง อรูปาวจรกุศล ก็เป็นมโน-

บทที่ 194 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงการศึกษาเกี่ยวกับกรรมบถ โดยเน้นที่วจีกรรมและมโนกรรม ซึ่งเป็นการสำรวจความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์และการกระทำในจิตใจ รวมทั้งประเภทของกรรมที่แบ่งตามมูลประเภท ได้แก่

…อมเกิดในจำพวก อสัญญีสัตว์ฯ ส่วนพสกพระอนาคามี ย่อมเกิดในชั้นสุทธาวาสทั้งหลายฯ พระโยคาวจรทั้งหลายเจริญอรูปาวจรกุศลตามลำดับแล้ว ย่อมเกิดในชั้น อรูปภพทั้งหลาย ดังนี้แล ฯ ฯ [สังคหาคาถา] มหัคคตกุศล ท่านกำหนดไว้…

เนื้อหาที่กล่าวถึงพระโยคาวจรที่เจริญฌานในชั้นต่างๆ ของพรหม โดยเริ่มจากปฐมฌานจนถึงปัญจมฌาน ซึ่งแต่ละระดับจะนำไปสู่วิสัยโคตรที่แตกต่างกัน เช่น การเกิดในพวกพรหมชั้นต่างๆ เช่น ปาริสัชชา ปุโรหิตา และมหาพรห

…่เป็นกามา- วจรธรรมทั้งนั้น ๆ ส่วนรูปาวจรปฏิสนธิ มีกรรมนิมิตที่เป็นบัญญัต เท่านั้นเป็นอารมณ์ ฯ อนึ่ง อรูปปฏิสนธิ มีกรรมนิมิตที่เป็นมหัคคตะ และบัญญัติเท่านั้นเป็นอารมณ์ตามสมควร ฯ แต่สำหรับพวกอสัญญีสัตว์ ชีว…

…ันและอดีตที่สัมพันธ์กับกรรมและการปฏิสนธิของสัตว์ต่างๆ มีการจำแนกประเภทของสัตว์ที่มีปฏิสนธิเป็นรูปและอรูป รวมถึงการชี้ให้เห็นความหมายของกรรมและการมีชีวิตของสัตว์เหล่านั้น การเกิดขึ้นของจิตทั้ง 5 ในปฏิสนธิจ…

…ค์ ภาเวตตา นี้ มีอธิบายว่า พวกเดียรถีย์ ผู้มีปกติกล่าวการทำว่าเป็นกรรมนั่นแล เจริญภาวนาเครื่องสำรอก อรูปธรรม ด้วยอำนาจการยังอรูปธรรมให้ถึงความไม่เกิดขึ้นเป็นสภาพ ในภพที่ตนควรได้ด้วยกำลังภาวนานั้น แล้วจึงเ…

…ลสามารถพัฒนาจิตถึงขั้นวิญญาณได้ ที่สำคัญคือการทำความเข้าใจเกี่ยวกับการทำและการเจริญภาวนาที่ถูกต้องในอรูปธรรม ซึ่งท่านอาจารย์ได้ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญผ่านการศึกษาคัมภีร์อย่างละเอียด เพื่อให้เห็นถึงความไม่ม…

…ารห์ ความว่า (เป็นอารมณ์ ) โดยสมควรแก่ปฏิสนธิ ที่ ๒ ที่ 4 และที่ ๑ ที่ ๓ [อธิบายลำดับจุติและปฏิสนธิ อรูปปฏิสนธิทั้งหลาย เว้นอรูปเบื้องต่ำ ย่อมมีต่อจากจุติแห่ง อรูป เพราะอรูปสัตว์ที่เกิดในชั้นสูง ๆ ทั้งหลา…

…รรมกับอารมณ์ที่เกิดขึ้นในวาระสำคัญในการเกิดใหม่ โดยมีคำอธิบายเกี่ยวกับกรรมนิมิตและจุติในแต่ละชั้นของอรูปและกามภพ การเกิดในอารมณ์ของกรรมสัมพันธ์กับการตกอยู่ในสันตติของอารมณ์ซึ่งเป็นหัวใจของการจัดลำดับทางปฏ…

…หาท่องเที่ยวไป ฯ ที่ชื่อว่าอนารัมมณะ เพราะ อรรถว่า ไม่มีอารมณ์ เพราะไม่ถือเอาอารมณ์อะไร ๆ เหมือนพวก อรูปธรรม ฯ ที่ชื่อว่าอัปปหาตัพพะ เพราะไม่เป็นของจำต้องละด้วย อิติ ศัพท์ ซึ่งมีปการเป็นอรรถนั้น ท่านอนุรุ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงรูปธรรมจำแนกตามลักษณะต่าง ๆ เช่น อเหตุกะ, สปัจจยะ, สาสวะ และอัชฌัตติกรูป พร้อมการอธิบายเกี่ยวกับการเข้าใจในธรรมชาติของรูปตามหลักอภิธัมมะ โดยเน้นบทบาทของอารมณ์และการอิงอาศัยของจิตในกา

