พระอริย : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 13 / 19

…พระอนาคามีและพระอรหันต์ในชั้นสุทธาวาสนั้น เป็นอันท่านอาจารย์ กล่าวไว้แล้ว ฯ บทว่า เสสฏฐานสุ ความว่า พระอริยาเจ้าทั้งหลาย และแม้ผู้ที่ มิใช่พระอริยเจ้า ย่อมได้ในสถานที่เหลือทั้งหลาย เว้นชั้นสุทธาวาส อบายภูมิ …

ในบทนี้เนื้อหาเกี่ยวกับพระอนาคามีและพระอรหันต์ในชั้นสุทธาวาส โดยอาจารย์ได้กล่าวถึงสถานที่ต่าง ๆ ที่พระอริยเจ้าและผู้มิใช่พระอริยเจ้าได้รับการเกิดในแต่ละภพ รวมถึงการอธิบายการเกิดของสัตว์ที่มีอาการบกพร่องในกา…

…พราะเป็นผู้ทำให้บริบูรณ์ในสมาธิ" ฯ ท่านพระพุทธ ๆ โฆษาจารย์กล่าวไว้ในอรรถกถาว่า "ถึงแม้พวกสตรี จะเป็นพระอริยะ หรือไม่ใช่พระอริยะก็ตาม ตาม ผู้มีปกติได้สมาบัติ ๘ ย่อมเกิดในพวกพรหม ปาริสัชชาเท่านั้น " ฯ อีกนัยหน…

บทความนี้พูดถึงการเกิดของพระอนาคามีในชั้นสุทธาวาส และการกำหนดเกี่ยวกับการเกิดต่อพระอริยะและสมาบัติ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงความสำคัญของการเกิดในพรหมโลก ซึ่งเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการทำสมาธ…

…มัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 247 ภวัคคพรหม หากลับมาเกิดในพรหมโลก ชั้นอื่นๆ ไม่ พระอริยเจ้าผู้ไปสู่พรหมโลก เกิดในพรหมโลกชั้นสูง ๆ ขึ้นไป ไม่เกิด ในพรหมโลกชั้นต่ำลงมา ' [อธิบายความสิ้นอายุ…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์ความสิ้นอายุของสรรพสัตว์ตามที่ได้อธิบายในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยจำแนกประเภทความตายเป็นสามแบบ คือ อายุกขยมรณะ (ตายเพราะสิ้นอายุ), กัมมักขยมรณะ (ตายเพราะสิ้นกรรม) และอุภยักขยม

…ามาสวะ อาสวะคือ 0 กาม ๑ ภวาสวะ อาสวะคือภพ ๑ ทิฏฐาสวะ อาสวะคือทิฏฐิ ๑ อวิชชาสวะ อาสวะคืออวิชชา ๑ ฯ * พระอริยาเมธี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ.๕) วัดสัมพันธ์วงศ์ พระนคร แปล.

…เกี่ยวกับอาสวะ 4 ประการที่ประกอบไปด้วย กามาสวะ, ภวาสวะ, ทิฏฐาสวะ, และอวิชชาสวะ โดยอ้างอิงถึงบทบาทของพระอริยาเมธีที่เป็นแปลผู้ทรงคุณวุฒิ.

…ปักขิยสังคหะ ๆ การ สงเคราะห์ธรรมทุกอย่างเข้าด้วยกัน ด้วยอำนาจแห่งขันธ์เป็นต้น ชื่อว่าสัพพสังคหะ ฯ * พระอริยเมธี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ. ๙) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหะชี้ให้เห็นถึงการจัดกลุ่มวัตถุธรรมที่มีลักษณะต่างๆ โดยแบ่งแยกตามอำนาจและคุณภาพของธรรม มีการสงเคราะห์ธรรมที่เป็นอกุศล, กุศล, และโพธิปักขิยธรรม โดยใช้คลังความหมายที่อธิบาย

…เป็น อริยะ ชื่อว่าสัจจะ เพราะเป็นของแท้ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าอริยสัจ ฯ แท้จริง สัจจะเหล่านี้ ย่อมทำพระอริยบุคคล ๒ จำพวก คือ พระผู้ปฏิบัติ เพื่อผล (ผู้ตั้งอยู่ในมรรค) ๔ และพระผู้ตั้งอยู่ในผล ๔ ให้สำเร็จ เพรา…

