อุปจาร : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 8 / 13

…เกิดขึ้นแล้ว นิวรณ์ ทั้งหลายก็เป็นอันถูกข่มราบไป กิเลสทั้งหลายก็ระงับเรียบไป จิต เป็นอันตั้งมั่นด้วยอุปจารสมาธิแท้แล [สมาธิ ๒ ต่างกัน] ก็สมาธิมี ๒ คือ อุปจารสมาธิ ๑ อัปปนาสมาธิ ๑ จิตเป็น สมาธิด้วยอาการ ๒ ใน…

ในเนื้อหานี้ได้กล่าวถึงสมาธิ ๒ อย่างคือ อุปจารสมาธิและอัปปนาสมาธิ โดยอธิบายถึงธรรมชาติของนิมิตและการตั้งมั่นของจิตเมื่อประสบกับภาวนา การเข้าใจในคว…

…่นั่งแล้ว จึงยืนอยู่ทั้งวันก็ได้ฉะนั้นแล ในสมาธิ ๒ อย่างนั้น อันการทำปฏิภาคนิมิตที่เกิดขึ้นพร้อมกับ อุปจารสมาธินั้นให้เกิดขึ้นได้เป็นการยากยิ่ง เพราะฉะนั้น ถ้าพระ โยคาวจรอาจทำนิมิตนั้นให้เจริญ (จน) บรรลุอัป…

ในบทนี้กล่าวถึงวิธีการรักษานิมิตและการบรรลุอัปปนาให้อธิบายชัดเจน โดยเสนอแนวทางการปฏิบัติที่พระโยคาวจรควรทำเพื่อให้นิมิตเกิดและคงอยู่ได้อย่างมั่นคง การรักษานิมิตมีความสำคัญเนื่องจากช่วยในการเจริญสมาธิแ

…ัคคตา มีกำลังกว่าปกติ ( กามาวจร) จิต ซึ่งท่านเรียกว่า บริกรรมจิต เพราะเป็นจิตแต่งอัปปนาบ้าง เรียกว่าอุปจารจิต เพราะ เป็นจิตใกล้ต่ออัปปนา หรือท่องเที่ยวอยู่ในที่ใกล้แห่งอัปปนา ดุจ (ภูมิ) ประเทศใกล้ต่อสถานที่…

…หว่างอารมณ์และจิต โดยในแต่ละขณะจิตจะมีการทำงานของอารมณ์ที่แตกต่างกัน จิตมีหลายประเภทคือ บริกรรมจิต, อุปจารจิต, อนุโลมจิต, และโคตรภู ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการพิจารณาทางจิตใจเมื่อเข้าใกล้สู่ฌานหรืออัปปนา การทำควา…

…ิกสุข และเจตสิกสุขให้เกิดบริบูรณ์ สุขเมื่อตั้งครรภ์ไปจนแก่ได้ที่ ย่อม ยังสมาธิ ๓ อย่าง คือขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิ อัปปนาสมาธิให้เกิด บริบูรณ์แล ๕ ในปีติ ๕ อย่างนั้น ผรณาปีติใด ที่เจริญขึ้นเป็นมูลแห่งอัปปนา สม…

เนื้อหาวิเคราะห์ถึงสุขที่เกิดจากการกำจัดอาพาธในกายและใจ รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างปีติและสุขในบริบททางพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังกล่าวถึงความแตกต่างระหว่างปีติที่เกิดจากอิฏฐารมณ์และสุขที่มีอยู่ตลอดเวลาซึ

…่าประกอบด้วยองค์ ๕ ก็ตาม ก็ด้วยบังคับ แห่งองค์เท่านั้นเหมือนกัน ฉะนั้น องค์ ๕ นี่ย่อมมีแม้ในขณะแห่ง อุปจารโดยแท้ แต่ว่าในอุปจาร องค์ ๕ นั้นมีกำลังยิ่งกว่าปกติ ( กามา วจร ) จิต ส่วนในฌานนี้ องค์เหล่านั้นได้ล…

ในฉบับนี้กล่าวถึงความสำคัญขององค์ ๕ ที่ประกอบขึ้นในปฐมฌาน ได้แก่ วิตก วิจาร ปีติ สุข และจิตเตกัคคตา โดยชี้ให้เห็นว่าทุกองค์นี้มีบทบาทสำคัญในการเข้าถึงฌาน พร้อมทั้งอธิบายเกี่ยวกับการไม่ควรถือว่ามีฌานอื

