พระผู้มีพระภาค : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 3 / 81

…็นคนรับจ้าง อาศัยอยู่ในพระ นครหังสวดี เห็นชนรื่นเริงยินดีแล้ว จึงคิดว่า เรือนพระธาตุ เช่นนี้ เป็นของพระผู้มีพระภาคพระองค์ใด พระผู้มีพระภาค พระองค์นี้โอฬาร ก็ชนเหล่านี้ยินดีแล้ว ย่อมไม่อิ่มในสักการะ ที่ทำอยู่ แม้ข้า…

บทความนี้เน้นย้ำความสำคัญของการทำความดี ที่แม้จะไม่มีผู้ใดรับรู้ แต่เรายังคงต้องทำเพื่อความสุขภายในและการอนุโมทนาบุญจากเทวดา การรักษาศีล การให้ทาน และการเจริญสมาธิภาวนาเป็นวิธีที่ทำให้เราได้เข้าถึงธรร

…พระสัมมาสัมพุทธเจ้า นอกจากจะเป็นคำสอนที่ถูกต้อง เที่ยงตรง แจ่มแจ้ง ทนต่อกาลเวลา ทนต่อการพิสูจน์แล้ว พระผู้มีพระภาค เจ้ายังทรงปรับให้เหมาะสมกับเหตุการณ์ เวลา สถานที่ และบุคคลอีกด้วย เช่นเมื่อมีใครทูลถามปัญหาพระพุทธเ…

อนุสาสนีปาฏิหาริย์เป็นคำสอนที่ถูกต้องและเป็นอมตธรรมซึ่งมีความชัดเจน ทนทานต่อกาลเวลาและการพิสูจน์ ทำให้ผู้ปฏิบัติธรรมเห็นและเข้าถึงธรรม พระพุทธเจ้าสามารถปรับคำสอนให้เข้ากับเหตุการณ์ สถานที่ และบุคคลได้

…ุฑผู้พระราชา จกฺกวฤติราช เทวราช พระราชจักรพรรดิ ห์สราช หงส์ผู้พระราชา เทวดาผู้พระราชา [๖๔] ภควนฺตุ (พระผู้มีพระภาค เป็นปลิงค์ แจกอย่างนี้ เอก. พหุ. ป. ภควา ภควนฺตา ภควนฺโต ทุ ภควนฺติ ภควนฺเต ภควนฺโต ต. ภควตา ภควนฺเ…

เนื้อหานี้นำเสนอการเรียนรู้ศัพท์บาลีเช่น มหาราช อนุราช พระราชาน้อย และอื่นๆ นอกจากนี้ยังอธิบายวิธีการเปลี่ยนแปลงวิภัตติและการันต์ เพื่อความเข้าใจที่ลึกซึ้งขึ้นในภาษาและปรัชญาบาลี โดยอาจารย์อธิบายว่า ส

…องค์ฌานเท่านั้น เรียกว่าฌาน ดุจการเรียกว่ารถ เพราะความประชุมแห่งส่วนมีกงเป็นต้นฉะนั้น ๆ สมจริงดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ในวิภังค์ว่า วิตก วิจาร ปีติ สุข จิตเตกัคคตา ชื่อว่า ฌานฯ กุศลจิตที่สัมปยุตด้วยปฐมฌาน ชื่…

ในหน้าที่ 52 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีกล่าวถึงปฐมฌานซึ่งเป็นฌานเบื้องต้นที่เกิดจากการเพ่งอารมณ์และการเผาธรรมที่เป็นข้าศึก เช่น วิตก วิจาร ปีติ และสุข รวมถึงการตั้งจิตเป็นเอกัคคตา โดยองค์ฌานทั้ง 5 มีบทบาท

…ลังบ้าง ฯ ในคำว่า นยสหสฺสวเสน นั้น มีการแสดง ๑๐๐๐ นัย ดังต่อไปนี้ ๆ คือ อย่างไร ๆ คือ โสดาปัตติมรรค พระผู้มีพระภาค ทรงแจกออกไปตามชื่อว่าฌานล้วน ๆ ไม่เกี่ยวถึงความต่างแห่งปฏิปทา เป็น ๒ อย่างก่อน คือ สุญญตะ และอัปปณิ…

ในหน้าที่ 62 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกาได้กล่าวถึงการแจกแจงนัยที่เกี่ยวข้องกับโสดาปัตติมรรค โดยมีการแสดงออกถึงประเภทนัยที่เป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น การแจกออกเป็นจำนวน ๑๐๐๐ นัย โดย

