อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา : หน้า 276/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 276 เป็นไปในภายนอก และก็ไม่อาศัยชีวิต เพราะชีวิตนั้นประกอบในกิจอื่น และไม่ อาศัยภาวรูปทั้ง ๒ เพราะแม้เมื่อภาวรูป ทั้ง ๒ นั้นไม่มีก็เป็นไปได้ เพราะฉะนั้น หทัยวัตถุนั้น เป็นวัตถุอื่นจากประสาท- รูปเป็นต้นนั้น บัณฑิตพึงทราบว่า เป็น อุปาทายรูป อาศัยมหาภูตรู) ก็หทัยวัตถุ นี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสวงหาคุณ อันยิ่งใหญ่ มิได้ตรัสไว้ในพระบาลีพระ ธัมมสังคณี โดยความต่างแห่งการแสดง วัตถุทุกะ และอารัมมณฑุกะ [อธิบายชีวิตรูปเป็นต้น] ที่ชื่อว่าชีวิตรูป เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องเป็นอยู่แห่งสหชาต ธรรมฯ ชีวิตนั้นนั่นแล ชื่อว่าเป็นใหญ่ เพราะประกอบด้วยความ เป็นใหญ่ในการเลี้ยงดูกัมมชรูป เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าชีวิตนทรีย์ฯ จริงอย่างนั้น ชีวิตนทรีย์นี้ มีการเลี้ยงดูกัมมชรูปเป็นลักษณะ ฯ ก็ ชีวิตนทรีย์นั้น เลี้ยงดูสหชาตธรรมทั้งหลาย แม้ที่ตั้งอยู่ชั่วขณะตามปัจจัย ของตน โดยความเป็นเหตุแห่งความเป็นไปทีเดียว ฯ กรรมเท่านั้น จะเป็นเหตุตั้งอยู่แห่งสหชาตธรรมเหล่านั้น ดุจอาหารเป็นต้นเป็นเหตุ ตั้งอยู่แห่งรูปที่เกิดแต่อาหารเป็นต้นหามิได้เลย เพราะกรรมไม่มีในขณะ બૂ นั้น ๆ ไฟกับแต่ชีวิตนทรีย์นี้ที่ยังอาหารให้ย่อมซึมซาบไปทั่วร่างกายที่มี