วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 186/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 184 ลงสู่ความสุขแล้ว เพราะความซาบซ่านแห่งปีติ อันทุกขินทรีย์ของผู้ที่ มีกายหยั่งลงสู่ความสุขแล้วย่อมเป็นอันดับด้วยดี เพราะทุกข์นั้นถูก ปฏิปักขธรรม ( คือสุข ) กำจัดไปแล้ว อนึ่ง ความเกิดแห่งโทมนัสสินทรีย์ ซึ่งแม้ดับไปแล้วในอุปจาร แห่งทุติยฌานอันเป็นนานาวัชชนะเหมือนกัน ก็พึงมีได้ เพราะเหตุที่ โทมนัสสินทรีย์นั้น เมื่อความเหนื่อยกายและความเหนื่อยใจอันมีวิตก วิจารเป็นปัจจัยมีอยู่ ก็ย่อมเกิดขึ้น และเพราะไม่มีวิตกวิจาร มันจะ ไม่เกิดขึ้นเลย อนึ่งเล่า วิตกวิจารใน (ขั้น) อุปจารแห่งทุติยฌานนับ ว่ายังมิได้ละแท้ เพราะความที่โทมนัสสินทรีย์เกิดขึ้นในที่ใด ก็มีวิตก วิจารในที่นั้น เพราะเหตุนั้น ความเกิดขึ้นแห่งโทมนัสสินทรีย์ จึงพึง มีได้ในอุปจารแห่งทุติยฌานนั้น แต่ว่าใน (อัปปนา ) ทุติยฌานหามี ไม่ เพราะละปัจจัย คือ วิตกวิจาร ) เสียได้แล้ว เช่นเดียวกันนั้น ความเกิดขึ้นแห่งสุขินทรีย์ซึ่งแม้ละไปแล้วใน อุปจารแห่งตติยฌาน ก็พึงมีได้แก่พระโยคาวจรผู้มีกายอันปณีต รูปที่มีปีติเป็นสมุฏฐานสัมผัสแล้ว แต่ใน (อัปปนา ) ตติยฌานหามี ไม่ เพราะใน (อัปปนา ) ตติยฌานปีติอันเป็นปัจจัยแห่งสุขดับไป แล้วโดยประการทั้งปวงแล นัยเดียวกันนั้น ความเกิดขึ้นแห่งโสมนัสสินทรีย์ ซึ่งแม้ละไป แล้วในอุปจารแห่งจตุตถฌาน ก็พึงมีได้ เพราะโสมนัสสินทรีย์นั้นยัง อยู่ใกล้ประการหนึ่ง เพราะยังไม่ล่วงไปดี เหตุว่าอุเบกขาที่ไม่ถึง อัปปนาไม่มีประการหนึ่ง แต่ใน อัปปนา) จตุตถฌานหามีไม่