พระผู้มีพระภาคเจ้า : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 36 / 58

…ชนิด อื่นอีกมี ๑๐ บางชนิดมี 8 บางชนิดมี ๒ ดังนี้ ดังนี้ ฯ ก็ถ้าอุปปาติกสัตว์ ที่ไม่มีฆานะ พึงมีไซร้ พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสอายตนะ ๑๐ ไว้ ๓ หน ด้วยสามารถแห่งอุปาติกสัตว์ผู้บอด อุปปาติกสัตว์ผู้หนวก และอุปปาติกสัตว์ผู้ไ…

เนื้อหาในหน้าที่ 300 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา พูดถึงอายตนะของสัตว์ในทุคติว่ามีความแตกต่างกันในเรื่ององค์ประกอบของการรับรู้ และสามารถแบ่งเป็นกลุ่มตามลักษณะทางร่างกาย เช่น สัตว์บอ

…ฯ การถือเอาอินทรีย์มีอนัญญตัญสสามีตินทรีย์เป็นต้น เพื่อควา แห่งกิจพิเศษของอัธยาศัยบุคคลฯ ก็ในที่นี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัส อายตนะภายในไว้เบื้องต้น เพราะเป็นที่อาศัยพิเศษแห่งการบัญญัติ ว่าสัตว์ฯ ส่วนมนินทรีย์ แม้ความตรั…

…ายและการจัดลำดับของอินทรีย์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี รวมถึงการตีความภาวะต่างๆ ของชีวิตนทรีย์และเวทนา โดยพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถึงสภาพเหล่านี้เพื่อแสดงความสำคัญในการบรรลุความบริสุทธิ์และความเข้าใจในธรรมที่ถูกต้อง รวบรวมความ…

…ที่เป็นภายในและภายนอก ฯ ถามว่า ก็เพราะเหตุไร เมื่อมีธรรมเป็นเหตุแห่งทุกข์แม้อย่างอื่น ตัณหาเท่านั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่าสมุทัยฯ แก้ว่า เพราะเป็นเหตุ

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาอธิบายถึงความสำคัญของขันธ์ในการเกิดทุกข์และการพ้นจากทุกข์ ซึ่งปรกฏว่า พระผู้มีพระภาคทรงยกขันธ์เป็นตัวแทนแห่งธรรมต่าง ๆ ที่มีความแตกต่างและเก

…ัปปนา (ให้สัมปยุตธรรมแนบแน่น คือ แนบแน่นวิเศษในอารมณ์) 1 ฌานธรรมที่เป็นมหัคคตะและอนุตตระ แม้ทั้งหมด พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ตรัสเรียกว่า อัปปนา ตามอำนาจ ที่มีวิตานั้นเป็นประธานฯ นิมิตแห่งปริกรรม เพราะเป็นอารมณ์

บทความนี้กล่าวถึงการแบ่งประเภทของจริตในอภิธัมมัตถ รวมถึงการภาวนาในแต่ละระดับ โดยชี้ให้เห็นถึงกรรมเตรียมการและอุปจารภาวนา วิตกอัปปนาที่สำคัญในชีวิตและการฝึกจิตตามหลักพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังอธิบายถึงค

…กามาวจร ๒ ครั้ง คือ ๓ วาระ เป็นอย่างยิ่ง ๆ อธิบายว่า ก็ท่านหาไปสู่กามภพ ตั้งแต่ภพที่ 4 เป็นต้นไปไม่ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงหมายเอาพระโสดาบันบุคคลไรเล่า ตรัสไว้ว่า "บุคคลเหล่านั้น ย่อมไม่ถือเอาภพที่ 4 " ฯ ท่านอาจารย์ทั้งห…

ในเนื้อหานี้พูดถึงพระอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยอธิบายเกี่ยวกับบุคคลที่เข้าถึงสุคติภพและพระอริยบุคคล เช่น พระโสดาบันและพระขีณาสพ และการเข้าถึงนิโรธสมาบัติ และความแตกต่างระหว่างกาม

