ธาตุ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 53 / 70

…๒ วิธีดังกล่าวมานี้ พึงทราบ (ก่อน) ว่า กรรมฐานนี้ ตรัสในสูตรโน้นโดยเป็นสิ่งปฏิกูล ในสูตร โน้นโดยเป็นธาตุ ดังนี้แล้วจึงบอก แท้จริง กรรมฐานนี้ ใน มหาสติปัฏฐานสูตร ตรัสโดยเป็นสิ่งปฏิกูล ในมหาหัตถิปโทปมสูตร ม…

…ที่มิใช่ของตน โดยสำรวจหลักการที่มีความลึกซึ้งในสูตรต่างๆ เช่น มหาสติปัฏฐานสูตร มหาหัตถิปโทปมสูตร และธาตุวิภังคสูตร ในการทำความเข้าใจและการปฏิบัติในทางสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐานว่ามีความสำคัญอย่างไรในแนว…

…งช่างหูกและรากสุนัข” (กลืน) ลงไปแล้ว น้ำดี เสมหะและลม (ออกมา) กลั้วเป็นไอขึ้นด้วยกำลังสันดาปแห่งไฟ (ธาตุ) ในอุทร อากูลไปด้วยหมู่หนอน ปล่อยฟองและต่อมขึ้นข้างบน เรื่อย ถึงซึ่งความเป็นขยะ (ที่จะต้องทิ้ง) เป็…

เนื้อหานี้พูดถึงกระบวนการย่อยอาหารในวิสุทธิมรรค อธิบายถึงการเปลี่ยนแปลงของอาหารและความไร้ค่าเมื่อกลายเป็นขยะในร่างกาย เปรียบเหมือนกับสิ่งที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ มีการใช้เปรียบเทียบเพื่อให้เห็นภาพชัดเจน

…ะข้าวเป็นอาทิที่ตกลงไปแล้ว ย่อมถึงความ จำแนกออกเป็น ๕ ส่วน คือตัวสัตว์ (พยาธิ) กินเสียส่วนหนึ่ง ไฟ (ธาตุ) ในอุทรเผาไปเสียส่วนหนึ่ง ส่วนหนึ่งเป็นปัสสาวะ ส่วนหนึ่ง เป็นอุจจาระ ส่วนหนึ่งถึงซึ่งความเป็น (โอชา…

…ึงการทำงานของระบบย่อยอาหาร โดยเฉพาะการแปรสภาพของอาหารที่ถูกย่อยและจำแนกออกเป็นส่วนต่างๆ เช่น พยาธิ, ธาตุที่เผาไป, ปัสสาวะ และอุจจาระ การพิจารณาลักษณะของอาหารเก่าที่เกี่ยวข้องกับอุจจาระ และสภาพของอาหารในแต…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - - หน้าที่ 69 ฟองด้วยไฟ (ธาตุ) ในอุทร สุกไป ๆ จนแหลกราวกะบดด้วยหินบด แล้วเลื่อนลงไปตามโพรงไส้ใหญ่ ไปตกทับถมกันอยู่ คล้ายดินสีเหลื…

ในบทนี้กล่าวถึงการเปรียบเทียบฟองไฟกับการทำงานของร่างกาย โดยใช้วิธีการที่เทียบเคียงกับดินสีที่ถูกบีบอัด และการแสดงถึงกองเยื่อในสมองที่มีลักษณะเฉพาะและการจัดเรียงภายในกะโหลกศีรษะ รูปร่างและสีที่ถูกกล่าว

…หลายจะลั่นดังกฏะกฏะ คล้ายคนเที่ยวทำ เสียงดีดมือไปฉะนั้น เมื่อเขาเดินทางแม้สัก ๑ โยชน์ ๓ โยชน์ วาโย- ธาตุจะกำเริบ ตัวจะระบม แต่ว่าของผู้ใดมีมาก กระดูกทั้งหลายของ ผู้นั้นจะไม่ลั่นดังกฏะกฏะในเพราะความเคลื่อน…

