วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 300/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 298 แท้จริง โลกุตตรธรรมนั้น ไม่เป็นวิสัยของพวกคนโง่เลยทีเดียว [อีกนัยหนึ่ง ธรรมคุณบทหลังๆ เป็นเหตุของบทหน้าๆ] อีกนัยหนึ่งเล่า ธรรมนี้เป็น สุวากฺขาตะ ถามว่าเพราะเหตุอะไร ( จึงเป็น สุวากฺขาตะ ) แก้ว่า เพราะธรรมนี้เป็นสันทิฏฐิกะ ธรรมนี้ ได้ชื่อว่า สันทิฏฐิกะ ก็เพราะเป็นอกาลิกะ ธรรมนี้ได้ชื่อว่า อกาลิกะ ก็เพราะเป็นเอหิปัสสิกะและธรรมใดได้ชื่อว่า เอหิปัสสิกะ ธรรมนั้น ก็ย่อมเป็น โอปนยิกะ แล [ธรรมานุสสติฌาน] เมื่อพระโยคาวจรนั้น ระลึกถึงพระธรรมคุณทั้งหลาย อันต่าง โดยคุณมีความเป็นสวากขาตะเป็นต้น ดังกล่าวมาฉะนี้อยู่ ในสมัยนั้น จิตของเธอย่อมไม่เป็นจิตที่ราคะกลุ้มรุม ไม่เป็นจิตที่โทสะกลุ้มรุม ไม่เป็นจิตที่โมหะกลุ้มรุมเลยทีเดียว ในสมัยนั้นจิตของเธอย่อมเป็นจิต ดำเนินไปตรงแนวปรารภพระธรรมแล องค์ฌานทั้งหลายย่อมเกิดขึ้น ในขณะเดียวกัน แก่เธอผู้ข่มนิวรณ์ได้แล้วโดยนัยก่อน ( ที่กล่าวใน พุทธานุสสติ ) นั่นแล แต่เพราะความที่พระธรรมคุณทั้งหลายเป็น อารมณ์ลึกซึ้ง หรือเพราะความที่จิตน้อมไปในการระลึกถึงพระคุณ หลายอย่างต่างประการ ฌานนี้จึงเป็นฌานไม่ถึงอัปปนา ถึงเพียง อุปจารเท่านั้น ( และ ) ฌานนี้นั้น ก็ถึงซึ่งความนับ (ชื่อ) ว่า ธรรมา นุสสตินั่นเอง เพราะเป็นฌานที่เกิดขึ้นด้วยอำนาจการระลึกถึงพระ ธรรมคุณ