…ของตน ฯ ความหยั่งเห็นคุณของพระพุทธเจ้า กับทั้งพระธรรมและพระสงฆ์และเชื่อลงโดยนัยว่า อรห์ สมมาสมพุทโธ พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็น พระอรหันต์ ไกลจากกิเลสบาปธรรม บริสุทธิ์ทุกสถาน เป็นผู้ควรแนนำสั่งสอน ។

บทความนี้สำรวจความเชื่อในพระพุทธศาสนาเกี่ยวกับกรรมและผลของกรรม โดยกล่าวถึงความเชื่อ ๔ ประการ คือ กัมมสัทธา เชื่อกรรม, วิปากสัทธา เชื่อผลแห่งกรรม, และกัมมัสสกตาสัทธา เชื่อความที่สัตว์มีกรรมเป็นของตน นอ

…รมแก่สาวกโดย พิสดาร พุทธวจนะคำสอนก็มีน้อย สิกขาบทก็มิได้บัญญัติแก่สาวกปาติโมกข์ก็มิได้ทรงแสดง เมื่อ พระผู้มีพระภาคเจ้าเหล่านั้นกับสาวกผู้ตรัสรู้ตามอันตรธานไปแล้ว สาวกผู้บวชมีภายหลัง ต่างชื่อ ต่างโคตร ต่างชาติ ต่างตระกู…

บทความนี้อธิบายเหตุปัจจัยที่ทำให้ศาสนาของพระวิปัสสี, พระสิขี และพระเวสสภู ไม่อยู่ยืนนาน ส่วนพระกกุสันธะ, พระโกนาคมนา และพระกัสสปะ มีความสามารถในการรักษาศาสนาให้ตั้งอยู่ยืนยาว โดยอ้างอิงถึงความสำคัญของ

…ฏฐาภิบาลโนบาย สาธกในเบื้องต้นด้วย พลวัฑฒนธรรม พอเป็นนิทัสสนนัย สุขวัฑฒนธรรม ธรรมเป็นเครื่องเจริญสุข พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ในจักกวัตติสูตร นำด้วยพระพุทธภาษิตตรัสสอนให้มีตนเป็นเกาะ (อัตตทีป) มีตนเป็นที่พึ่ง (ตัสสรณ) อ…

เนื้อหาวิเคราะห์และแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของสุขวัฑฒนธรรมและมงคลวิเสสตามแนวทางของพระพุทธศาสนา อธิบายถึงแนวทางการดำเนินชีวิตที่มีพระธรรมเป็นเกาะ เป็นที่พึ่งพิง ซึ่งนำมาซึ่งสุขและความเจริญในหลายด้าน ทั้

…ษฎรทั้งปวงตามพระราชประสงค์ พระราชทานถวายวิสัชนา สุขวัฑฒนธรรม เป็นมงคลวิเสสที่ ๑ จึงรับ โภควัฑฒนธรรม พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ในจักกวัตติสูตรต่อจากสุขวัฑฒนธรรมว่า กิญฺจ ภิกฺขเว ภิกขุโน โภคสม เป็นต้นแปลความว่า “ดูก่อนภิก…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับการบรรลุฌานและความสุขในพระพุทธศาสนา โดยเน้นการปฏิบัติสมาธิซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการสร้างสุขทางใจ โดยรวมถึงการบรรลุฌาน 4 ขั้นที่ส่งผลต่อความสงบสุขของภิกษุ รวมถึงการเชื่อมโยงระหว่าง

…่า พระกรุณา คุณ ดังพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๔ รตนัตตยยัปปณามคาถา บทแรกว่า พุทโธ สุสุทโธ กรุณามหณุณโว พระผู้มีพระภาคเจ้า เป็นพระพุทธะ ผู้ตรัสรู้ พระสุสุทธะ ผู้บริสุทธิ์ กรุณา มหัณณวะ มีพระกรุณาดุจห้วงมหรรณพทะเลหลวง มีในพ…

บทความนี้กล่าวถึงพรหมวิหารธรรมซึ่งประกอบด้วยเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา ซึ่งเป็นแนวทางในการสร้างจิตใจที่สูงส่งและบริสุทธิ์ โดยมีการอธิบายถึงความหมายและความสำคัญของแต่ละข้อธรรม พร้อมเน้นถึงการแผ่เมตต