บทนี้อธิบายถึงการทำงานของไขข้อต่าง ๆ ในร่างกายที่มีผลต่อการเคลื่อนไหว โดยไขข้อแต่ละประเภทจะมีหน้าที่ต่างกัน ผลกระทบต่อการเคลื่อนไหวและความเจ็บปวดของผู้ที่มีไขข้อน้อยหรือมาก ทั้งยังกล่าวถึงการไหลของมุต

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 17 179 โกรธเล็บ ฯลฯ โกรธบุตร หรือมิฉะนั้น โกรธธาตุดิน โกรธธาตุน้ำ โกรธธาตุไฟ โกรธธาตุลม ในโกฏฐาสทั้งหลายมีผมเป็นต้น หรือว่า ท่านผู้นี้ได้ชื่ออย่างนี้ …

ในบทนี้พูดถึงการโกรธซึ่งเกี่ยวข้องกับขันธ์ ๕ และธาตุต่างๆ เช่น ธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม รวมถึงความสัมพันธ์กับอายตนะ ๑๒ และธาตุ ๑๘ การเข้าใจถึงความโกรธ และฐานที…

…"ในสัญญาเหล่านั้น นานัตตสัญญา เป็นไฉน ? สัญญา คือ ความจำได้หมายรู้แห่งพระ โยคาวจร ผู้ประกอบไปด้วยมโนธาตุ หรือพร้อมไปด้วยมโนวิญญาณ ธาตุ แต่ไม่ได้เข้าสมาบัติ สัญญาเหล่านี้เรียกว่า นานัตตสัญญา" ดังนี้ สัญญาอ…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงการเข้าใจธรรมชาติของอรูปฌานที่มีอาเนญชาและสันตวิโมกข์ โดยลักษณะของปฏิฆสัญญาที่ผ่านมา กล่าวถึงประสบการณ์ของอาฬารดาบสที่ไม่ได้ยินเสียงแม้มีเกวียนจำนวนมาก ผ่านความปรองดองในการพิจารณาสัญ

…วเป็นอย่างไร ? ความปฏิกูลโดย ย่อยแล้ว จึงเห็นลงอย่างนี้ว่า "อาหารนั้นเมื่อเป็นสิ่งที่ย่อยไปด้วย ไป (ธาตุ) ในร่างกาย ในโอกาส (ที่พักอยู่) นั้นแล้ว ก็หาได้ กลายเป็นของมีค่าเช่นทองและเงินไป ดังแร่ทั้งหลายมีแ…

…กต่างระหว่างขยะจากอาหารที่ย่อยแล้วซึ่งกลายเป็นสิ่งที่ไม่ดีต่อสุขภาพ เช่นเดียวกับการเปลี่ยนแปลงของแร่ธาตุเมื่อถูกเผาให้บริสุทธิ์ที่แสดงให้เห็นความแตกต่างระหว่างมูลค่าของขยะและของมีค่า

…ล้างก็ยังต้องล้างอีกเล่า เพื่อขจัดกลิ่น เมื่อคน บริโภคมันเข้าไปแล้ว (มัน) ย่อยเป็นฟองปุดขึ้นด้วยไฟ (ธาตุ) ในกายอันซ่านไปทั่วร่างแล้วก็ขึ้นมาเปื้อนฟันโดยเป็นมูลฟัน เปื้อน สิ่งที่เนื่องด้วยปากเช่นลิ้นและเพก…

บทความนี้อธิบายถึงความเปรอะเปื้อนที่เกิดขึ้นจากการบริโภคข้าว น้ำ และของกิน โดยเน้นที่อาการต่างๆ เช่น การติดค้างของอาหารในช่องปาก วิธีการล้างทำความสะอาด และผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการบริโภคซึ่งสร้างความรู

