วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ : หน้า 184/266

๑๐ အ ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 183 ก็เป็นอันภิกษุ (โยคาวจร) นั้นได้บรรลุแล้ว และครั้นได้บรรลุ ปฐมฌานนั้นแล้ว เธอเสพยิ่งขึ้นไป เจริญทำให้มากขึ้นไปซึ่งนิมิต นั่นแหละ ก็จะบรรลุทุตยฌานและตติยฌานในจตุกนัย และ (หรือ) ทุติยฌาน ตติยฌาน และจตุตถฌาน ในปัญจกนัยตามลำดับ แท้ จริง พระโยคาวจรนั้นจะชื่อว่ามีใจสหรคตกับเมตตาแผ่ไปตลอดทิศ หนึ่งอยู่ ทิศที่ ๒ ก็อย่างนั้น ทิศที่ ๓ ก็อย่างนั้น ทิศที่ ๔ ก็อย่างนั้น ทิศเบื้องบน ทิศเบื้องล่าง ทิศขวาง ก็โดยนัยนั้นแล เธอมีใจสหรคต กับเมตตา เป็นใจกว้างใหญ่ไม่มีประมาณ เป็นใจไม่มีเวร ไม่มีความ บีบคั้น แผ่ไปในทิศทั้งปวงตลอดโลกที่มีสรรพสัตว์โดยความเป็นตน (เสมอกัน) ในสัตว์ทั้งปวงอยู่ (ได้ดังนี้) ก็ด้วยอำนาจฌาน มี ปฐมฌานเป็นต้น ฌานใดฌานหนึ่ง เพราะว่าวิภพพนา (การทำ (เมตตา) ได้ต่างๆ) นี้ ย่อมสำเร็จแก่พระโยคาวจรผู้มีจิตถึงอัปปนา ด้วยอำนาจฌาน มีปฐมฌานเป็นต้นเท่านั้น” (มิใช่สำเร็จ อุปจาร) าเร็จแก่ผู้ได้เพียง ๑. พรหมวิหาร ๒ ข้างต้นให้สำเร็จได้เพียง ๓ ฌาน ในจตุกนัย หรือ ๔ ฌานในปัญจกนัย ไม่ถึงจตุตถฌาน หรือปัญจมฌาน เพราะจิตยังไม่เป็นอุเบกขา က ๒. ปาฐะในฉบับวิสุทธิมรรคพิมพ์ครั้งที่ ๓ ว่า ปฐมฌานาทิวเสน...อย์ วิกุพฺพนา อปปนา ปมปชชติ เห็นว่า บทอปปนานั้นเกิน เพราะไม่มีความจะจอด และในแก้อรรถ กล่าวถึงความตอนนี้ (หน้า ๑๐๘ บรรทัดที่ 4 นับลง) ก็มีแต่วิกพพนา ไม่มีอปปนา คือ ยถา จาย อัปปนา ปตฺตจิตฺตสฺเสว วิกุพฺพนา สมฺปชฺชติ วิกุพฺพนา มหาฎีกาแก้เป็น วิวิธา กิริยา