…ขณะ จะไม่มีก็ไม่ได้ เช่นกัน ดังนี้แล ฯ [อธิบายจิตที่ให้รูปเกิดและไม่ให้รูปเกิด จิต ๑๔ คือ ที่ชื่อว่าอรูปวิบากจิต (อรูปาวจรวิบากจิต ๔) เพราะเหตุที่เป็นปฏิปักษ์ต่อรูปนั้น เพราะเกิดจากภาวนาเป็นเครื่อง สำรอกค…

บทความนี้เสนอการวิเคราะห์อภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยศึกษานัยที่แสดงในวิภังคปกรณ์ ข้อความที่กล่าวถึงลักษณะแห่งสังขตธรรมและความเกิดขึ้นของจิตในภาคจิตและรูป รวมถึงการอธิบายถึงการทำงา

…์ฌานอันเป็นปัจจัย พิเศษ ในการให้รูปเกิด ย่อมยังรูปให้เกิดไม่ได้ เพราะฉะนั้น ท่าน อาจารย์จึงกล่าวว่า อรูป ฯ เป็น วขจิต ดังนี้ ฯ ก็ปฏิสนธิจิตและ จุติจิต ไม่ใช่เป็นจิตดวงอื่น เพราะรวมอยู่ภายในภวังคจิต ๑๕ นั่…

บทความนี้กล่าวถึงการเกิดของจิตทั้งสองประเภท คือ ปฏิสนธิจิตและจุติจิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งว่าจิตเหล่านี้ไม่มีความสามารถในการทำให้รูปเกิดขึ้นได้ เนื่องจากไม่มีองค์ฌานอันเป็นปัจจัยพิเศษ ข้อความนี้อิงตามคำสอ

…สัย คืออวิชชา ๑ ฯ สัญโญชน์ (กิเลสเครื่องผูก) ในพระสุตตันตะ ๑๐ คือกาม ราคสัญโญชน์ ๑ รูปราคสัญโญชน์ ๑ อรูปราคาสัญโญชน์ ๑ ปฏิฆ สัญโญชน์ ๑ มานสัญโญชน์ ๑ ทิฏฐิสัญโญชน์ ๑ สีลัพพตปรามาส- สัญโญชน์ ๑ วิจิกิจฉาสัญโ…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงอนุสัยซึ่งประกอบด้วยกามราคานุสัย, ภวราคานุสัย, ปฏิฆานุสัย และอื่นๆ ที่มีผลต่อกิเลสในจิตใจ นอกจากนี้ยังพูดถึงสัญโญชน์ซึ่งประกอบด้วยกามราคสัญโญชน์, ปฏิฆสัญโญชน์ และอวิชชาสัญโญชน์ที่มีอ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 319 ด้วยอำนาจความพอใจในรูปภพและอรูปภพ ชื่อว่าภวาสวะ ได้แก่ความ ติดใจในฌานฯ ความกำหนัด เฉพาะที่สหรคตด้วยสัสสตทิฏฐิ ท่าน สงเคราะห์ลงในภวา…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลีได้อธิบายเกี่ยวกับความกำหนัดซึ่งหมายถึงการติดใจในรูปภพและอรูปภพ โดยรวมถึงการกำหนัดในฌานและความพอใจที่นำไปสู่สัสสตทิฏฐิ ในบทนี้ยังกล่าวถึงทิฏฐิ ๖๒ อย่าง และอวิชชา…

…ระการทั้งปวง ฯ ๑ บรรดาบัญญัติ นามและรูปเหล่านั้น รูปธรรม ท่านเรียกว่า รูปขันธ์ ธรรมชาติ ๕ อย่าง คือ อรูปขันธ์ ๔ กล่าวคือจิตเจตสิก และ นิพพาน ท่านเรียกว่าอรูป และว่านามฯ ธรรมชาติที่เหลือจากนั้น ท่านเรียกว่…

ในบทนี้กล่าวถึงการแยกประเภทของบัญญัติในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยแบ่งออกเป็นสองประเภทหลักคือ ปัญญาปิยัตตาบัญญัติ และปัญญาปนโตบัญญัติ อย่างไรก็ตาม บัญญัติทั้งหลายสามารถเรียกได้ว่ามีอยู่ในสภาวะที่จิตต้องแส

…นั้น กุศลเจตนาที่เป็นกามาวจรและรูปาวจร ๑๓ ชื่อว่าปัญญาภิสังขาร อกุศลเจตนา ๑๒ ชื่อว่าอปุญญาภิสังขาร, อรูปเจตนา ๔ ชื่อว่าอเนญ ชาภิสังขาร รวมเจตนา ๒๕ อย่างนี้นั่นแล ชื่อว่าสังขาร ฯ วิบากจิต ๑๕ ด้วยอำนาจแห่งป…