…พระราชทาน ด้วยรัฏฐาภิบาลโนบาย สาธกด้วยปัญญา พอเป็นนิทัสสนนัย อายุวัฑฒนธรรม ธรรมเป็นเครื่องเจริญอายุ พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสไว้ในจักกวัตติ สูตรว่า อตฺตที่ป่า ภิกฺขเว วิหรถ เป็นต้น แปลความว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เธอทั้ง…

เนื้อหาอธิบายถึงพระราชปณิธานและบทบาทของสมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ในการประดับพระปัญญาบารมี พร้อมกับการปฏิบัติตนตามหลักธรรมและการมีธรรมเป็นที่พึ่ง อ้างอิงถึง การเจริญอายุด้วยธรร

…้วอาจชักนำบุคคลให้ถึงสิ่งที่ต้องประสงค์ซึ่งไม่เหลือวิสัย สิ่ง ที่ต้องประสงค์นั้นก็ไม่จำกัดว่าสิ่งใด พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสรวมไว้ในหมวด โพธิปักขิยธรรม ธรรมเป็นฝักฝ่ายแห่งความตรัสรู้ ๓๗ ประการ ในจักกวัตติสูตรนี้ แสดงว่าอ…

เนื้อหากล่าวถึงการเจริญอิทธิบาท ๔ ประการ ซึ่งรวมถึง ฉันทะ (ความพอใจ), วิริยะ (ความเพียร), จิตตะ (ความตั้งใจ) และ วิมังสา (การพิจารณา) ที่ช่วยนำไปสู่ความสำเร็จในชีวิตตามธรรมวินัย นอกจากนี้ยังได้มีการกล

…ม คือะรรมเป็นเหตุเจริญพระชนมายุพรรษาด้วย เป็นมงคลวิเสสที่ ๑ วรรณวัฑฒนธรรม ธรรมเป็นเครื่องเจริญวรรณะ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ในจักรวัตติ สูตรต่อจากอายุวัฑฒนาธรรมว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในเรื่องวรรณะของภิกษุมีอธิบายอย่…

เนื้อหานี้กล่าวถึงอายุวัฑฒนธรรมและวรรณวัฑฒนธรรม ที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติตนในชีวิตประจำวัน ทั้งสำหรับบุคคลทั่วไปและภิกษุ ซึ่งมีพื้นฐานอยู่บนศีลธรรมและการทำความดี นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงการปกครองที่มี

สมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก ๑๗๓ พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถึงพระราชาจักรพรรดิไว้โดยความว่า พระราชา จักรพรรดิทรง ตั้งอยู่ในธรรม ทรงเป็นพระธรรมราชา ไม่ทร…

พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถึงพระราชาจักรพรรดิที่ตั้งอยู่ในธรรม ทำให้พระราชาเป็นธรรมราชา ซึ่งมีความเคารพต่อธรรม มีธรรมเป…

…ละในอธิศีลสิกขา อธิจิตสิกขา และอธิปัญาสิกขา ซึ่งสมควรแก่บรรพชาชื่อว่าเป็นผู้มีจิต มั่นคงดีเที่ยวไป” พระผู้มีพระภาคเจ้า ได้ตรัสในมงคลสูตรว่า วินโย จ สุสิกขิโต วินัยอันศึกษาดีแล้ว ข้อนี้เป็นมงคลอันอุดม เอตมุมงฺคลมุตฺตม์.

บทความนี้พูดถึงอนาคาริยวินัยซึ่งเป็นแนวทางปฏิบัติที่สำคัญสำหรับคฤหัสถ์ ในการไม่ต้องอาบัติ 7 ประการ โดยมีศีลจตุปาริสุทธิที่ประกอบด้วยความสำรวมในปาฏิโมกข์และอินทรีย์ รวมถึงการเว้นจากอกุศลกรรมบถ 10 ประกา

