เอก : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 125 / 396

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 214 บทว่า เอกเมว คือ (ปฏิสนธิจิตและจุติจิต) เหมือนกัน ทีเดียว โดยภูมิ ชาติ สัมปยุตธรรมและสังขาร ฯ บทว่า เอกชาติย …

บทนี้นำเสนอการวิเคราะห์กรรม ๔ ประเภท ได้แก่ ชนกกรรม อุปัตถัมภกกรรม อุปปีฬกกรรม และอุปฆาตกกรรม รวมถึงบทบาทของเจตนากุศลและอกุศล ที่ส่งผลต่อวิบากและสภาวะต่าง ๆ โดยเฉพาะในเรื่องของการเกิด การสนับสนุน และก

0 ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 260 ปฐวีธาตุ อาโปธาตุ เตโชธาตุ วาโยธาตุ ชื่อว่ามหาภูตรูป ๑ จักขุ โสตะ ฆานะ ชิวหา กาย ชื่อว่าปสาทรูป ๑ รูป เสียง กลิ่น รส และโผฏฐัพพะ

เอกสารนี้นำเสนอการศึกษาเกี่ยวกับรูปทรงและธาตุต่างๆ ในอภิธัมมะ โดยแยกรูปทรงออกเป็นประเภทต่างๆ เช่น มหาภู…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 276 เป็นไปในภายนอก และก็ไม่อาศัยชีวิต เพราะชีวิตนั้นประกอบในกิจอื่น และไม่ อาศัยภาวรูปทั้ง ๒ เพราะแม้เมื่อภาวรูป ทั้ง ๒ นั้นไม่มีก็เป็น

เอกสารนี้อธิบายเกี่ยวกับชีวิตรูปและความสำคัญของสหชาตธรรม ซึ่งประกอบด้วยการใช้ชีวิตในรูปแบบต่าง ๆ พร้อมก…

…อันนั้น ชื่อว่าความแรกก่อแห่งรูป ความแรกก่อแห่งรูปอันใด อันนั้นชื่อว่า สันตติแห่งรูป ดังนี้ ฯ บทว่า เอกาทสวิวธมฺปิ ความว่า แม้มี ๑๑ ประการ ด้วย อำนาจการสงเคราะห์รูปที่เป็นสภาคกัน ฯ รูปมี ๒๘ รูป คือ รูปเป…

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์บทความในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ที่อธิบายถึงชาติรูปและการเริ่มก่อแห่งรูปที่มีความสำคัญในพุทธศาสนา ท่านอาจารย์ได้แบ่งแยกความเริ่มก่อและความสืบต่อของรูป ให้เห็นถึงความเกี่ยวข้อง

…ัปปหาตัพพะ เพราะไม่เป็นของจำต้องละด้วย อิติ ศัพท์ ซึ่งมีปการเป็นอรรถนั้น ท่านอนุรุทธาจารย์สงเคราะห์ เอกวิธนัยทั้งหมดมีนัยว่า อพฺยากต์ เป็นต้น ๆ ที่ชื่อว่าอัชฌัตติกรูป เพราะ พิง คืออิงอาศัยตน กล่าวคืออัตภ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงรูปธรรมจำแนกตามลักษณะต่าง ๆ เช่น อเหตุกะ, สปัจจยะ, สาสวะ และอัชฌัตติกรูป พร้อมการอธิบายเกี่ยวกับการเข้าใจในธรรมชาติของรูปตามหลักอภิธัมมะ โดยเน้นบทบาทของอารมณ์และการอิงอาศัยของจิตในกา

…ดรวมเป็นหมวดเดียวกัน เพราะฉะนั้น เพื่อแสดงการกำหนดนับรูปเป็นหมวดๆ และสรูป ท่านอาจารย์จึงกล่าว คำว่า เอกุปปาท เป็นอาทิ ฯ บทว่า สหวุตฺติโน ความว่า มีความเป็นไปร่วมกันด้วยสามารถ แห่งรูปที่เข้าถึงกลาปเป็นหมว…