…ถเข้าถึงสัจจะได้ ผ่านการปฏิบัติและการตรัสรู้ในธรรมทุกข์ สมุทัย นิโรธ และมรรค สัจจะเหล่านี้เป็นฐานให้พระอริยบุคคลได้เข้าถึงความเป็นพระอริยะ และการบีบคั้นจากทุกข์นั้นจึงถูกยกขึ้นเป็นของแท้และสำคัญในธรรมชาติ

…วีนีฎีกา - หน้าที่ 341 ฉะนั้น ท่านโบราณจารย์จึงได้กล่าวไว้ว่า ธรรม ๔ ประการมีทุกข์เป็นต้น ให้สำเร็จ พระอริยบุคคล ๔ จำพวก ผู้กำลังตัด มลทิน และพระอริยบุคคล ๔ จำพวก ผู้สิ้นโทษแล้ว ตามสมควรแก่การตรัสรู้ เพราะคว…

…งคหบาลี โดยเฉพาะการอธิบายเกี่ยวกับความทุกข์ซึ่งเป็นของจริงแท้และเป็นเครื่องหมายสำคัญของการตรัสรู้ของพระอริยบุคคล ทั้งยังชี้ให้เห็นถึงสัจจะที่ ๑ และ ๒ ว่ามีความสำคัญต่อการเข้าใจธรรม อัจฉริยภาพที่เชื่อมโยงระหว…

…ยจึงเกิดสังขาร เพราะสังขารเป็นปัจจัย จึงเกิดวิญญาณ เพราะวิญญาณเป็นปัจจัยจึงเกิดนามรูป เพราะนามรูป * พระอริยเมธี ปัจจุบันเป็นพระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ. ๕) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.

บทความนี้เสนอการวิเคราะห์เกี่ยวกับธรรมที่เป็นปัจจัยแก่สังขตธรรม โดยแบ่งออกเป็นปฏิจจสมุปบาทนัยและปัฏฐานนัย ทั้งสองนัยมีอิทธิพลต่อการเกิดขึ้นของสังขารและวิญญาณ ข้าพเจ้าได้อธิบายถึงมาตรฐานที่ใช้ในการกำหน

…มเพียงแห่งปัจจัยเกิดขึ้น ฯ ปกรณ์ที่ชื่อว่าปัฏฐาน โดยนัยเป็นต้นว่า ฐานทั้งหลาย คือปัจจัยมีประการ ๆ * พระอริยาเมธี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป. ธ. ๙) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.

…่เป็นอุปการะต่อความเกิดและการตั้งอยู่ของธรรม รวมถึงการอธิบายถึงความเชื่อมโยงของปัจจัยกับนามธรรม ซึ่งพระอริยาเมธี (มานิต ถาวโร) ได้เสนอความเข้าใจเกี่ยวกับอภิธรรมและผลงานที่นำเสนอในบทนี้จะช่วยให้ผู้สนใจ เข้าใจ…

…ังค์) และ ฯ ส่วนปัจจเวกขณ ญาณทั้งหลาย ทั้งหลาย ตัดภวังค์ขาดแล้ว ย่อมเป็นไปอีก ฯ [สังคหคาถา] บัณฑิต (พระอริยบุคคล) ย่อมพิจารณา มรรคผลและนิพพาน กิเลสที่ละได้แล้วและ กิเลสที่ยังเหลือ พิจารณาก็มี ไม่พิจารณา ก็มี…

ในเนื้อหานี้พูดถึงการพิจารณาจิตและวิโมกข์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยยกตัวอย่างการละสมุทยสัจและการเข้าใจในภาวะจิตเพื่อไปสู่นิพพาน พุทธศาสนาพิจารณาอีกทั้งการละกิเลสที่ยังเหลือ ผ่านกรรมและความเป็นจริงในจิต