…ะ ๔ ด้วย " ดังนี้ [อรรถาธิบายแห่งบาลีติวิธกัลยาณตา อาจารย์พวกหนึ่งพรรณนาไว้ว่า "ในธรรม ๓ ประการนั้น อุปจารพร้อมทั้งสัมภาระ (องค์ประกอบ) ชื่อว่าปฏิปทาวิสุทธิ อัปปนา ชื่อว่า อุเปกฺขานุพฺรูหนา ปจจเวกขณา (ปัญญา…

เนื้อหานี้กล่าวถึงปฐมฌานและลักษณะต่างๆ ของมัน โดยเฉพาะลักษณะ ๔ ของความร่าเริงในฌานจิต ซึ่งประกอบด้วยความไม่แยกจากกันของธรรมต่างๆ, อินทรีย์ที่มีรสเดียวกัน, ความเพียรที่เหมาะสม, และความคล่องตัวของฌานจิต

…ะโยคาวจรจึงขยาย (ส่วน ) ปฏิภาคนิมิตตามที่ได้ไว้แล้ว ภูมิแห่งการขยายปฏิภาคนิมิต นั้นมี ๒ คือ (ชั้น ) อุปจารก็ได้ (ชั้น ) อัปปนาก็ได้ แท้จริง แม้นถึง (ชั้น ) อุปจารแล้วจะขยายปฏิภาคนิมิตนั้นก็ควร แต่แม้นถึง (ช…

…ตุผลว่าเพื่อความสุขสงบของจิตตภาวนาให้ตั้งมั่น ในส่วนการขยายปฏิภาคนิมิต อาจมีการเกิดขึ้นในสองชั้นคือ อุปจารและอัปปนาฯ

…ความดับแห่ง องค์เหล่านั้นในตัวฌานมีปฐมฌานเป็นต้น เป็นความดับสนิท หาใช่ ความดับสามัญไม่ ส่วนความดับในอุปจารขณะเป็นความดับสามัญ ไม่เป็น ความดับสนิท จริงอย่างนั้น ความเกิดขึ้นแห่งทุกขินทรีย์ ซึ่งแม้ดับไป ในอุป…

…สินทรีย์ ที่ปรากฏในช่วงของการปฏิบัติธรรมในรูปแบบต่าง ๆ จากที่สะสมในร่างกาย, รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับอุปจารขณะและอัปปนาที่ยังหรือไม่มีการดับอย่างสมบูรณ์, ความสำคัญในการเข้าถึงภาวะนิโรธ และแนวทางในการหลีกเลี่…

…ะทุกข์นั้นถูก ปฏิปักขธรรม ( คือสุข ) กำจัดไปแล้ว อนึ่ง ความเกิดแห่งโทมนัสสินทรีย์ ซึ่งแม้ดับไปแล้วในอุปจาร แห่งทุติยฌานอันเป็นนานาวัชชนะเหมือนกัน ก็พึงมีได้ เพราะเหตุที่ โทมนัสสินทรีย์นั้น เมื่อความเหนื่อยก…

ในบทนี้มีการอธิบายถึงความสำคัญของสินทรีย์ ณ ฌานแต่ละระดับ รวมถึงอุปจารและอัปปนา เพื่อแสดงถึงความเกิดและดับของความรู้สึกต่างๆ เช่น โทมนัส ปีติ และโสมนัส และการมีอยู่ของจิต…

…าชญ์กล่าว (อธิบายเป็นปุจฉาวิสัชนา) ไว้ ว่า "ถามว่า เมื่อเป็นเช่นนั้นเวทนาเหล่านี้ แม้นว่าละไปแล้วใน อุปจารแห่งฌานนั้น ๆ ไฉนพระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงประมวลมา (ตรัส) ในจตุตถฌานนี้ (อีกเล่า ?)" ตอบว่า "เพื่อ (ใ…

ในเนื้อหานี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงอธิบายเกี่ยวกับอทุกขมสุขเวทนาในจตุตถฌาน โดยการทำอปริเสสศัพท์เป็นการรวมรวมเวทนาต่างๆ เพื่อให้ผู้ปฏิบัติสามารถกำหนดและจับได้ง่ายขึ้น โดยการเปรียบเทียบกับการจับโคที่ต้อง