เนื้อหานี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยนำเสนอความสัมพันธ์ของสังขตธรรมและปัจจัยที่ก่อให้เกิดการเกิดในเชิงอภิธัมมะ พระโบราณาจารย์อธิบายถึงการกำหนดนับรูปเป็นหมวดและบทบาทต่างๆ

…หตุ 5 อย่าง คือ โลภะ ๑ อโลภะ ๑ อโทสะ ๑ อโมหะ ๑ โทสะ ๑ โมหะ ๑ โสมนัส ๑ องค์ฌาน ๓ คือ วิตก วิจาร ปีติ เอกัคคตา โทมนัส ๑ อุเบกขา ๑ ฯ ด องค์มรรค ๑๒ คือ สัมมาทิฏฐิ ๑ สัมมาสังกัปปะ ๑ สัมมา วาจา ๑ สัมมากัมมันตะ…

ในหน้า 311 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี ท่านเสนอแนวคิดต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับปาปสังคหะ (อกุศลสังคหะ) ซึ่งมีการกล่าวถึง 5 อย่าง ได้แก่ อาสวะ, โอฆะ, โยคะ, และคันถะ โดยมีรายละเอียดของวัตถุธรรมและแนวคิดต่างๆ รวม

…วิตนทรีย์) ฯ องค์ฌานไม่ได้ในปัญจวิญญาณ พละไม่ได้ในจำพวกอวิริยะ องค์มรรคไม่ได้ในจำพวกอเหตุกะ ฯ อนึ่ง เอกัคคตาในจิตที่สัมปยุตด้วยวิจิกิจฉา ไม่ถึงความเป็นมรรค อินทรีย์และ พละ ฯ เฉพาะในทวิเหตุกชวนะและติเหตุก…

บทความนี้กล่าวถึงโทมนัสสิทรีย์และพละ ๕ ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยระบุถึงอิทธิพลของอินทรีย์ต่าง ๆ ที่มีต่อการเกิดญาณและชีวิต แต่ละองค์ของอินทรีย์มีบทบาทสำคัญต่อการฝึกจิตและการเข้าถึงอรหัตผล และสามารถแยก

…่านี้ข้างหน้าฯ สภาพที่ชื่อว่าสัมมาสมาธิ เพราะอรรถว่า เป็น เหตุตั้งมั่นแห่งจิตโดยชอบและโดยสม่ำเสมอ ฯ เอกัคคตามี ๕ อย่าง ด้วย อำนาจแห่งฌานมีปฐมฌานเป็นต้นฯ มิจฉาทิฏฐิเป็นต้น ชื่อว่ามัคคังคะ เพราะเป็นองค์คือ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงกลไกของจิตประเภทต่างๆ รวมถึงโทมนัสและวิถีแห่งมรรคที่ช่วยให้ผู้ปฏิบัติไปยังสุคติและนิพพาน โดยอธิบายองค์แห่งมรรคอย่างละเอียด เช่น สัมมาทิฏฐิ, สัมมาสังกัปปะ, สัมมาวายามะ, และสัมมาสมาธิ

…จึงได้กล่าวคำเป็นต้นว่า ปญฺจวิญญาเณสุ ฯ เชื่อมความ ด้วยคำว่า ไม่ได้องค์ฌานฯ ท่านอาจารย์ทำไว้ในใจว่า เอกัคคตาใน จิตที่สัมปยุตด้วยวิจิกิจฉา เป็นเพียงความหยุดอยู่แห่งจิต เพราะเว้น จากอธิโมกข์ ไม่ถึงการเรียก…