…ารมณ์และด้วยอำนาจ กิจของตน ฯ นี้เป็นความต่างแห่งวิโมกข์ ในอธิการแห่งวิโมกข์นี้ [ประเภทบุคคล] ก็บรรดาพระอริยบุคคลเหล่านี้ พระอริยาบุคคลผู้มีชื่อว่าโสดาบัน มีการไปอบายอันละเสียได้แล้ว มี ๒ ครั้งเป็นอย่างยิ่ง เ…

…พระอภิธรรม โดยเน้นถึงวิปัสสนาและวิโมกข์ที่ทำให้เกิดการเห็นแจ้งในหลักธรรม ทั้งในมรรคและผล การบรรลุของพระอริยบุคคลเช่นโสดาบันและสกิทาคาสี ประเด็นสำคัญคือความแตกต่างของวิโมกข์และการพัฒนาในด้านการเจริญธรรม โดยมุ…

… โมห ศัพท์ ในบทว่า "ราคโทสโมหานิ" พึงเห็นว่า "หมายเอาโมหะที่ตั้งอยู่ในฐานเดียว กันกับราคะและโทสะ" ฯ พระอริยบุคคลผู้ชื่อว่าขีณาสพ เพราะ อาสวะ ๔ ของท่านหมดสิ้นแล้ว ฯ พระขีณาสพชื่อว่าเป็นอัครทักขิไณย เพราะความท…

…นี้พูดถึงพระอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยอธิบายเกี่ยวกับบุคคลที่เข้าถึงสุคติภพและพระอริยบุคคล เช่น พระโสดาบันและพระขีณาสพ และการเข้าถึงนิโรธสมาบัติ และความแตกต่างระหว่างกามาวจร รูปาวจร และ…

…ั้งหลาย ว่า ปฐวีสโม โน วิรุชฺฌติ อินทขีลูปโม ตาที่ สุพฺพโต รหโทว อเปตกทฺทโม สสารา น ภวนฺติ ตาทิโน ฯ พระอริยะใดเสมอด้วยแผ่นดิน ย่อมไม่แสดงวิการ เป็นผู้คงที่ เปรียบด้วยเสาเขื่อนมีพรตอันดี บริสุทธิ์ดุจดวงน้ำปรา…

เนื้อหาเกี่ยวกับหลักธรรมของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ที่เน้นความสำคัญของการมีอาการคงที่ในการพัฒนาอริยะธรรม และการหลุดพ้นจากกิเลส เมื่อพระพุทธเจ้าแสดงอาการยืนหยัดต่อมารและการไม่แสดงวิการ เป็นธรรมที่สูงส่งส

…ยชนา (การประกอบความ) ในปาฐะนี้ดังนี้ ว่า " เพราะ (ตติย ) ฌานใดเป็นเหตุ เพราะ (ตติย) ฌานใดเป็น การณ์ พระอริยะทั้งหลายมีพระพุทธเจ้าเป็นต้น ย่อมกล่าวแสดง แต่งตั้ง เปิดเผย ทำให้ตื้น หมายความว่าประกาศสรรเสริญซึ่ง…

…้อหายังพรั่งพร้อมด้วยการชี้แนะในปาฐะและการแสดงออกถึงคุณค่าของผู้ที่มีประสบการณ์ในตติยฌาน ตามบทบาทของพระอริยะและผู้ปฏิบัติที่สามารถสรรเสริญในการเปิดเผยความจริงเหล่านี้

…วามที่มีสติตั้งมั่นอยู่จนปีติเกิดขึ้นไม่ได้ประการ ๑ เพราะเหตุที่ได้เสวยสุขอันไม่เศร้าหมอง เป็นสุขที่พระอริยะใคร่ใจ และเป็นสุขที่อริยชนเสพโดยแท้ด้วยนามกายประการ ๑ เพราะเหตุนั้น จึงเป็นผู้ควรแก่การสรรเสริญ บัณ…

…นยอดเยี่ยม ปัญหาและคำตอบที่เกี่ยวข้องกับการเข้าถึงตติยฌานนี้ถูกเน้นให้เห็นถึงการควรแก่การสรรเสริญของพระอริยะ