…งประการหนึ่งของพระสาวก ดังมีแจ้งในอนุสรณ์ปาฐะว่า อุชุปฏิปนฺโน ภคว โต สาวกสังโฆ แปลว่า พระสงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าปฏิบัติตรง ฝ่ายพระศาสดาก็ทรง ปฏิบัติตรง ๆ ต่อสาวกเหมือนกัน เมื่อตรัสรู้ใหม่ทรงพิจารณาถึงธรรมที่พระอง…

บทนี้นำเสนอคุณสมบัติที่สำคัญของพระสาวกและการปฏิบัติธรรมของพระพุทธเจ้า โดยเน้นถึงการต้องมีความตรงไปตรงมาในการเผยแผ่ธรรมและการสอนพระสาวก รวมถึงการแสดงธรรมในสถานที่สำคัญต่าง ๆ จังหวัดพาราณสี อธิบายถึงการ

…ุ. เยน ภควา, เตนุ-ปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตวา ภควนฺติ ๒ ๔ ๕ ๖ อภิวาเทตฺวา, เอกมนฺต์ นิสีทิ, ภิกษุรูปหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้า ය ៨ ៩ ๒ โดยที่ใด, เข้าไปใกล้แล้ว โดยที่นั้น ครั้นเข้าไปใกล้แล้ว ไหว้แล้ว ๕

หนังสือส่วนนี้เน้นการศึกษาเกี่ยวกับการใช้ปัจจุบันและอดีตกาลในภาษาบาลี มีการวิเคราะห์ความหมายของคำต่างๆ เช่น 'อยู่', 'เมื่อ', 'แล้ว', เพื่อนำเสนอการใช้ภาษาในบริบทที่ถูกต้อง การฟังเท่าที่พระศาสดาตรัสและ

…่ ในขณะแห่งผลชื่อว่าถางชัฏ เสร็จแล้ว ย่อมเป็นอัครทักขิไณยของ (มนุษย์) โลก กับทั้งเทวโลก เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า "ภิกษุผู้เป็นคนฉลาด มีความเพียร มีปัญญา บริหารตน ตั้งอยู่ในศีลแล้ว อบรมจิตและปัญญา อยู่ น…

…นาจิต โดยเน้นถึงการใช้ปัญญาและความเพียรเพื่อเผากิเลส ผ่านการตั้งอยู่ในศีลและการอบรมสมาธิและวิปัสสนา พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงสอนให้ผู้ที่มีกำลังกล้าและฉลาดตั้งอยู่ในศีลที่มั่นคง สามารถนำพาตนเองไปยังการตัดผ่านชัฏหรือความตัณ…

…ย์คือจักษุ ย่อมถึงความ สังวร ไรอินทรีย์คือจักษุ” (เป็นต้น) นี้ชื่อว่าสติสังวร สังวรที่กล่าว ไว้ว่า "พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า ดูก่อนอชิตะ กระแส [แห่งตัณหา] ทั้งหลายเหล่าใดมีอยู่ในโลก สติเป็นเครื่องกั้นกระแสเหล่านั้น…

บทนี้กล่าวถึงเจตนาของบุคคลผู้เว้นจากโทษ อาทิ ปาณาติบาต ซึ่งเป็นเจตนาศีลและเจตสิกศีล พร้อมนำเสนอสังวร ๕ ประการ เช่น ปาฏิโมกข์สังวร และสติสังวร โดยยกตัวอย่างการปฏิบัติและหลักธรรมในบริบทของกฎเกณฑ์ปฏิบัติ

… มีความเป็นที่รักที่ชอบใจ อานิสงส์ของศีลเป็นอเนกอื่นอีกเล่า เป็นเบื้องต้น มีความสิ้นอาสวะเป็นที่สุด พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ โดยนัยว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุพึงหวังว่า เราจึงเป็นที่รัก เป็นที่ชอบใจ เป็นที่เคารพ เ…

บทความนี้กล่าวถึงอานิสงส์ของศีลในพระพุทธศาสนา มีการอธิบายอานิสงส์ 5 ประการ ได้แก่ การประสบโชคลาภ ความมีชื่อเสียงที่ดี ความกล้าเข้าร่วมบริษัทต่าง ๆ การไม่หลงทำกาลกิริยา และการเข้าถึงสวรรค์หลังความตาย น