ในบทนี้มีการอธิบายถึงการตรัสของพระผู้มีพระภาคเกี่ยวกับองฌานและปัญจวิญญาณ โดยมีการกล่าวถึงสมาธิและอาการต่างๆ ของจิต นอกจากนี้ยังนำเสนอความแตกต่างระหว่างอเหตุกจิตและจิตปกติ เกี่ยวกับการเกิดของอธิบดีในจิ

…ง ดังนี้ ฯ อาการมี ๒๐ สนธิมี ๓ และสังเขปมี ๔ ฯ พึงทราบวัฏฏะ คือ อวิชชา ตัณหา อุปาทาย เป็นกิเลสวัฏ ๑ เอกเทศแห่งภพ กล่าวคือกัมมภพและสังขาร เป็นภัมมวัฏ ๑ เอกเทศแห่งภพกล่าวคือ อุปบัติภพ และธรรมทั้งหลายที่เหล…

บทความนี้วิเคราะห์เกี่ยวกับวัฏฏะที่มีอยู่ในภูมิทั้งสาม อธิบายถึงอวิชชาและตัณหาที่เป็นสาเหตุหลักในการเกิดกิเลส และวัฏฏะที่หมุนเวียนไม่สิ้นสุด ซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงบัญญัติเรื่องนี้ไว้ในความเข้าใจเพ

…ชื่อมัคคปัจจัย ฯ นามธรรมนั่นเอง ถึงแม้จะต่างกันโดย ปรมัตถ์ ก็เป็นดุจถึงความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน (เอกภาพ) ก็เป็น อุปการะโดยลักษณะคือสัมประโยค กล่าวคือมีความเกิดขึ้นเป็นอันเดียว กันเป็นต้น ชื่อสัมปยุตตป…

บทความนี้กล่าวถึงแนวคิดเกี่ยวกับอุปการะในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยให้ความสำคัญกับการแยกประเภทธรรมและความสัมพันธ์ระหว่างจิตและเจตสิก การเกิดขึ้นของธรรมในลักษณะต่างๆ เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อมโย

…ารส่งบริกรรมจิตไปเพื่อต้องการบรรลุอภิญญา) เข้าปัญจมฌานที่เป็นรูปวจรนั่นแล เพราะประกอบด้วยอุเบกขาและ เอกัคคตา และเพราะเป็นฌานสมควร คือฌานที่ ๕ นั้น ซึ่งมีปฐวีกสิณ เป็นต้นเป็นอารมณ์อันเป็นบท คือเป็นที่ตั้ง…

บทนี้กล่าวถึงการเข้าถึงอภิญญาโดยการส่งบริกรรมจิตไปที่ปัญจมฌาน ซึ่งเป็นฌานที่ประกอบด้วยอุเบกขาและเอกัคคตา การอธิษฐานเพื่อบรรลุอภิญญาและการบริกรรมอิทธิวิธญาณในประสบการณ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์และ…

…ารเจ้านั้นมีโดย อเนกนัย พ้นวิสัยที่จะพรรณนาในกถามรรคเพียงกัณฑ์เดียวนี้ จะขอรับพระราชทานบรรยายแต่โดย เอกเทศ.

บทความนี้นำเสนอพระราชจริยาที่สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสทรงบำเพ็ญเพื่อความสำเร็จแห่งพระราชธรรม โดยพูดถึงพระมหากษัตริย์เจ้าและการพิจารณาทศพิธราชธรรมที่ประกอบด้วยพระเกียรติยศและคุณธรรมอันสูง

…าพเสียได้ ทำตนให้เป็นคนมีอัธยาศัย อันงาม ได้นามว่า ปริสญญู ผู้รู้จัก (๑) สํ. ส. ๑๕/๓๓๕. (๒) ขุ. ชา. เอก. ๒๗/๑๒ ๓

บทความนี้กล่าวถึงพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส และหลักการปฏิบัติของวุฑฒบุคคลในไทยว่าเป็นการแสดงถึงการเคารพนบนอบพระคุณ โดยการรวมกลุ่มกันในคำสอนที่ส่งเสริมความรักและการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข การที่ท

…ด้อนุเคร์บริษัท ๔ เหล่า ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ด้วยแสดงธรรมให้ ๑) องฺ. ทสก. ๒๔/ ๒๕. (๒) องฺ. เอก. ๒๐/ ๓๒.