…บ (ต่อไปนี้ ) (นัยที่ ๑ แปลว่า " พึงเห็นเอง "J ก่อนอื่น อริยมรรคชื่อว่า สนฺทิฏฐิโก เพราะเป็นธรรมอัน พระอริยบุคคลผู้ทำความไม่มีกิเลสมีราคะเป็นต้นในสันดานของตนอยู่ พึงเห็นเอง ดังพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า " …

…รรลุพระนิพพาน สวากขาตะเป็นคำที่ใช้ในการอธิบายสภาพที่เป็นเอกลักษณ์ การพิจารณาและเห็นความจริงในธรรมของพระอริยบุคคลเป็นเรื่องสำคัญในพุทธศาสนา เพื่อให้เข้าถึงความหยุดนิ่งในจิตใจและหลีกเลี่ยงจากสุดโต่งทั้งสองข้าง…

…มายความว่าควรซึ่งการผนึกเข้าโดยทำให้แจ้ง หรือมิฉะนั้น ธรรม คือ ) อริยมรรค ชื่อว่า อุปเนยย เพราะนำ ( พระอริยบุคคล) เข้าไป ถึงพระนิพพาน ธรรมคือผล แลพระนิพพานชื่อว่า อุปเนยฺย เพราะ เป็นธรรมที่บุคคลพึงนำเข้าไปถึ…

ในบทนี้กล่าวถึงแนวทางและวิเคราะห์ธรรมที่เรียกว่า อุปนยะ ซึ่งชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการนำธรรมเข้าสู่จิตใจ ทำให้บุคคลรู้แจ้งถึงความจริงในพระนิพพาน ซึ่งอาจจะไม่สามารถได้จากเครื่องประดับภายนอก หรืออาจจะ

…ร่จะเจริญสังฆานุสสติ ก็พึงเป็นผู้ไปในที่ ลับ ( คน ) เร้นอยู่ ( ในเสนาสนะอันสมควร ) แล้ว ระลึกถึงคุณ พระอริยสงฆ์ทั้งหลาย ( โดยอนุสสรณปาฐะ ) อย่างนี้ว่า สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ อุชุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ …

บทความนี้กล่าวถึงแนวทางการเจริญสังฆานุสสติ ซึ่งเป็นการระลึกถึงคุณของพระอริยสงฆ์ โดยการปฏิบัติในที่ลับและการฟังโอวาทของพระผู้มีพระภาคเจ้า สาวกที่ได้ยินและปฏิบัติตามหลักคำสอนจะก…

…่าอริยญายะบ้าง และถึงซึ่งความ นับ ( ได้ชื่อ ) ว่า สามีจิ เพราะเป็นปฏิปทาอันสมควรบ้าง เพราะเหตุ นั้น พระอริยสงฆ์ผู้ดำเนินปฏิปทานั้น จึงได้ชื่อว่า อุชุปฏิปนฺโน ( ปฏิบัติ ตรง ) บ้าง ว่า ฌายปฏิปนฺโน ( ปฏิบัติเป็…

เนื้อหาในบทนี้พูดถึงสัมมาปฏิปทาที่กล่าวถึงคุณสมบัติของพระอริยสงฆ์ซึ่งดำเนินตามปฏิปทาที่ถูกต้องและเหมาะสม ทั้งยังเน้นถึงความสำคัญของการปฏิบัติที่สอดคล้องตามข้อบัง…

…นุสติ นั่นเอง เพราะเกิดขึ้นด้วยอำนาจ ความระลึกถึงคุณแห่งอุปสมะ และแม้อุปสมานุสตินี้ ก็ย่อมสำเร็จแก่ พระอริยสาวกเท่านั้น เช่นดังฉอนุสติ (ที่กล่าวแล้ว) ถึงเช่นนั้น แม้ปุถุชนผู้หนักในอุปสมะ ก็ควรใส่ใจด้วย เพราะ…

…่วนนี้ของวิสุทธิมรรคมีการอธิบายถึงอุปสมานุสติ ซึ่งเป็นการระลึกถึงคุณของอุปสมะ โดยมีผลต่อการฝึกจิตของพระอริยสาวก และแม้แต่ปุถุชนผู้เน้นในอุปสมะก็ยังถือว่าควรใส่ใจในการฟังเพื่อให้จิตเลื่อมใสในอุปสมะ เพื่อให้บร…