…าค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 17 ได้แก่สันนิฐาน (ลงความเห็น) ตามที่ได้กำหนดเห็นสภาวะ (ของ มัน) การวิเคราะห์ดูธาตุทั้ง ๔ ชื่อว่าจตุธาตุววัฏฐาน คำว่า ธาตุมนสิการ (ความทำในใจโดยความเป็นธาตุ) ธาตุกรรมฐาน (กรรมฐานมีธาต…

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์จตุธาตุววัฏฐานซึ่งมีลักษณะเป็นทั้งแบบสังเขปและพิสดาร โดยเฉพาะในมหาสติปัฏฐานสูตรและสูตรอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง …

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - - หน้าที่ 18 (ก็ตาม) โดยธาตุว่า มีอยู่ในกายนี้ ธาตุดิน อาตุน้ำ ธาตุไป ธาตุ ลม" [ขยายความพระสูตร] ความแห่งสูตรนั้นว่า "โคฆาตก์ผู้…

ในส่วนนี้ของวิสุทธิมรรค แสดงถึงการเข้าใจธาตุในร่างกาย โดยเปรียบเทียบถึงกรรมวิธีการฆ่าโคและการชำแหละ โดยมีความสัมพันธ์กับการพิจารณาอาการของกาย อธ…

… ตราบเท่าที่เธอยังมิได้พิจา พิจารณาดูกายนี้นี่แหละ ที่มันอยู่เท่าไร ที่ เธอตั้งไว้เท่าไร (ก็ตาม) โดยธาตุ ทำให้ฒนวินิพโภค (แยก ก้อนออกไปเป็นส่วนย่อย) ต่อเมื่อเธอพิจารณาเห็นโดยธาตุ สัตต สัญญา (ความรู้สึกว่า…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการพิจารณาธาตุในร่างกายเพื่อเข้าใจการดำรงอยู่และความไม่เที่ยงของสรรพสิ่ง โดยใช้บทสอนในพระพุทธศาสนาเกี่ยวกับธาตุดิน…

…ยู่ในตน อาศัยตนอยู่ เป็น ของเหลวอาบเอิบไป ซึ่งบุคคลยึดถือ (เป็นขอตน) ดูกรอาวุโส ทั้งหลาย นี้เรียกว่าธาตุน้ำ" และว่า "ดูกรอาวุโสทั้งหลาย ก็ธาตุไฟภายในเป็นอย่างไร ? สิ่งใดที่มีอยู่ในตน อาศัยตนอยู่ เป็นของร้…

บทความนี้นำเสนอการอภิปรายเกี่ยวกับธาตุภายในตามหลักคำสอนในวิสุทธิมรรค โดยเน้นที่ธาตุน้ำ ธาตุไฟ และธาตุลม ที่มีอยู่ในตน และบุคคลยึดถือเป็นขอ…

… วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 26 [ภาวนานัย - วิธีภาวนา] [สังเขปนัย] ส่วนวินิจฉัยในภาวนานัยในธาตุกรรมฐานนี้ (พึงทราบดังนี้) สำหรับภิกษุผู้มีปัญญากล้า การกำหนดธาตุโดยพิสดาร (แจก ไปตามอาการ ๔๒ ) ว่า …

บทความนี้นำเสนอแนวทางการภาวนาในธาตุกรรมฐาน โดยมีการแยกประเภทธาตุตามลักษณะเช่น ธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม สำหรับภิกษุที่มีปัญญากล้า การปฏิบัติจะช…

… ไม่ให้ถึงที่สุดได้ เมื่อทำสาธยายวิธีนี้ สักเมื่อไร แบบ (บาลี) จึงจักถึงที่จบ" ดังนี้ฉันใด การกำหนด ธาตุอย่างพิสดารไปตามอาการมีผมเป็นต้น ก็ปรากฏเป็นชักช้าสำหรับ ภิกษุผู้มีปัญญากล้า ต่อเมื่อเธอมนสิการอย่าง…