…อ ตัตรมัช " ๑ มหาฎีกาให้อุปมาไว้ว่า เหมือนทางที่เนื้อเดินไปบนลานหิน ก็ได้แต่อนุมานเอา ๒. มหาฎีกาว่า อุปจารแห่งจตุตถฌาน ชื่อว่า สุขนิโรธ

ข้อความนี้เกี่ยวกับการวิเคราะห์อทุกขมสุข ในฌานซึ่งหมายถึงความไม่มีทุกข์และสุข พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงสอนเกี่ยวกับความเวทนาที่ ๓ อันเป็นกลางระหว่างทุกข์และสุข หรือที่เรียกว่าอุเบกขาเวทนา ที่มีความบริสุทธ

…เป็นรูปพิกลน่ากลัว แต่ในปฏิภาคนิมิต ควรเป็นรูปที่ทำให้ปีติโสมนัสให้เกิด เพราะเป็นนิมิตอันจะนำมาซึ่ง อุปจาร แต่ว่าในโอกาสนี้ คำที่กล่าวไว้ในอรรถกถาทั้งหลาย ท่านก็ กล่าวให้ช่องไว้เหมือนกันจริงอย่างนั้น ในอรรถ…

บทความนี้กล่าวถึงลักษณะนิมิตในอัฏฐิกอสุภที่มีทั้งอุคคหนิมิตและปฏิภาคนิมิต โดยระบุความแตกต่างระหว่างนิมิตแต่ละประเภทในกรรมฐานและเน้นความสำคัญของการเห็นความเป็นอสุภในบริบทต่างๆ ในอรรถกถา ความเข้าใจในนิม

…อเพราะความที่จิตน้อมไปในการระลึกถึงพระคุณ หลายอย่างต่างประการ ฌานนี้จึงเป็นฌานไม่ถึงอัปปนา ถึงเพียง อุปจารเท่านั้น ( และ ) ฌานนี้นั้น ก็ถึงซึ่งความนับ (ชื่อ) ว่า ธรรมา นุสสตินั่นเอง เพราะเป็นฌานที่เกิดขึ้นด…

บทความนี้การพูดถึงธรรมของโลกุตตรที่ไม่เข้ากับคนโง่และสำคัญของการระลึกถึงพระธรรมคุณที่ช่วยทำให้จิตบริสุทธิ์ ในขณะที่จิตเดินตามทางของพระธรรม ยุติการครอบงำของราคะ โทสะ และโมหะ จนกระทั่งฌานได้เกิดขึ้นขณะร

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 315 อุปจารเท่านั้น ( และ ) ฌานนี้นั้น ก็ถึงซึ่งความนับ ( ชื่อ) ว่า จาคา นุสสตินั่นเอง เพราะเป็นฌานที่เกิดขึ้นด…

บทความนี้สรุปเกี่ยวกับจาคานุสสติที่มีพลังในการช่วยให้ภิกษุเจริญเมตตาและสละ ทุกคนที่มีจาคานุสสติเป็นประจำจะมีแนวโน้มที่จะไม่โลภ และชัดเจนในแก่นแท้ของการเป็นผู้มีปัญญา โดยจะพาไปสู่สุคติในเบื้องหน้า การท

…ซึ้งหรือเพราะความที่จิตน้อมไปในการระลึก ถึงคุณมีประการต่างๆฌานนี้จึงเป็นฌานที่ไม่ถึงอัปปนา ถึงเพียง อุปจารเท่านั้น (และ) ฌานนี้นั้นก็ถึงซึ่งความนับ (ชื่อ) ว่า เทวตานุสสติ นั่นเอง เพราะเป็นฌานที่เกิดขึ้นด้วย…

บทความนี้สำรวจอย่างละเอียดถึงการฝึกอบรมจิตด้วยเทวตานุสสติ และความสำคัญของการระลึกถึงคุณของเทวดาในทางพุทธศาสนา โดยเน้นว่าการพัฒนาจิตจะได้รับประโยชน์จากการมีศรัทธาและการน้อมสู่คุณงามความดี นอกจากนี้ยังพ

…(แต่) ไม่อาจตัดเชือกคือสติหนีไปได้ ก็ย่อมจะหมอบและ นอนอิงอารมณ์ (กรรมฐาน) นั้นเอง โดย (ถึงความเป็น) อุปจาร และอัปปนา เพราะเหตุนั้น พระโบราณาจารย์ทั้งหลาย จึงกล่าวไว้ว่า คนจะฝึกลูกโดค พึงผูก (มัน) ไว้ที่หลัก…

