อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา : หน้า 256/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 256 ไว้แล้ว พระอนุรุทธาจารย์จึงกล่าววรรณะเป็นต้น ที่เป็นปัจจุบัน ซึ่ง ตกไปแล้วในสันตติอันเดียวกับกรรมนิมิตนั้น แม้อันชวนะที่ใกล้ต่อจุติ ถือเอาแล้ว โดยความเป็นกรรมนิมิตฯ ก็เพราะอธิบายอย่างนี้ พระ อานันทาจารย์จึงได้กล่าวไว้ (ในฎีกาปฏิจจสมุปบาทวิภังค์) ว่า "ก็ กรรมนิมิตเป็นปัจจุบัน ที่มาสู่คลองในทวารทั้ง ๕ บัณฑิตพึงทราบว่า "บังเกิดในสันตติแห่งอารมณ์ของกรรม ที่ทำในเวลาใกล้จะจุติ" และ ว่า "เช่นเดียวกับอารมณ์ของกรรมตามที่กล่าวแล้วนั้น" ดังนี้ ๆ บทว่า ยถารห์ ความว่า (เป็นอารมณ์ ) โดยสมควรแก่ปฏิสนธิ ที่ ๒ ที่ 4 และที่ ๑ ที่ ๓ [อธิบายลำดับจุติและปฏิสนธิ อรูปปฏิสนธิทั้งหลาย เว้นอรูปเบื้องต่ำ ย่อมมีต่อจากจุติแห่ง อรูป เพราะอรูปสัตว์ที่เกิดในชั้นสูง ๆ ทั้งหลายไม่ปรารภ (คือไม่ตรึก) ถึงกรรมชั้นต่ำๆ แต่ติเหตุกปฏิสนธิในกามภพ ที่เป็นวิบากแห่งอุป จารฌานนั้น ย่อมมีได้ เพราะความที่ภาวะแห่งอุปจารฌานมีกำลังฯ ทุเหตุกปฏิสนธิและติเหตุกปฏิสนธิ ที่เว้นจากอเหตุกะ พึงมีต่อจาก รูปาวจรจุติ (จุติแห่งรูปวจรสัตว์) ด้วยอานุภาพแห่งอุปจารฌาน อย่างเดียว ฯ ปฏิสนธิที่เป็นอเหตุกะเป็นต้น ที่นับเนื่องในกามภพ รูป ภพ และอรูปภพ ทั้งหมดทีเดียว จึงมีต่อจากจุติจิตที่เป็นติเหตุกะใน กามภพตามสมควร ฯ ปฏิสนธิมีติเหตุกปฏิสนธิเป็นต้น ในกามภพ อย่างเดียวนอกนี้ จึงมีต่อจากจิตที่เป็นที่เหตุกะและอเหตุกะ ฯ ระหว่างแห่งปฏิสนธิดับ ชื่อว่าตั้งแต่ระหว่างแห่งปฏิสนธิดับ ฯ