เจตนาและสังวรในวิสุทธิมรรค : หน้า 16/184

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 14 เจตนาของบุคคลผู้เว้นจากโทษมีปาณาติบาตเป็นต้นก็ดี ของบุคคล ผู้บำเพ็ญวัตรปฏิบัติก็ดี ชื่อว่าเจตนาศีล ความงดเว้นของบุคคลผู้เว้น จากโทษมีปาณาติบาตเป็นต้น ชื่อว่าเจตสิกศีล อีกอย่างหนึ่ง เจตนา ในกรรมบถ ๓ ของบุคคลผู้ละโทษมีปาณาติบาตเป็นต้น ชื่อว่าเจตนา ศีล ธรรมคือ อนภิชฌา อพยาบาท และสัมมาทิฏฐิ ที่ตรัสไว้ โดยนัยว่า "ภิกษุละอภิชฌา มีใจปราศจากอภิชฌาอยู่" ดังนี้เป็นต้น ชื่อว่าเจตสิกศีล. [ สังวร ๕ ] ในข้อว่า "สังวรก็เป็นศีล" นี้ พึงทราบสังวร โดยอาการ คือ ปาฏิโมกข์สังวร สติสังวร ญาณสังวร ขันติสังวร วิริยสังวร ในสังวร ๕ อย่างนั้น สังวรที่ตรัสไว้ว่า "ภิกษุเป็นผู้เข้าถึงแล้ว เป็นผู้ประกอบพร้อมแล้วด้วยปาฏิโมกขสังวรนี้" นี้ชื่อว่าปาฏิโมกข สังวร. สังวรที่ตรัสไว้ว่า ภิกษุย่อมรักษาอินทรีย์คือจักษุ ย่อมถึงความ สังวร ไรอินทรีย์คือจักษุ” (เป็นต้น) นี้ชื่อว่าสติสังวร สังวรที่กล่าว ไว้ว่า "พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า ดูก่อนอชิตะ กระแส [แห่งตัณหา] ทั้งหลายเหล่าใดมีอยู่ในโลก สติเป็นเครื่องกั้นกระแสเหล่านั้น เรากล่าวสติว่า เป็นเครื่องกั้นกระแสทั้งหลาย แต่กระแส เหล่านั้นอันผู้ปฏิบัติจะละได้ด้วยปัญญา" ๑. ที. ซี. ๕/๕๔, ๒. อภิ, วิ. ๒๕/๓๓๑, ๓. อง, ตึก. ๒๐/๑๔๓, ๔. ข, งู, ๓๐/๑๖.