เนื้อหานี้อธิบายถึงการฝึกจิตใจที่สามารถเปรียบเทียบได้กับการฝึกลูกโกโกง โดยสอนให้ผูกจิตของตนกับอารมณ์กรรมฐานด้วยสติ เช่นเดียวกับวิธีการฝึกลูกโคโกงให้พร้อมต่อการเป็นโคที่ดี ซึ่งช่วยให้สามารถดำเนินชีวิตไ

… อารมณ์ ก็เป็นจิตดวงหนึ่งแท้ อันธรรม ๓ ข้อนี้ ของผู้ใดไม่มี กรรมฐานของผู้นั้นย่อมไม่ถึงอัปปนา ไม่ถึงอุปจารเลยทีเดียว แต่ธรรม ข้อนี้ของผู้ใดมีอยู่ กรรมฐานของผู้นั้นแหละ ย่อมถึงอุปจารด้วย อัปปนาด้วย จริงอยู่ …

…รมณ์นั้นเป็นจิตดวงหนึ่งซึ่งมีธรรม ๓ ข้อเป็นตัวกำหนด หากไม่มีกรรมฐานดังกล่าวย่อมไม่สามารถถึงอัปปนาและอุปจารได้ ทั้งยังอธิบายถึงความสำคัญของการรู้จักธรรม ๓ ข้อนี้ในกระบวนการภาวนาเพื่อให้สำเร็จตามหลักของวิสุทธ…

…างนั้นไป นิวรณ์ทั้งหลายก็เป็นโทษที่เธอ ข่มได้แน่ กิเลสทั้งหลายระงับเงียบไป สติมั่นคง จิตดำรงมั่นโดย อุปจารสมาธิเป็นแท้ ลำดับต่อไป นิมิตนั้น เธออย่าพึงใส่ใจโดยสี อย่าพึงกำหนด โดยลักษณะเลยทีเดียว” แต่ว่าพึงเป…

บทความนี้พูดถึงการตั้งจิตไว้ในปฏิภาคนิมิตและการศึกษาองค์ความรู้ในวิสุทธิมรรค โดยพระโยคาวจรที่มีปัญญาจะต้องตั้งจิตไว้ในปฏิภาคนิมิต และสามารถจัดการนิวรณ์และกิเลสให้หมดไป รวมถึงการมีสติกับลมอัสสาสะและปัส

…่มีเพศเป็นข้าศึกกัน จึงไม่ควรเจริญโดยเจาะจง ส่วนในคนที่ทำกาลกิริยาแล้ว เจริญไปก็ไม่ถึงอัปปนา ไม่ถึง อุปจารได้เลย มีเรื่องเล่าว่า ภิกษุหนุ่มรูปใดรูปหนึ่งทำเมตตาภาวนา ๑. ปาฐะในวิสุทธิมรรค พิมพ์ครั้งที่ ๓ (๒๕๐…

เนื้อหาพิจารณาเกี่ยวกับการเจริญเมตตาภาวนาในบุคคลประเภทต่างๆ ว่าควรทำในบุคคลที่รักมากกว่าบุคคลที่เกลียด โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีอุปสรรคทางอารมณ์ เช่น ความโกรธหรือราคะที่เกิดเมื่อระลึกถึงบุคคลที่เป็นข้า

…งๆ) นี้ ย่อมสำเร็จแก่พระโยคาวจรผู้มีจิตถึงอัปปนา ด้วยอำนาจฌาน มีปฐมฌานเป็นต้นเท่านั้น” (มิใช่สำเร็จ อุปจาร) าเร็จแก่ผู้ได้เพียง ๑. พรหมวิหาร ๒ ข้างต้นให้สำเร็จได้เพียง ๓ ฌาน ในจตุกนัย หรือ ๔ ฌานในปัญจกนัย ไ…

บทความนี้กล่าวถึงการบรรลุฌานต่างๆ ในพระโยคาวจรซึ่งสามารถเข้าถึงปฐมฌานและพัฒนาสู่ทุตยฌานและตติยฌาน โดยการมีใจสหรคตกับเมตตาในการแผ่ไปทั่วทุกทิศ โดยมุ่งเน้นที่ความไม่มีประมาณและความเมตตาที่เป็นเอกภาพในสั