อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา : หน้า 371/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 371 นิโรธ และจุติจิตอันมีในก่อน แต่การบังเกิดในอสัญญภพ เป็นธรรม สามารถในอันยังผลจิตและปฏิสนธิจิต ซึ่งจะบังเกิดแม้ในกาลอื่น ก็ให้ บังเกิดขึ้นได้โดยไม่มีระหว่าง และในการให้บังเกิด ดุจน้อมเข้าไปสู่ ๆ ความเป็นอันเดียวกันมีอยู่ เพราะอรูปธรรมอันมีชาติเสมอกันไม่มีมาแทรก แซงในท่ามกลง และเพราะ เพราะรูปธรรมที่มีชาติต่างกันไม่สามารถทำการ แทรกแซง เพราะเหตุนั้น ความเป็นอนันตรปัจจัยและสมนันตรปัจจัย แม้แห่งเนวสัญญานาสัญญายตนะและจุตินั้น จึงมีได้ เพราะฉะนั้น แม้เมื่อไม่มีความแปลกกันโดยอรรถแห่งอุปสรรค ด้วยสามารถแห่งเวไนย สัตว์ทั้งหลาย ผู้จะตรัสรู้ได้โดยประการนั้น ๆ นั่นแล ฯ [อธิบายสหชาตปัจจัยและอัญญามัญญปัจจัย] ธรรมที่เป็นปัจจัยแก่ธรรมทั้งหลายที่เกิดพร้อมกัน โดยความ ๆ เป็นธรรมมีการเกิดร่วมกัน ดุจหนึ่งประทีปเป็นปัจจัยแก่แสงสว่างฉะนั้น ชื่อสหชาตปัจจัย เพราะเมื่อตน ไม่เกิด แม้ธรรมทั้งหลายที่จะเกิดร่วม กันก็ไม่เกิด ฯ ธรรมทั้งหลาย คือ อรูปขันธ์ ๔ มหาภูตรูป ๔ และธรรมที่เป็นวัตถุวิบากในขณะปฏิสนธิฯ ธรรมที่เป็นปัจจัยแก่ธรรม ที่ค้ำจุนแก่ตน โดยความเป็นธรรมอุปถัมภ์ ดุจไม้ ๓ อัน ซึ่งยันกันและ กันไว้ฉะนั้น ชื่ออัญญมัญญปัจจัย ฯ ปัจจัยทั้ง ๒ นี้มีความแปลกกัน อย่างนี้ คือความเป็นธรรมค้ำจุน โดยอำนาจแห่งอัญญมัญญภาพนั่นแล (ความเป็นธรรมอุดหนุนกันและกัน) ชื่อว่าเป็นอัญญมัญญปัจจัย หาใช่โดยสักว่าเป็นธรรมเกิดร่วมกันไม่ ๆ จริงอย่างนั้น ธรรมอะไร ๆ