… ในที่สุดแห่งกิริยาชวนะที่สหรคตด้วยโสมนัส ดังนี้เป็น ต้น ๆ แต่อาจารย์บางพวกกล่าวว่า ในคัมภีร์ปัฏฐาน พระผู้มีพระภาค ตรัสตทาลัมพนะไว้ในลำดับแห่งชวนะที่เป็นกุศล และอกุศลเท่านั้นว่า เมื่อกุศลากุศลชวนะดับไป วิบาก (จิต) …

…ทาลัมพนะ ซึ่งไม่มีแก่พระขีณาสพ ท่านอาจารย์ได้อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างโสมนัสและโทมนัส และเหตุผลที่พระผู้มีพระภาคไม่ตรัสเกี่ยวกับตทาลัมพนะในลำดับแห่งกิริยาชวนะ นอกจากนี้ยังมีการพูดถึงสภาพทางจิตชวนะที่สัมพันธ์กันแล…

… ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 233 เพราะว่า มรรคเบื้องบน ๓ อย่าง พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกว่า "ภาวนา" เพราะเป็นไปในพระนิพพานอันมรรคที่ ๑ เห็นแล้ว ด้วย อำนาจภาวนาฯ ส่วนจิตตุปบาทท…

…งแนวคิดอันเกี่ยวข้องกับอภิธัมมหาสังสารในมุมมองของกรรมและธรรม โดยเฉพาะว่าด้วยมรรคเบื้องบน ๓ อย่าง ที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถึง 'ภาวนา' ซึ่งเกี่ยวพันกับการเห็นพระนิพพานและการละกิริยาที่ส่งผลให้สัตว์เกิดในอบาย ด้วยการ…

…นี้ ฯ ส่วนนิพพาน คือโลกุตตระ พึงกระทำให้แจ้งด้วยมรรคญาณ ทั้ง ๔ ฯ ธรรมชาติที่เป็นอารมณ์แห่งมรรคและผล พระผู้มีพระภาค ๆ ตรัสเรียกว่านิพพาน เพราะออกจากตัณหา กล่าวคือวานะ ฯ นิพพาน นั้นนั่นแล โดยสภาพแม้มีอย่างเดียว โดยปร…

…นอธิบายผ่านลักษณะต่างๆ และคุณสมบัติที่แตกต่าง เช่น สุญญตะ อนิมิตตะ และอัปปณิหิตะ นอกจากนี้ยังเน้นว่าพระผู้มีพระภาคตรัสเกี่ยวกับธรรมชาติที่เป็นอารมณ์แห่งมรรคและผล โดยมีการแบ่งประเภทอย่างชัดเจน. สุดท้าย บทสรุปนี้เน้น…

… รูป และเสียงเหล่านั้นไม่เกิดในภายนอก อนึ่ง ตรัสไว้ในบาลีโดยไม่แปลกกันว่า เป็น รูปและเสียงเหล่านั้น พระผู้มีพระภาค ถ้าจักขุและโสตะทั้ง ๒ นี้ ย่อมรับเอาแต่ อารมณ์แห่งจักขุและโสตะเหล่านั้นแล ฯ อารมณ์ที่ใกล้ตนเท่านั้น…

เนื้อหาเกี่ยวกับการทำความเข้าใจเกี่ยวกับการรับรู้ของจักขุและโสตะ อธิบายถึงความสำคัญของอารมณ์ที่แต่อาการรับรู้ รวมถึงการเชื่อมโยงกับรูปและเสียงที่เกิดจากกรรม จิต และโอชะ อภิธัมมัตถสังคหบาลี ได้เน้นย้ำว

…้ทั้ง ๒ พวก การไม่ได้ฆานะ ด้วยสามารถแห่งสังเสทชะพวกเดียว มิใช่ด้วยสามารถแห่งอุปปาติกะ ฯ จริงตามนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสอายตนะของอุปปาติกสัตว์ผู้มี อินทรีย์บริบูรณ์ว่ามี ๑๑ เว้นสัททายตนะ ของอุปปาติกะผู้บอกว่ามี ๑๐ เว…

…แบ่งเป็นกลุ่มตามลักษณะทางร่างกาย เช่น สัตว์บอด สัตว์หนวก รวมถึง สัตว์ที่ไม่มีฆานะ โดยนำเสนอแนวคิดที่พระผู้มีพระภาคได้ตรัสถึงอายตนะของสัตว์เหล่านี้อย่างละเอียด นอกจากนี้ ยังพิจารณาถึงอิทธิพลของสะดวกในการรับรู้ที่ส่…

…ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 330 แม้มีอยู่ในปัญจวิญญาณเหล่านั้น พระผู้มีพระภาคไม่ทรงยกขึ้นเป็น องค์ฌาน เพราะไม่มีอาการคือการเข้าไปเพ่ง เพราะปัญจวิญญาณเป็น เพียงตกไปในอารมณ์ โดยเว…

ในบทนี้มีการอธิบายถึงการตรัสของพระผู้มีพระภาคเกี่ยวกับองฌานและปัญจวิญญาณ โดยมีการกล่าวถึงสมาธิและอาการต่างๆ ของจิต นอกจากนี้ยังนำเสนอความแตกต่างร…

…ัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 331 ควรประกอบเป็นอธิบดี ฯ แท้จริง เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาค จึงไม่ตรัสโดยนัยเป็นต้นว่า อธิบดีเป็นปัจจัยโดยอธิปติปัจจัยแก่ธรรมที่ สัมปยุตด้วยอธิบดี ดุจในนิเทศแห…

ในบทนี้มีการอธิบายถึงอธิบดีและความสัมพันธ์ของธรรมทั้งหลาย การยกอธิปติปัจจัยและความสำคัญของเหตุปัจจัยต่างๆที่สัมพันธ์ในพระพุทธศาสนา มีการจัดแบ่งประเภทขององค์ฌาน, องค์มรรค, และอินทรียธรรม พร้อมทั้งกล่าว

…็นอาทิ ฯ จริงอยู่ เพื่อสงเคราะห์ธรรมที่มีส่วนเหมือนกัน ทั้งหมดเข้าด้วยกัน ธรรมมีอาสวะทั้งไม่มีอาสวะ พระผู้มีพระภาค ก็ทรงแสดงว่า ปัญจขันธ์ โดยไม่ต่างกัน ๆ แต่เพื่อแสดงธรรม ที่เป็นภูมิแห่งวิปัสสนา ธรรมที่มีอาสวะเท่าน…

เนื้อหานี้อธิบายถึงพระธรรมที่เกี่ยวข้องกับขันธ์และอุปาทานขันธ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเปรียบเทียบขันธ์กับโภชนะ เช่นกับข้าวที่ถูกปรุงแต่งเพื่อให้เกิดความพึงพอใจ การเข้าใจขันธ์ที่เป็นอารมณ์แก่อุปาทานสำ

… ยตนะแจ่มชัด เพราะมีอารมณ์เป็นสนิทัสสนะและสัปปฏิฆะ (เห็นได้ และกระทบได้) เพราะฉะนั้น จักขวายตนะนั้น พระผู้มีพระภาค จึงทรงยกขึ้นไว้ก่อน ฯ ทรงยกอายตนะนอกนี้ ซึ่งมีอารมณ์เป็น อนิทัสสนะและสัปปฏิฆะ (เห็นไม่ได้แต่ถูกต้อง…

…้วิเคราะห์การแสดงลำดับอายตนะภายในและภายนอก โดยเน้นที่จักขวายตนะซึ่งมีอารมณ์เป็นสนิทัสสนะและสัปปฏิฆะ พระผู้มีพระภาคจึงยกจักขวายตนะขึ้นเป็นลำดับแรก อธิบายความแตกต่างระหว่างอายตนะภายในที่เห็นได้และมีอาการกระทบได้ และอ…

1 - หน้าที 343 ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้ หาก พระผู้มีพระภาคอจ้าจึงทรงยกขันธ์ ๒ ขึ้น แสดงไว้ ฯ ท่านอาจารย์ทำไว้ในใจว่า ก็พระนิพพาน พระผู้มีพระภาค ทรงสงเคราะห์ลง…

…หบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาอธิบายถึงความสำคัญของขันธ์ในการเกิดทุกข์และการพ้นจากทุกข์ ซึ่งปรกฏว่า พระผู้มีพระภาคทรงยกขันธ์เป็นตัวแทนแห่งธรรมต่าง ๆ ที่มีความแตกต่างและเกิดจากเหตุปัจจัย มุ่งเน้นไปที่การวิเคราะห์ธรร…