ในบทความนี้กล่าวถึงคุณสมบัติของผู้ที่เข้าใจและประพฤติตนตามธรรมที่เป็นที่พึ่งสำหรับผู้อื่น โดยมีการยกย่องพหุสุต ได้แก่ พระอานนท์ ว่าเป็นสุดยอดในบรรดาภิกษุที่มีความรู้เกี่ยวกับธรรม โดยพระพุทธเจ้าทรงโปรด

…นตติย มงคลวิเสส. พระราชจริยาวัตรทั้ง ๓ ประการ ที่ได้รับพระราชทานถวายวิสัชนามาโดยลำดับนี้ก็เป็นเพียง เอกเทศแห่งพระคุณสมบัติเท่านั้น แต่พอสำเร็จประโยชน์ในอันเจริญพระปีติปราโมทย์ ขณะทรง พระปัจจเวกขณ์ถึงในมห…

เนื้อหาวิเคราะห์พระราชกรณียกิจส่วนรัฏฐาภิบาลและพระราชจริยาวัตรของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส โดยเน้นความสำคัญและประโยชน์ของการปฏิบัติหน้าที่ในฐานะพระมหากษัตริย์เพื่อความเจริญรุ่งเรืองของป

…ดจนชั้นไม่ใคร ประดิษฐ์เครื่องอุปกรณ์สิ่งหนึ่งสิ่งใดขึ้นได้ อันจะให้คุณหรือโทษแก่โลกทั้งปวงหรือแต่โดยเอกเทศ ก็ยังเป็นเหตุแห่งความแปรของโลกได้ ข้อนี้ดูเหมือนกาละจะเปลี่ยนแปลงไป เหตุดังนั้นสังขาร พิเศษ คือส…

บทความนี้เสนอความคิดเห็นเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงตามกาลในสังคม และการรู้จักประยุกต์ใช้เวลาของบุคคลที่มีความสามารถ ซึ่งพระมหาสมณเจ้าได้ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการปรับตัวในสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง และพระร

…จริญหรือเสื่อมเสีย เหตุดังนั้น สมเด็จพระโลกนาถ เจ้าจึงตรัสว่า (๑) พาหิร ภิกขเว อง คนติ กริตวา นาญญ์ เอกงค์ สมนุปสฺสามิ ย์ เอวํ อนตฺถาย สวตฺตติ ยถยท์ ภิกขเว ปาปมิตตตา ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ทำปัจจัยภายนอกให้…

บทความนี้จะพรรณนาถึงพระคุณพิเศษของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส และมิตรสมบัติที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างความเจริญหรือเสื่อมเสียให้กับชีวิต มิตรที่ดีและมิตรที่เลวมีอิทธิพลต่อผู้คนทั้งในด้านบวก

…าจนางยักขินีผู้มาเป็น ก็เพราะได้พระปัจเจกพุทธะเป็นกัลยาณมิตร พระราชโอรสพระเจ้าพาราณสีในปัญจภีรุกชาดกเอกนิบาต เสด็จจะไปครองเมืองตักกสิลาอันเป็นทางไกลกันดาร ประโลมล่อในระหว่างทางและไปถึงโดยเกษมสวัสดี ตั้งม…

เนื้อหาเกี่ยวกับการวิเคราะห์และศึกษาความเป็นไปของพระราชาในมุมมองทางศาสนา โดยเฉพาะเรื่องราวของพระโสดาปัตติผลและการเผชิญกับอุปสรรคในชีวิต การเน้นย้ำถึงความสำคัญของมิตรภาพและการสมัครสมานของพระราชาและพระเ