เนื้อหาในหน้า 359 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีนี้อธิบายเกี่ยวกับสังขาร รวมถึงประเด็นสำคัญเช่น อวิชชาเป็นปัจจัย และการแบ่งประเภทของสังขารออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ ปุญญาภิสังขาร, อปุญญาภิสังขาร และอเนญชาภิสังขา

… บังเกิดขึ้นได้โดยไม่มีระหว่าง และในการให้บังเกิด ดุจน้อมเข้าไปสู่ ๆ ความเป็นอันเดียวกันมีอยู่ เพราะอรูปธรรมอันมีชาติเสมอกันไม่มีมาแทรก แซงในท่ามกลง และเพราะ เพราะรูปธรรมที่มีชาติต่างกันไม่สามารถทำการ แทร…

เนื้อหานี้เกี่ยวข้องกับอธิบายถึงนิโรธและจุติจิต โดยชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของธรรมที่มีความเกี่ยวข้องกันในการเกิดขึ้นของสิ่งต่างๆ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงสหชาตปัจจัยซึ่งแสดงถึงธรรมที่เกิดร่วมกัน และอัญญามัญ

…กิดต่างขณะกัน ย่อม เป็นปัจจัยแก่นามรูป ในปฏิสนธิกาลและปวัติกาลแม้ทั้ง ๒ ฯ บทว่า วิปากกฺขนฺธา ได้แก่ อรูปขันธ์ที่เป็นวิบากมีปฏิสนธิวิญญาณเป็นต้นฯ จริงอยู่ รูปแม้มีกรรมเป็นสมุฏฐานก็ไม่ได้โวหารว่าวิบาก เพราะ…

บทความนี้กล่าวถึงเจตนาที่เกิดพร้อมกัน รวมถึงอิทธิพลของเจตนาต่อรูปกายและกรรม รวมทั้งการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างนามรูปและเจตนาในกระบวนการเกิดและการเปลี่ยนแปลงทางธร…

…มฐาน โดยนัย ๒ อย่าง ก่อน คือ กสิฯ ๑๐ อสุภะ ๑๐ อนุสสติ ๑๐ อัปปมัญญา ๔ สัญญา ววัตถาน (การกำหนด) ๑ และ อรูป ๔ ฯ พึงทราบการสงเคราะห์ (ประมวล) จริต ๖ อย่าง คือ ราคจริต ๑ โทสจริต ๑ โมหาจริต ๑ สัทธาจริต ๑ พุทธิจ…

เนื้อหาในปริเฉทที่ ๕ ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงการเข้าใจในกัมมัฏฐานแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนา พร้อมการบรรยายประเภทของกรรมฐานและภาวนา รวมถึงรายละเอียดเกี่ยวกับนคริยมจิต การ

…๑ อาหาเรปฏิกูลสัญญา (ความสำคัญในอาหารว่าปฏิกูล) ชื่อว่า สัญญา ๑ ฯ การกำหนดธาตุ ๔ ชื่อว่าววัตถาน ๑ ฯ อรูปสมาบัติ มีอาสานัญจายตนะเป็นต้น ชื่อว่าอรูป ๔ ฯ ในสมถนิทเทส มี กรรมฐาน ๔๐ อย่าง แม้โดยประการทั้งปวง ฯ…

เนื้อหาในอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา มีการอธิบายเกี่ยวกับกสิ 10 ประเภท และซากศพ 10 อย่าง รวมถึงความระลึก 10 อย่างที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าซึ่งประกอบด้วยเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกข

- ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 397 อรูปฌาน) ได้ ฉะนี้แล ๆ ‹ นี้เป็นความต่างแห่งภาวนา ในอธิการแห่งกรรมฐาน ๔๐ นิ้ว ฯ [นัยกรรมฐาน ๔๐] ก็ในนิมิ…

บทความนี้สำรวจความแตกต่างในการภาวนาผ่านกรรมฐาน ๔๐ โดยเน้นที่นิมิตและผลลัพธ์การทำสมาธิ อธิบายถึงการสำเร็จในการฝึกจิตผ่านประสบการณ์ที่ได้จากนิมิตต่างๆ เช่น ปริกรรมนิมิตและอุคคหนิมิต พร้อมทั้งบทบาทของอุป

…ใด อย่างหนึ่ง เมื่อพระโยคาวจรพิจารณาเพิกถอนเสียแล้ว ทำบริกรรม อากาศที่ตนได้ด้วยอำนาจความไม่มีที่สุด อรูปฌานที่ ๑ ย่อมสำเร็จได้ ฯ เมื่อทำบริกรรมอรูปวิญญาณที่ ๑ นั้นนั่นแลอยู่ ด้วยอำนาจความไม่มี ที่สุด อรูป…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการฝึกปฐมฌานและการพัฒนาจิตผ่านอรูปฌานในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยสามารถเข้าใจการตั้งมั่น การวิเคราะห์ และการทำบริกรรมที่นำไปสู่อรูปฌานที่…