วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ : หน้า 295/324

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 293 ทางกลางไม่ไปใกล้อันตะ (ที่สุดโต่ง ) ทั้ง ๒ ข้างนั้นเอง ชื่อว่า สวากขาตะ เพราะอริยมรรคนั้นแหละ ที่ตรัสว่าเป็นมัชฌิมาปฏิปทา สามัญผลทั้งหลายอันมีกิเลสระงับแล้วนั่นเอง ชื่อว่า สวากขาตะ เพราะ สามัญผลนั้นแหละ ที่ตรัสว่าเป็นธรรมชาติมีกิเลสระงับแล้ว พระ นิพพานอันเป็นสภาพเที่ยง สภาพ ไม่ตาย สภาพต้าน ( ทุกข์ ) และ สภาพที่ลี้ ( ทุกข์ ) นั่นเอง ชื่อว่า สวากขาตะ เพราะพระนิพพานนั้น แหละ ที่ตรัสโดยเป็นสภาพเที่ยงเป็นอาทิแลแม้โลกุตตรธรรมก็เป็น สวากขาตะ โดยนัยดังกล่าวมาฉะนี้ [แก้บท สนฺทิฏฐิโก] ส่วนวินิจฉัยในบทว่า สนฺทิฏฐิโก นี้ พึงทราบ (ต่อไปนี้ ) (นัยที่ ๑ แปลว่า " พึงเห็นเอง "J ก่อนอื่น อริยมรรคชื่อว่า สนฺทิฏฐิโก เพราะเป็นธรรมอัน พระอริยบุคคลผู้ทำความไม่มีกิเลสมีราคะเป็นต้นในสันดานของตนอยู่ พึงเห็นเอง ดังพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า " ดูกรพราหมณ์ บุคคลผู้ กำหนัดแล้ว ถูกความกำหนัดครอบงำแล้ว มีจิตอันราคะยึดไว้รอบ แล้วนั่นแล ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนตนบ้าง ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนผู้อื่น บ้าง ย่อมคิดเพื่อเบียดเบียนตนและคนอื่นทั้ง ๒ ฝ่ายบ้าง ย่อมได้เสวย * อันตะ ๒ คือ กามสุขัลลิกานุโยค และ อัตตกิลมถานุโยค และอัตตกิลมถานุโยค เท่านั้น บรรดาสิ่งที่สุดโต่งไปคนละข้าง ท่านหมายเอาทั้งนั้น เช่น สัสสตะกับอุจเฉทะ ลีนะ (หดหู่) กับอุทธัจจะ (ฟุ้งซ่าน) ปติฏฺฐานะ (หยุด ไม่พยายาม) กับ อายุหนะ (พยายามไม่หยุด) เป็นอันตะทั้งนั้น