บทความนี้กล่าวถึงวิธีการเจริญธาตุกัมมัฏฐานสำหรับภิกษุที่มีปัญญากล้า โดยเน้นการปลีกตัวไปสู่ที่ลับเพื่อทำกรรมฐานอย่างมีประสิทธิภาพ เช่น…

…ง" ดังนี้ ภิกษุพึงแยกโกฏฐาสเหล่านั้นออกด้วยมือคือญาณอันแล่นไปตาม ระหว่างแห่งโกฏฐาสนั้น ๆ กำหนดถือเอาธาตุทั้งหลายโดยนัยก่อน นั่นแลว่า "ภาวะที่แข็งก็ดี ภาวะที่หยาบก็ดี อันใด ในโกฏฐาส เหล่านั้น นี่เป็นธาตุดิ…

บทนี้กล่าวถึงการทำสมาธิและกรรมฐานตามแนวทางของพระพุทธศาสนา โดยเริ่มจากการพิจารณาธาตุในร่างกาย เช่น ธาตุดิน ธาตุน้ำ การแยกโกฏฐาสและการพิจารณาธาตุต่างๆ เพื่อบรรลุความเข้าใจอย่างลึกซึ้งใน…

…่มีความคิด เป็นอัพยากฤต ว่างเปล่า (จาก อัตตตา) หาสัตว์ (คือวิญญาณ) มิได้ มีอาการกระพือไปมา เป็น วาโยธาตุ" ธาตุทั้งหลายย่อมจะปรากฏแก่พระโยคาวจรนั้น ผู้มีมนสิการเป็น ไปอย่างนี้ เมื่อเธออาวัชนาการไป มนสิการไ…

เนื้อหานี้อธิบายถึงร่างกายและธาตุต่างๆ ที่มีอยู่ในนั้น ซึ่งไม่มีความคิดและเป็นอัพยากฤต เพื่อให้พระโยคาวจรเจริญกรรมฐานได้อย่างถูกต้อง …

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 57 ซึมซาบในผมนั้นแหละว่า ธาตุน้ำ จึงกำหนดดูลักษณะที่ร้อนในผม นั้นแหละว่า ธาตุไฟ จึงกำหนดดูกลักษณะที่เขยื้อนได้ในผมนั้นแหละว่า ธาต…

เนื้อหาเกี่ยวกับการกำหนดธาตุในร่างกาย เช่น ธาตุน้ำ ธาตุไฟ และธาตุลม โดยการใช้วิธีการต่างๆ ในการพิจารณาและทำความเข้าใจธรรมชาติของ…

…ื่อจะมนสิการ โดยความแห่ง คำ พึงมนสิการโดยความแห่งคำตอบที่แปลกกันและเสมอกันอย่างนี้ (โดยแปลกกัน) ว่า ธาตุชื่อว่าปฐวี เพราะความเป็นของหยาบ ชื่อ ว่าอาโป เพราะไหลไปได้ หรือเพราะเอิบอาบไปได้ หรือเพราะ (ทำ ให้)…

เนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายธาตุต่าง ๆ เช่น ปฐวี, อาโป, เตโช และวาโย ที่ถูกจัดกลุ่มตามคุณลักษณะและคุณสมบัติในบริบทของทุกข์และการตีคว…

… นับว่าหญิงว่าชายเป็นต้น และประกาศภาวะ (ต่าง ๆ) มีความผอมอ้วน สูงต่ำ ล่ำสัน บอบบาง เป็นอาทิ ส่วนอาโปธาตุที่ถึงความเป็นของเหลว มีอาการซึมซาบในสรีระ นี้ อาศัยปฐวีธาตุอยู่ เตโชธาตุช่วยรักษาไว้ วาโยธาตุช่วยพะ…

ในเนื้อหานี้ กล่าวถึงการอธิบายลักษณะต่าง ๆ ของสรีระที่ถูกกำหนดโดยธาตุทั้งสี่ ได้แก่ ปฐวี, อาโป, เตโช และ วาโย ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อความแข็งแรงและสุขภาพของร่างกาย โดยธาตุแต่…