…นาฯ วิตกชื่อว่าอัปปนา เพราะอรรถว่า เป็นไปดุจให้สัมปยุต ธรรมแนบแน่นในอารมณ์ ฯ จริงอย่างนั้น วิตกนั้น พระผู้มีพระภาค ทรงแสดงไขไว้ว่า อัปปนา พยัปปนา (ให้สัมปยุตธรรมแนบแน่น คือ แนบแน่นวิเศษในอารมณ์) 1 ฌานธรรมที่เป็นมหั…

บทความนี้กล่าวถึงการแบ่งประเภทของจริตในอภิธัมมัตถ รวมถึงการภาวนาในแต่ละระดับ โดยชี้ให้เห็นถึงกรรมเตรียมการและอุปจารภาวนา วิตกอัปปนาที่สำคัญในชีวิตและการฝึกจิตตามหลักพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังอธิบายถึงค

…ัปปนามา ๓๐ มีกสิณเป็นต้น ฯ สองบทว่า ปริกมุม กตฺวา ความว่า กระทำบริกรรมโดยวิธีที่กล่าวแล้วเป็นต้นว่า พระผู้มีพระภาค เจ้านั้น พระองค์เป็นพระอรหันต์ เพราะเหตุแม้นี้ เป็นสัมมาสัมพุทธะ เพราะเหตุแม้นี้ ฯ บทว่า สาธุกมุคฺค…

บทนี้กล่าวถึงการเจริญกรรมฐานและความสำคัญของสมาธิในพระพุทธศาสนา โดยเน้นการประณีตและการข่มนิวรณ์เพื่อพัฒนาจิตสู่ระดับอภิญญา ซึ่งเป็นการรู้ยิ่ง และการใช้กรรมฐาน ๑๐ เพื่อเจริญจิตอันเป็นเลิศ รวมถึงความหมาย

…อนบทก่อน ]." ฉัฏฐีอุปมาพหุพพิหิ อย่างนี้ สุวณฺณสฺส วณโณ อิว วณโณ ยสฺส โส สุวณฺณวณโณ ๒ ๔ ๕ ๖ วรรณ ของพระผู้มีพระภาคใด เพียงดัง วรรณ แห่งทอง ภควา ៨ ๔ ๕ ๓ ๒ พระผู้มีพระภาค นั้น ชื่อว่ามีวรรณเพียงดังวรรณแห่งทอง ៨ 0

เนื้อหานี้นำเสนอการวิเคราะห์บทสมาสและการวิเสสนะในบาลี ยกตัวอย่างจากพระไตรปิฎก เพื่อช่วยให้เข้าใจลักษณะและโครงสร้างของวจีวิภาค ผ่านการใช้งานเช่น 'ขีณา อาสวา' หรือ 'สุวณฺณสฺส วณโณ'. โดยนำเสนอหลักการและว

…มมจักก ด ๒ เยน โส ปวตฺตตปปวรธมฺมจกฺโก ภควา ธรรมจักรบวร อันพระผู้มี ๔ ๕ ๖ ๒ ค พระภาคใด ให้เป็นไปแล้ว พระผู้มีพระภาค นั้น ชื่อว่ามีธรรมจักร 0 บวชอันให้เป็นไปแล้ว." ๔ ๕ สมาสนี้เรียกว่า ตติยาตุลยาธิกรณพหุพพิหิ มี กัมมธ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการศึกษาบาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาส และตัทธิต โดยกล่าวถึงการวิเคราะห์และแยกอนุบทของสมาสให้ชัดเจนขึ้น เช่น การอธิบายสมาสต่าง ๆ ที่มีความหมายเหมือนกันและการตีความต่าง ๆ ที่เกิดจากสมาส รวมถ

… เรา พึงบวช. ๒ ๓ ๔. ปโรกฺขา ๒ အာ บอกอดีตกาล ไม่มีกำหนด แปลว่า 'แล้ว' อุ. เตนา - ห ภควา ด้วยเหตุนั้น พระผู้มีพระภาค ตรัสแล้ว อย่างนี้ กล่าวแล้ว. ๒ ๒ เตนา - ทุ โปราณา ด้วยเหตุนั้น อาจารย์มีในปางก่อน ท. ๒ က 0 ها ๕. นิ…

ในบทที่ 2 ของบาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค หน้านี้อธิบายเกี่ยวกับอาขยาตและกิตก์ โดยเน้นถึงการบอกอดีตกาลและคำแปลที่สำคัญ เช่น 'ดึง' และ 'แล้ว' พร้อมตัวอย่างที่ช่วยในการเข้าใจนี้รวมถึงการจัดรูปแบบประโยคต่างๆ สา